انواع مکمل سوخت چیست؟ مکمل بنزین مفید یا مضر؟

مسلما برای شما هم پیش آمده که هنگام مراجعه به پمپ بنزین، متصدی پمپ پیشنهاد مکمل بنزین را به شما می‌دهد. بر اساس گفته‌ها و شنیده‌ها مکمل باعث افزایش کارایی خودرو و بهینه شدن مصرف سوخت می‌شود.

آیا این موضوع واقعا حقیقت دارد؟ آیا مکمل‌های سوخت باعث افزایش کارایی خودرو می‌شوند؟ برای رسیدن به پاسخ این سوالات، پیشنهاد می کنیم تا انتهای این مقاله از کیان باتری با ما همراه باشید.

مکمل سوخت چیست؟

مکمل‌های سوخت یکی از افزودنی‌های رایج برای خودرو‌ها به حساب می‌آید و برای اهداف خاصی از هر یک از آنها استفاده می‌کنیم. که در زمان سوخت‌گیری در کنار بنزین یا گازوئیل به باک خودرو افزوده می‌شود تا عملکرد خودرو‌ها را در زمان فعالیت بهبود ببخشد. البته درباره روش این کار صحبت خواهیم کرد.

موارد استفاده از مکمل سوخت

کاربرد مکمل سوخت صرفا این نیست که از مشکلاتی که ممکن است برای قطعات پیش بیاید پیشگیری کند. برخی از آنها حتی یک‌سری از مشکلات خودرو را برطرف می‌کنند. برای مثال، استفاده از مکمل‌ها باعث می‌شود قطعات روان‌تر کار کنند و بنابراین اصطکاک کاهش می‌یابد. این به‌نوبه خود باعث می‌شود موتور در هنگام استارت‌زدن یا در جا کار کردن سخت کار نکند. وقتی موتور روان کار می‌کند، عملکرد قدرتمندتری دارد.

برخی از مکمل‌های سوخت می‌توانند مواد شیمیایی سخت را حل کنند تا تمیزکردن آن برایتان راحت‌تر باشد. تثبیت‌کننده باعث بهره‌وری و کارآمدی مصرف سوخت می‌شود، زیرا موتور نیازی ندارد که برای شروع حرکت سخت کار کند. بنابراین یکی از کاربردهای سوخت صرفه‌جویی در مصرف سوخت است.

انواع مکمل‌های سوخت

مکمل سوخت انواع مختلفی دارد. از اصلی‌ترین مکمل‌ها می‌توان به پاک‌کننده‌ها، روان‌کننده‌ها، تقویت‌کننده اکتان (اکتان بوستر) و تثبیت‌کننده‌ها اشاره کرد. به‌جز این موارد، گاهی ترکیبی از این مکمل‌ها هم در بازار موجود است. انتخاب نوع مکمل سوخت به نوع موتور و برنامه شما برای استفاده از ماشین بستگی دارد.

به‌طورکلی، همه انواع مکمل بنزین را می‌توان در دو دسته جای داد: آنهایی که برای بهبود عملکرد موتور در زمانی که مرتب از ماشین استفاده می‌کنید طراحی شده‌اند و دسته دوم آنهایی که برای خودروهایی طراحی شده‌اند که هر از گاهی از آنها استفاده می‌کنید یا مدتی طولانی در پارکینگ بلااستفاده می‌مانند.

بنابراین انواع مختلفی از مکمل‌های سوخت وجود دارند اما برخی از اصلی‌ترین آنها عبارت‌اند از:

1- افزاینده کیفیت سوخت

این مکمل که با عنوان Gas treatments شناخته می‌شود، با پلی ایزو بوتان فرموله می‌شود و به همین دلیل ارزان و در دسترس است. این مکمل‌ها با از بین بردن رسوبات مضر کربن به خروج مایعات و تجزیه ذرات آب که باعث رقیق‌شدن سوخت می‌شود کمک می‌کنند که در نتیجه کیفیت سوخت را بالا می‌برد.

2- پایدار کننده سوخت

اگر مدت‌زمان وجود بنزین در باک طولانی شود، کیفیت آن کاهش پیدا می‌کند. این کاهش کیفیت به دلیل تجزیه بنزین ذخیره‌شده در باک اتفاق می‌افتد و نتیجه آن تشکیل رسوبات و موادی صمغی شکل است. درنهایت رسوب این لخته‌ها روی بخش‌های مختلف سیستم سوخت‌رسانی خودرو، عملکرد این سامانه را دچار اختلال می‌کند.

مکمل‌های پایدار کننده سوخت برای جلوگیری از کاهش کیفیت بنزین در باک تولید شده‌اند. این مکمل‌ها سرعت تشکیل مواد لاکی‌شکل را کند کرده و درنتیجه از سیستم سوخت‌رسانی محافظت می‌کنند.

3- پاک‌کننده سیستم سوخت

بخش عظیمی از بیشتر مکمل‌های سوخت امروزی را پاک‌کننده‌ها تشکیل می‌دهند. بسیاری از پاک‌کننده‌ها به این منظور طراحی شده‌اند که فقط قسمت‌های خاصی از موتور را هدف قرار دهند. برای مثال پاک‌کننده انژکتورهای سوخت صرفا برای اطمینان از اینکه انژکتورها مسدود یا کند نباشند طراحی شده است.

پاک‌کننده‌های سیستم سوخت، کربن و سایر مواد زاید که در سیستم سوخت جمع می‌شوند شستشو می‌دهند. البته برخی از آنها ادعا می‌کنند که می‌توانند با خوردگی و زنگ‌زدگی سیستم سوخت که در ماشین‌هایی بیشتر اتفاق می‌افتد که از سوخت با میزان اتانول بالا استفاده می‌کنند، مبارزه کنند. این ادعا نادرست است و فقط یک دروغ تبلیغاتی است.

مکمل انژکتورشور

پاک‌کننده‌های انژکتور که با fuel injector cleaner نشان داده می‌شود، نوع خاصی از پاک‌کننده‌های سیستم سوخت هستند. این پاک‌کننده حاوی پلی اتر آمین (PEA) است و جزو قوی‌ترین مواد پاک‌کننده به شمار می‌رود.

این پاک‌کننده می‌تواند کربن جمع‌شده روی انژکتورهای سوخت را از بین ببرد. این مسأله به‌ویژه در خودروهایی که موتورهای سطح بالا دارند و تنظیم میل بادامک آنها طوری است که به تجمع کربن بیشتر منجر می‌شود از اهمیت بیشتری برخوردار است.

تجمع کربن باعث می‌شود مسافتی که با مقدار معینی از سوخت طی می‌کنید، کمتر از حد معمول باشد. اگر زیاد در بزرگراه رانندگی نمی‌کنید و بیشتر رفت‌وآمد شما در مسیرهای کوتاه است، موتور خودرویتان آن‌قدر گرم نمی‌شود که خودش بتواند خودش را تمیز کند. بنابراین احتمالا لازم است از این مکمل استفاده کنید. مکمل پاک‌کننده انژکتور می‌تواند گرفتگی و تجمع کربن روی فیلتر سوخت را هم برطرف کند.

4- روان‌کننده‌ها

روان‌کننده برای جلوگیری از فرسودگی اجزای موتور پس از مدت طولانی که از خودرو استفاده می‌کنید طراحی شده است. مانند بسیاری از مکمل‌های دیگر، روان‌کننده‌ها هم هدفمند هستند و به رانندگان کمک می‌کنند مشکلات موجود در بخش‌های مختلف موتور را برطرف کنند.

5- مکمل ‌های اکتان‌افزا (Octane Booster)

تقویت‌کننده یا افزایش دهنده اکتان که به اکتان بوستر (octane booster) معروف است، سطح اکتان سوخت را افزایش می‌دهد. تقویت‌کننده سطح اکتان به پاک‌سازی رسوبات کربن از سیستم سوخت‌رسانی کمک می‌کند. سطح بالاتر اکتان، انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش می‌دهد. اگر می‌خواهید از اکتان بوستر استفاده کنید، همیشه قبل از بنزین زدن باید آن را در باک بریزید.

نکات مهم در مورد اکتان‌بوسترها

• اکثر خودروهای عادی و میان‌رده نیازی به مکمل‌های اکتان‌افزا ندارند؛ چراکه موتور آن‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده است که بتواند با بنزین‌های کم‌کیفیت نیز کار کند. اما در مورد خودروهای قدرتمندتر و یا خودروهایی که موتور آن‌ها از سیستم توربوشارژر (پرخوران) برخوردار است، استفاده از مکمل اکتان‌افزا توصیه می‌شود.
• بنزین سوپر به‌طور پیش‌فرض عدد اکتان بالاتری نسبت به بنزین معمولی دارد؛ به همین دلیل اگر از بنزین سوپر استفاده می‌کنید، نیازی به اضافه کردن این نوع مکمل نخواهید داشت. اما درصورتی‌که به بنزین سوپر دسترسی ندارید و ناچار به مصرف بنزین معمولی هستید، استفاده از مکمل اکتان‌افزا می‌تواند به عملکرد بهتر موتور خودرو شما کمک کند.
• مکمل اکتان بوستر را باید پیش از پر کردن باک، درون آن بریزید.

6- مکمل‌های سوخت دیزلی

ازآنجایی‌که سوخت دیزل نسبت به بنزین سنگین‌تر است و فرآیندهای کمتری روی آن انجام گرفته‌اند، خودروهای دیزلی نیاز بیشتری به استفاده از مکمل سوخت دارند. افزایش پایداری سوخت، بالا بردن عدد ستان و جلوگیری از منجمد شدن سوخت در دماهای پایین از جمله ویژگی‌هایی هستند که در مکمل‌های سوخت دیزل وجود دارند.

7- مکمل­‌ های ضد ناک زدن  (Antiknock )

این نوع مکمل، از ناک زدن یا همان منفجر شدن زود هنگامِ سوخت در محفظه احتراق جلوگیری می ‌کند که این موضوع، باعث جلوگیری از آسیب رسیدن به پیشرانه خواهد شد.

8- مکمل­‌ های  اکسیژن ­‌دار  (Oxygenate )

به واسطه وجود اکسیژن در ترکیب این نوع مکمل، میزان مونواکسید کربن و دوده تولید شده توسط خودرو کاهش خواهند یافت.

نحوه استفاده از مکمل‌ بنزین

در اکثر موارد، استفاده از مکمل چه به صورت مایع و چه به صورت قرص بسیار آسان است: فقط باید مایع یا قرص در هنگام سوخت­گیری، درون باک بنزین ریخته شود (با این وجود، پیشنهاد می­‌کنیم همیشه پیش از استفاده، راهنمای ذکر شده روی بطری یا بسته‌بندی را مطالعه کنید).

به این ترتیب، مکمل در بنزین حل شده و توسط پمپ سوخت، به انژکتورها هدایت می­‌شود. پس از آن، مکمل وارد محفظه‌­های احتراق می­‌شود و باعث تمیز شدن تمام قسمت‌­هایی که از آن­ها عبور کرده خواهد شد (البته در صورتی که از نوع شوینده از مکمل بنزین استفاده کنید).

مزایای مکمل‌های سوخت

1- بهبود عملکرد موتور

وقتی رسوبات موجود در سوخت از بین بروند، سوخت و مایعات راحت‌تر در سیستم موتور جاری می‌شوند. این بدان معناست که موتور با همان مقدار سوخت همیشگی، سایش و فرسایش کمتری را تجربه کرده و در حد توان خود عمل می‌کند.

2- حفظ کیفیت سوخت

سوختی که برای خودرو مصرف می‌کنید وقتی از قسمت‌های مختلف سیستم سوخت عبور می‌کند، تجزیه می‌شود. این تجزیه‌شدن باعث افت کیفیت سوخت می‌شود که آن هم به‌نوبه خود، به تشکیل رسوبات خورنده از جمله کثیفی چسبناک، زنگار و کربن می‌انجامد. این مواد می‌توانند دریچه‌های ورودی و دهانه‌های کاربراتور را مسدود کنند. استفاده از مکمل‌های سوخت می‌تواند باعث تثبیت سوخت و جلوگیری از افت کیفیت زودرس آن شود.

3- جلوگیری از خرابی قطعات

بهترین مکمل سوخت توانایی مهار کردن خوردگی‌ها را دارد و به همین دلیل می‌تواند فرسودگی و خرابی زودرس قطعات فلزی خودرو را کاهش دهد. با استفاده از مکمل سوخت نیاز نیست به‌شکل مکرر قطعات موتور را بررسی کنید.

4- کاهش انتشار کربن

بیشتر مکمل‌های سوخت می‌توانند رسوبات کربن موجود در سوخت را از بین ببرند که این به احتراق بهتر و انتشار کمتر کربن در محیط کمک می‌کند.

همچنین از تاثیرات احتمالی مکمل بنزین در پیشرانه، می­ توان به چند مورد زیر اشاره کرد :

5- رفع مشکل لرزش خودرو هنگام کار کردن پیشرانه به صورت در جا

6- افزایش شتاب

7- رفع مشکل وقفه در آغاز شتاب­‌گیری

8- رفع مشکل خاموش شدن ناگهانی پیشرانه

9- تمیز نگه داشتن انژکتورها و سوپاپ ­‌های ورودی

معایب استفاده از مکمل سوخت

بعضی از افراد متخصص ادعا می‌کنند که مکمل‌های سوخت دارای معایب زیادی هستند. از معایب استفاده از مکمل، می‌توان به مضر بودن آن برای طبیعت اشاره کرد. استفاده از مکمل‌های سوخت منجر به کاهش هیدروکربن و مونوکسید کربن خروجی از اگزوز می‌شود ولی وجود آن‌ها در خارج از باک به عنوان نمونه بر روی زمین و در هوای آزاد برای سلامتی انسان و محیط زیست، به خصوص برای زنان باردار و اطفال بسیار خطرناک است.

بسیاری از متخصصین اعتقاد دارند که به جز مکمل‌های سوخت اکتان بالا و  مکمل‌های سوخت بدون سرب، بقیه انواع مکمل‌های سوخت بی‌فایده هستند و هیچ مزیتی برای مشتریان‌ به همراه نخواهند داشت. اگر کارکردی هم دارند از نظر اقتصادی و فنی سودی ندارند.

انتخاب بهترین مکمل سوخت خودرو

بهترین مکمل سوخت خودرو باید این ویژگی‌ها را داشته باشد:

سازگاری با موتور

برخی از تولیدکنندگان، مکمل‌های سوختی تولید می‌کنند که مخصوص موتورهای دیزلی یا بنزینی است. هرچند محصولات چندمنظوره‌ای در بازار موجودند که می‌تواند با هر دو نوع موتور کار کنند، بااین‌حال بهتر است مکملی را انتخاب کنید که با سوخت موردنیاز موتور ماشین سازگار باشد.

به این ترتیب از واکنش‌های شیمیایی خورنده و آسیب‌دیدگی مهروموم‌های لاستیکی که در نهایت به خرابی موتور منجر می‌شوند جلوگیری به عمل می‌آید. درباره انواع فرمول‌ها یا مواد تشکیل‌دهنده‌ای که هرگز نباید از آنها در موتور ماشین‌تان استفاده کنید، دفترچه راهنمای مالک را مطالعه کنید.

تأییدیه EPA

روی بطری مکمل‌های سوخت باید برچسب EPA (سازمان حفاظت از محیط زیست) موجود باشد. این برچسب نشان می‌دهد که این مکمل با مقررات زیست محیطی مطابقت دارد و دود خروجی و انتشار کربن را کاهش می‌دهد.

چندمنظوره و ماندگار

بهترین مکمل سوخت آن است که قطعات را روغن‌کاری کند، سوخت را تثبیت کند، از خوردگی جلوگیری به عمل آورد و چه بهتر که خنک‌کننده هم باشد.

همچنین باید ماندگاری خوبی داشته باشد. مکمل سوخت می‌تواند تا دو سال راکد بماند؛ اما بعد از آن از ظرف خود نشت می‌کند و دیگر استفاده از آن فایده‌ای برای موتور نخواهد داشت. سعی کنید فقط در حد نیازتان مکمل سوخت بخرید و از نگهداری طولانی‌مدت آن خودداری کنید.

رعایت نکات مهم خرید مکمل سوخت

• قیمت اکتان: قبل از هر کاری مشخص کنید برای خرید مکمل بنزین چه مقدار قرار است هزینه کنید. زمانی که میزان بودجه را برای خرید اکتان مشخص کنید، خود به خود مدل هایی که در محدوده قیمتی شما قرار ندارند. از دایره انتخاب شما حذف می شوند.
• برند مکمل: مکمل سوخت مرغوب می تواند طول عمر موتور خودرو را به طور قابل توجهی افزایش دهد. همچنین باعث کاهش مصرف سوخت می شود. اگر از مکمل بنزین غیر استاندارد استفاده کنید نتیجه عکس خواهد داد. پس همیشه از برندهای باکیفیت استفاده نمایید در قسمت بالا لیستی از بهترین اکتان سوخت خودرو برای شما عزیزان ارائه شده است.
• میزان ترکیب: هر شرکت سازنده روی اکتان بنزین میزان استاندارد ترکیب با بنزین به صورت عددی نمایش می دهد که شما حتما باید بر اساس ترکیب درصد شرکت سازنده آن را با بنزین ترکیب نمایید. ‌ ترکیب به میزان کمتر از توصیه شده باعث بی اثر شدن اثر مکمل شده و ترکیب بیش از اندازه مقدار مکمل به بنزین باعث افزایش چند برابری قدرت انفجار درون سیلندر شده و باعث آسیب دیدن خودرو شود.
• تاریخ انقضاء: متاسفانه خیلی از افراد بعد از استفاده و تاثیر مخرب روی خودرو خود متوجه می شوند که از مکمل بنزین تاریخ گذشته استفاده کرده اند. پس حتما قبل از اینکه با این آسیب به تعمیرگاه مراجعه کنید قبل از ریختن مکمل درون باک به تاریخ انقضاء روی مکمل توجه کنید.

نکات ضروری درباره مکمل سوخت

1. اگر مکمل سوخت با پوست یا چشم‌تان تماس پیدا کرد، بلافاصله آنها را بشویید. اگر اشتباها آن را خوردید، به‌سرعت به مراکز درمانی مراجعه کنید.
2. برای دستیابی به بهترین نتیجه همیشه قبل از بنزین (یا سوخت‌های دیزلی) مکمل را در باک بریزید و بعد بنزین بزنید. این مواد شیمیایی قبل از احتراق بهتر کار می‌کنند.
3. برای اینکه از موتور ماشین‌تان محافظت کنید، همیشه از مقدار مناسبی از مکمل استفاده کنید و هر وقت تمام شد دوباره مکمل بریزید. استفاده از مکمل بیشتر از مقدار توصیه‌شده نتیجه‌ای جز آسیب‌دیدگی موتور نخواهد داشت.

سؤالات متداول درباره مکمل‌های سوخت

در ادامه به برخی از رایج‌ترین سؤالات درباره مکمل سوخت پاسخ می‌دهیم:

1- مکمل سوخت خوب است یا نه؟

درواقع پاسخ این است که بستگی دارد. برخی از مکمل‌های سوخت با ادعاهای عجیب‌وغریبی درباره بهبود فوق‌العاده عملکرد موتور در بازار به فروش می‌رسند. برای نمونه «۲۰% صرفه‌جویی در مصرف سوخت» ادعایی است که نباید به آن توجه کنید. صرفا برای هدفی که دارید مکمل سوخت بخرید. برخی از مکمل‌ها مانند پاک‌کننده‌ها یا تثبیت‌کننده‌ها واقعا خوب کار می‌کنند.

2- آیا مکمل سوخت به ماشین آسیب می‌رساند؟

مکمل سوخت برای وسایل نقلیه بی‌ضرر است. شما می‌توانید با خیال راحت از مکمل استفاده کنید، به‌شرطی که نوع درست آن را انتخاب کنید، بیشتر از مقدار توصیه‌شده آن را در باک نریزید و دقیقا بدانید چه زمانی باید آن را به سوخت اضافه کنید. درغیراین‌صورت هیچ ضرری برای ماشین نخواهد داشت.

3- آیا مکمل سوخت باعث می‌شود با سوخت کمتر مسافت بیشتری را طی کنیم؟

خیر. این یک ادعای دروغ است که برخی تولیدکنندگان مکمل از آن صحبت می‌کنند. با مکمل یا بدون مکمل، با مقدار معینی سوخت تقریبا مسافت مشخصی را طی خواهید کرد. البته تجمع کربن بر طول این مسافت تأثیر منفی می‌گذارد (که با مکمل برطرف می‌شود)، اما این مقدار آن‌قدر چشمگیر نیست که صرفا برای این منظور بخواهیم از مکمل استفاده کنیم.

ارزش مکمل به کارهای دیگری است که برای ما انجام می‌دهند از جمله: انتشار مونوکسیدکربن را کاهش می‌دهند، آب موجود در سوخت را جذب می‌کنند و از رسوباتی که می‌تواند به موتور ماشین آسیب برساند جلوگیری می‌کنند. این کار باعث ایمنی وسیله نقلیه و قوی‌ماندن موتور آن می‌شود.

4- چه زمانی باید مکمل را اضافه کنیم؟

مکمل‌ها قبل از احتراق بهترین عملکرد را دارند، بنابراین همیشه قبل از بنزین زدن بعدی، مکمل را اضافه کنید. باک باید خالی یا کمی بنزین داشته باشد. فراموش نکنید که حتی اگر باک خالی است و بنزین ندارد، باز هم مجاز نیستید بیش از اندازه توصیه‌شده مکمل بریزید.

آیا شما از مکمل‌های سوخت استفاده می‌کنید؟ چه نکات دیگری درباره مکمل‌های سوخت هست که در این مطلب از قلم افتاده است؟ لطفا در دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید.

5- استفاده از مکمل سوخت برای چه خودرو هایی مناسب است؟

به طور کلی، اگر خودروی شما مجموعه شرایط زیر را داشته باشد، می ­‌توانید انتظار بیشترین و محسوس ‌­ترین تاثیر را با استفاده از مکمل بنزین داشته باشید :

1- مدت زیادی از عمر خودروی شما گذشته باشد.

2- خودروی شما کارکرد زیادی داشته باشد.

3- به پیشرانه به طور منظم رسیدگی نشده باشد یا رسیدگی به آن کاملاً فراموش شده باشد.

با این حساب، اگر کمتر از دَه سال از عمر خودروی شما گذشته و در همین مدت هم به طور مرتب به پیشرانه آن رسیدگی کرده‌­ اید، احتمالاً استفاده از مکمل بنزین تاثیر خاصی روی پیشرانه خودروی شما نخواهد داشت و استفاده از هیچ نوع مکملی به شما توصیه نمی ­‌شود.

دلیل این موضوع این است که در چنین شرایطی بدون نیاز به مکمل، سیستم‌­ های الکترونیکی و سیستم سوخت ‌رسانی خودرو به صورت اتوماتیک طوری عمل می ­‌کنند که ترکیبی متعادل از عملکرد پیشرانه و مصرف سوخت ارائه شود.

6- اگر از مکمل استفاده نکنیم، مشکلی پیش می‌­ آید؟

پاسخ این سوال به شرایط خودروی شما و نوع مکملی که استفاده می­‌ کنید بستگی دارد. به طور مثال، اگر مدت کوتاهی از عمر خودروی شما گذشته و کارکرد کمی دارد، می ­‌توان گفت نیازی به مکمل ندارید.

اما اگر خودروی شما چنین شرایطی ندارد و خصوصاً اگر در رسیدگی به پیشرانه آن کوتاهی کرده ‌اید، پاسخ این سوال می ­‌تواند مثبت باشد ؛ به طور مثال استفاده از نوع شوینده از مکمل بنزین می ‌­تواند از آسیب احتمالی به پیشرانه بر اثر تجمع رسوبات جلوگیری کند.