تسمه تایم یک تسمه پلاستیکی است که قسمتی از موتور احتراق داخلی خودرو است و در داخل پیشرانه قرار دارد و میل لنگ خودرو را به میل سوپاپ یا سوپاپ ها متصل می کند تا 4 عمل اصلی موتور یعنی مکش، تراکم، انفجار و تخلیه صورت گیرد. اقدام نکردن در زمان مناسب برای تعویض تسمه تایم باعث فرسایش دندانه ها می شود و هزینه های سنگینی به دوش راننده می گذارد.
بررسی تسمه تایم باید جزو برنامه سرویس دوره ای موتور خودرو باشد و شما در فواصل معین آن را بررسی کنید تا بتوانید نشانه های خوردگی و یا پارگی تسمه تایم را بیابید.
وظیفه این تسمه تنظیم زمان صحیح باز و بسته شدن سوپاپ ها است، این تسمه سوپاپ ها را به چرخش درمی آورد و کنترل می کند. در خودروهای مختلف محل قرارگیری میل سوپاپ با یکدیگر متفاوت است ولی در اکثر موارد این قطعه در سر سیلندر خودرو جایگذاری شده است.
جایگیری صحیح تسمه تایم پر اهمیت است و اگر تسمه تایم یک یا چند دندانه جابجا شود زمان باز بودن سوپاپ ها به هم ریخته و در کار موتور اختلال ایجاد می شود.
همانطور که گفته شده است بررسی تسمه تایم باید جزو برنامه سرویس دوره ای موتور خودرو باشد و شما در فواصل معین آن را بررسی کنید تا بتوانید نشانه های خوردگی و یا پارگی تسمه تایم را بیابید.
علائم فرا رسیدن زمان تعویض تسمه تایم
یک راننده با تجربه از روی برخی نشانه ها می تواند ایراد تسمه تایم را تشخیص دهد. پاره شدن تسمه تایم موجب خسارات زیادی به موتور خودرو خواهد شد. لازم است تا همه راننده های تازه کار نیز به موقع متوجه فرسودگی این قطعه شوند.
سهل انگاری در تعویض به موقع تسمه، موجب پرداخت هزینه های زیاد برای تعمیر موتور خودرو می شود. با دیدن این نشانه ها حتما برای عوض کردن تسمه تایم اقدام کنید.
ایراد در استارت و حرکت
تسمه تایم یکی از قطعات خودرو است که کاملا دقیق طراحی شده و همیشه باید تنظیم باشد تا بتواند به ازای هر یک بار چرخیدن میل بادامک، دو بار میل لنگ را بچرخاند. با چرخش میل بادامک ، دریچه ها یا سوپاپ های ورود و خروج گاز باز و بسته می شوند.
متناسب با لحظه حرکت پیستون ها این دریچه ها باز و بسته می شوند. پس اگر زمان بندی این چرخه به هم بریزد بقیه چیزها نیز از تنظیم خارج می گردندکه این امر می تواند باعث درست استارت نخوردن خودرو شود.
خروج دود زیاد از اگزوز
وقتی تسمه تایم دچار مشکل می شود، فشار بیشتر یبه موتور وارد خواهد شد. زیرا موتور برای به جرکت درآوردن قطعات بیشتر تلاش می کند. در این هنگام خارج شدن دود زیاد از لوله اگزوز عادی ترین اتفاق است. در حالت معمول دود اگزوز خودرو در حد مشخصی است اگر تازگی ها دود اگزوز زیادتر شده نشان می دهد که زمان تعویض تسمه تایم رسیده است.
خوردگی دندانه ها ( زمان تعویض تسمه تایم )
فرسودگی و ایراد تسمه تایم به سرعت موجب خوردگی دندانه ها می شوند! قبل از اینکه خسارت بیشتری پیش بیاید نسبت به تعویض این وسیله ارزان قیمت، اقدام کنید. در خودروهای مختلف، طول عمر تسمه تایم کمی متفاوت است. برای مثال در ماشین پراید صفر کیلومتر معمولا بعد از ۷۰ هزار کیلومتر لازم است تا تسمه تایم نیز عوض شود. البته در نوبت های بعدی زمان تعویض تسمه تایم پراید به ۶۰ هزار کیلومتر کاهش پیدا می کند. در دیگر خودرو ها گاهی این زمان اندکی طولانی تر است ولی دیر یا زود می بایست نسبت به تعویض آن اقدام کرد.
تنظیم نبودن دور موتور
چنانچه تسمه تایم شل شده باشد دیگر کارایی مناسبی ندارد. در این صورت موقع شتاب، ذور موتور بیش از حد بالا می رود و خودرو لرزش زیادی پیدا می کند. در این هنگام راننده متوجه می شود که دور موتور تنظیم نیست و ایرادی در کارکرد موتور وجود دارد.
اولین مقصر این قضیه نیز همین تسمه پلاستیکی به ظاهر ساده است. با وجود ارزان بودن این قطعه، برخی از راننده ها در این مورد سهل انگاری می کنند! کمبود وقت یا مشغله زیاد نباید موجب عدم رسیدگی به خودرو شود.
بنابراین اگر هنگام رانندگی متوجه شدید موتورتان تنظیم نیست و درست کار عمل نمی کند و دور موتور به 2 تا 4 هزار دور رسیده، باید تسمه تایم را چک کنید زیرا اگر تسمه تایم شُل شده باشد، خودرو شروع به لغزش می کند و در حین شتاب ، دور موتور بالاتر می رود. این می تواند نشانه از بین رفتن دندانه ها هم باشد.
صدای قیژ قیژ موتور
دقت داشته باشید که تسمه تایم قبل از پاره شدن، صدای به‌خصوصی در موتور ایجاد می‌کند که هنگام شتاب‌گیری ماشین بیشتر مشهود می‌شود. بنابراین بهتر است با شنیدن همچین صدایی که شبیه به قیژ قیژ است، بعد از بررسی تسمه توسط مکانیک اقدام به تعویض آن کنید.
صدای زوزه تسمه تایم
مشکلات سفت بودن تسمه تایم: مسئله بعدی میزان سفتی تسمه تایم است که معمولاً با استفاده از هرزگرد تنظیم می‌شود و سفت کردن بیش از اندازه آن سبب تولید صدای زوزه در موتور و کاهش راندمان می‌شود.
تاریخ انقضای تسمه تایم
بازه زمانی پیشنهاد شده برای تعویض تسمه تایم بین 60 تا 120 هزار کیلومتر و یا 6 سال پس از زمان تولید خودرو است اما این عدد در خودروهای مختلف متفاوت است.
خودروسازان مختلف برای مدل های مختلف اتومبیل کیلومترهای متفاوتی را برای تعویض تسمه تایم عنوان می کنند. معیار رایج برای اکثر اتومبیل ها 60 هزار کیلومتر است که برخی زودتر از موعد مقرر به تعویض احتیاج پیدا می کنند.
لازم به ذکر است که هنگام خرید خودروی دست دوم، شما از مدت کارکرد تسمه تایم آگاهی ندارید و نمی دانید که تسمه ی موتور آن تعویض شده است یا نه، اگر تعویض صورت گرفته زمان آن کی بوده اگر در مورد تسمه تایم اتومبیل تردید دارید بهتر است به یک مکانیک مراجعه کنید تا آن را مورد بازبینی قرار دهد.
مکانیک با یک کار ساده و برداشتن پوشش روی تسمه متوجه خواهد شد که در چه شرایطی قرار دارد.
پاره شدن تسمه که منجر به برخورد پیستون با سوپاپ ها می شود، معمولا با صدایی همراه است. البته در خودروهایی مانند موتورهای سری قبل پراید این پارگی فقط خاموشی موتور خودرو را به دنبال دارد.
زمانی که عمر تسمه تایم به پایان برسد و یا پارگی در آن رخ دهد عملکرد به موقع و صحیح سوپاپ ها مختل خواهد شد و سوخت و هوا درزمان مناسب وارد سیلندر نمی شوند و یا باز و بسته شدن سوپاپ ها به درستی و به میزان کافی انجام نمی گیرد و در نتیجه در کارکرد پیشرانه اثر منفی چشم گیری خواهد گذاشت.
دلایل پارگی تسمه تایم
حتماً می پرسید چه می شود که تسمه و دندانه های آن آسیب می ببیند؟! از مهمترین عوامل موثر در پارگی تسمه تایم یا تسمه تایمینگ وارد شدن فشار مضاعف به این قطعه است. دور موتور بالا در مدت زمان طولانی یا استفاده از دنده نامناسب در سربالایی را می توان از مواردی دانست که به خودرو فشار می آورند.
البته در این مواقع نه تنها این قطعه بلکه سایر قطعات هم تحت فشار مضاعف قرار می گیرند. استفاده ناگهانی از دنده معکوس و جا به جا بودن دنده های تسمه تایم هنگام زمان گیری تایم نیز از دیگر عوامل مؤثر در پارگی این قطعه هستند.
عواقب تاخیر در تعویض هنگام پاره شدن تسمه تایم
در صورت باز شدن و یا پارگی تسمه، امکان آسیب جدی به دینام، غلطک های هرز گرد و پمپ هیدرولیک نیز وجود دارد. معمولا موقع تعویض تسمه تایم همه این مجموعه با هم تعویض می شود. پکیج هایی شامل همه این قطعات به صورت یکجا به فروش می رسد.
یکی دیگر از مشکلات تسمه تایم، آسیب به سر سیلندر است. در واقع با پاره شدن تسمه تایم، سوپاپ باز با سوپاپ در حال بالا آمدن برخورد کرده و سر سیلندر آسیب می بیند. در برخی خودروها با پاره شدن تسمه تایم و برای پیشگیری از آسیب بیشتر به دیگر قطعات، موتور خاموش می شود.
خاموش شدن ناگهانی موتور خودرو می تواند به دلیل پاره شدن تسمه تایم باشد. این مورد در هنگام رانندگی در جاده بسیار مشکل ساز است. قبل از سفر حتما خودرو را برای سرویس به یک مکانیک نشان دهید.
تست خرابی تسمه تایم
اگر در حال حرکت موتور خودرو خاموش شد ، خودرو را متوقف میکنیم و با تست زیر ابتدا از سلامت تسمه تایم مطلع می شویم و بعد استارت می زنیم.
- از خودرو پیاده شده و ماشین را در دنده 1 گذاشته و هل دهید.
- اگر خودرو در دنده حرکت کرد تسمه تایم پاره شده است و در این حالت نباید استارت بزنید، چون باعث کج شدن سوپاپ ها و شکستن پیستون ها می شود.
- اما اگر خودرو از جای خود حرکت نکرد تایم شما سالم است و می توانید دنبال ایراد دیگری بگردید.
نکته : به این مورد دقت کنید که تسمه تایم خودرو یک تسمه معمولی نیست و قبل از بروز اتفاقات ناگوار سعی کنید به موقع اقدام به تعویض تسمه تایم فرمایید.
هزینه تعویض تسمه تایم
اگر تسمه تایم در زمان مناسب تعویض نشود امکان پارگی آن وجود دارد. پاره شدن تسمه تایم موجب می شود تا دینام و پمپ هیدرولیک و همچنین غلطک های هرزگرد نیز آسیب ببینند. در برخی موارد پارگی این تسمه حتی به سر سیلندر نیز آسیب می زند.
هزینه تعمیر ماشین و تعویض قطعات موتور خودرو بسیار بیشتر از قیمت تعویض تسمه تایم است. قبل از اینکه دیگر قسمت های موتور دچار آسیب شود با صرف هزینه ای اندک می توانید تسمه تایم فرسوده را تعویض کنید.
نحوه تعویض تسمه تایم به صورت مرحله ای
تشخیص شل یا سفت بودن تسمه تایم
1- صدای سفت یا شل شدن تسمه تایم
2- صدای موتور هنگام شل بودن تسمه تایم
3- بررسی خرابی تسمه تایم
4- بررسی شکستگی پولی ها
5-تعویض تسمه تایم معیوب
6- بستن قاب تسمه تایم
مقاله پیشنهای: علائم شل بودن تسمه دینام
تاثیر تسمه تایم در شتاب خودرو
افت شتاب خودرو مشکلی است که همواره یکی از شکایت‌های اصلی مالکان از خودرو بوده و انتظار رفع فوری آن را دارند. افت شتاب، مسئله‌ای است که در بیشتر موارد از خود پیشرانه ناشی می‌شود و گاهی ممکن است دلایلی به جز پیشرانه داشته باشد. یکی از دلایل اصل آن نا میزان بودن تسمه تایم ، است که در ادامه بررسی می کنیم.
علائم نا میزان بودن تسمه تایم
در صورت تنظیم نبودن تسمه تایم، حتی به میزان یک دندانه، اثر آن بر کارکرد پیشرانه برای یک فرد دقیق مشهود است، چرا که در یک پیشرانه باید باز و بسته‌شدن سوپاپ‌ها سر لحظه موعد انجام شود و اگر این اتفاق صورت نگیرد، شاهد پس‌زدن تراکم و یا تخلیه نامناسب دود خواهیم بود که نتیجه آن تنفس نادرست پیشرانه و افت توان و کشش است.
از تایم خارج‌شدن پیشرانه چند علت می‌تواند داشته باشد. نخستین دلیل روشن‌کردن پیشرانه با هل دادن و یا معکوس‌کشی‌های ناگهانی و پی‌درپی است که به دلیل اینرسی مجموعه میل سوپاپ و تایمینگ موجب وارد‌شدن فشار به تسمه، رد شدن یک یا دو دندانه و یا کندگی دندانه‌ها (در صورت نامرغوبی یا کهنه‌بودن تسمه) می‌شود.
دلیل دیگر از تایم خارج‌شدن پیشرانه می‌تواند ناشی از عدم دقت تعمیرکار در جا زدن صحیح تسمه و توجه به علائم راهنما باشد. مشکلی که بیشتر پس از تعمیر اساسی پیشرانه ممکن است مشاهده شود جا‌به‌جا نصب‌کردن پولی میل‌سوپاپ‌های هوا و دود به دلیل شباهت این دو است که باعث افت توان و تنظیم‌نشدن تایم تحت هیچ شرایطی است.
تنظیم‌کردن تایم کار نسبتا ساده‌ای است اگر مکانیک از تسلط کافی برخوردار باشد و نکته‌ای که باید مد نظر داشت این است که تسمه کهنه و یا تسمه‌ای که یک یا دو دندانه آن جدا شده باشد باید به سرعت عوض شود.
همچنین از نصب سفت‌کن ثابت به جای سفت‌کن اتوماتیک جدا پرهیز کنید و از سفتی صحیح تسمه تایم اطمینان حاصل کنید. تسمه تایم بیش از حد سفت موجب بلند‌شدن صدای زوزه تسمه تایم هنگام گاز دادن می‌شود.
