علائم خرابی و سیاه شدن شمع موتور سیکلت

خرابی شمع موتور سیکلت مشکی است که اکثر دارندگان موتور سیکلت آن را تجربه کرده اند. شمع موتور قطعه کوچک و مهمی است که در صورت ایجاد نقص در عملکرد و ظاهر آن کل موتور سیکلت شما از کار خواهد افتاد.

در این مطلب از کیان باتری قصد داریم بیشتر با علائم خرابی شمع موتور سیکلت و همچنین علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت صحبت کنیم. با ما همراه باشید.

علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت

چه هنگام گفته می شود که شمع موتور سیکلت سیاه شده است و این مشکل به چه دلایلی می تواند اتفاق بیفتد؟ زمانی که الکترودهای شمع به همراه دهانه عایق و پوسته شمع توسط رسوبات دوده به صورت سیاه مخملی در آیند گفته می شود شمع سیاه شده است.

این اتفاق باعث می شود احتراق سوخت به صورت ناقص انجام گرفته و در نهایت موجب می شود تا موتور سیکلت بد استارت بخورد. اما دلیل این اتفاق می تواند به خاطر کثیف بودن بیش از حد فیلتر هوا و غنی بودن مخلوط سوخت و هوا اتفاق بیفتد و یا این که زمان سیستم ساسات طولانی باشد.

از دیگر دلایلی که در پاسخ به این سوال که چرا شمع موتور سیکلت سیاه می شود می توان به استفاده کردن از شمع های سرد، پایین بودن کد رنج حرارتی شمع، رانندگی کردن در مسافت های کوتاه و کوتاه بودن فاصله روشن و خاموش کردن خودرو اشاره کرد.

می توان با بررسی نوع شمع به کار رفته در موتور سیکلت، تنظیم کردن نسبت هوا به سوخت، بازدید از فیلتر هوا و تنظیم مجموعه ساسات به عیب یابی و رفع این مشکل پرداخت.

نحوه تميز كردن شمع موتور سیکلت

از کجا بفهمیم شمع موتورسیکلت خراب است؟

عیوبی که در صورت خرابی شمع در عملکرد موتورسیکلت ظاهر می گردد:

1. مصرف سوخت و به دنبال آن آلایندگی افزایش می بابد.
2. موتور در دورهای مختلف بد کار می کند و شتابگیری خودرو ضعیف شده و دمای موتور بالا خواهد رفت.

حالت ها و شرایط مختلف شمع موتورسیکلت

1- شمع سالم و نرمال

در این حالت الکترودها و عایق به رنگ خاکستری-زرد و متمایل به قهوه ای است. در این شرایط رنج گرمایی شمع درست و دقیق بوده و موتور سالم عمل نموده است. وضعیت مخلوط و تایمینگ جرقه و سیستم شروع سرد( ساسات) کاملا سالم بوده و هیچ گونه رسوبات حاصل از افزاینده های سوختی شامل سرب و یا هر گونه ترکیبات آلیاژی در روغن موتور مشاهد نمی شود. احتراق به صورت کامل انجام شده و شرایط افروختگی( Over heat)  وجود ندارد.

2- شمع کثیف و دوده زده

در این حالت الکترودها، دهانه عایق و پوسته شمع با رسوبات دوده به رنگ سیاه مخملی پوشیده می شود.

• دلیل: کثیف بودن بیش از حد فیلتر هوا، غنی بودن مخلوط سوخت و هوا، طولانی بودن زمان سیستم شروع سرد یا ساسات. استفاده از شمع های سرد و یا پایین بودن کدرنج حرارتی شمع. رانندگی در مسافت های کوتاه و کم بودن زمان بین روشن تا خاموش کردن خودرو.
• عوارض: احتراق به صورت ناقص انجام می شود. موتورسیکلت بسیار بد استارت می خورد.
• تعمیر: بازدید فیلتر هوا. تنظیم نسبت هوا به سوخت بازدید و تنظیم مجموعه ساسات، بررسی نوع شمع.

3- رسوبات روغن روی شمع

در این حالت الکترودها، دهانه عایق و پوسته شمع با دوده روشن و تفاله های کربن پوشیده می شود.

• علل: زیاد بودن نقوض روغن در محفظه احتراق و یا بالا بودن سطح. خردگی در رینگ های پیستون، جداره سیلندرها و گایدهای.
• اثرات: موتورسیکلت بسیار بد استارت می خورد. احتراق به صورت ناقص انجام می شود.
• تعمیر: میزان کمپرس سیلندر اندازه گیری شده و سطح روغن تنظیم شود. استفاده از شمع جدید الزامی است. موتور باید تعمیر شود.

4- رسوبات سرب روی شمع

در این حالت الکترودها و عایق در قسمت هایی با لعاب های قهوه ای/ زرد پوشیده شده است . همچنین می توانند یک رنگ متمایل به سبز نیز داشته باشد.

• علل: لعاب ها از تحت باز بودن زیاد موتور پس از کارکرد طولانی و تحت بار بودن ناشی می شود. افزاینده های سرب در سوخت نیز چنین حالتی را سبب می شود.
• اثرات: در شرایط باری زیاد، لعاب سرب باعث اتصال کوتاه و احتراق ناقص می گردد.
• تعمیر: از آنجایی که تمیز کردن شمع  قبلی بیهوده است، استفاده از شمع جدید الزامی است.

5- رسوبات سنگین خاکستر روی شمع

در این حالت رسوبات خاکستر سنگین روی الکترود ها و عابق تجمع می کند. این امر ناشی از افزاینده های روغن و سوخت است و در ناحیه مذکور و روی الکترود بدنه، ساختار خاکستر به مانند زغال نیم سوز می باشد.

• علل: ترکیبات الیاژی مخصوصا روغن موتور می تواند این خاکستر را در محفظه احتراق و روی شمع ته نشین کند.
• اثرات: ضربه و خودسوزی به همراه کاهش قدرت موتور و خرابی پیستون و سوپاپ ها.
• تعمیر: تعویض شمع و تعمیر موتور الزامی است. در صورت امکان نوع روغن موتور نیز باید عوض شود.

6- شکستگی عایق مرکزی شمع

در این حالت الکترود مرکزی شکسته و برق دزدی ین الکترود مرکزی و بدنه شمع وجود دارد.

• علل: خرابی مکانیکی (شمع،سقوط کرده یا دستکاری بد بر روی الکترود مرکزی فشار وار آورده است) در موارد استثنایی، رسوبات بین دهانه عایق و الکترود مرکزی به همراه خوردگی الکترود مرکزی می تواند باعث شکستگی دهانه عایق گردد.
• اثرات: موتور سیکلت دچار احتراق ناقص می شود. جرقه در یک نقطه که مخلوط سوخت و هوای آزاد جریان ندارد بیش از سطح شده یا کمانه می کند.
• تعمیر: شمع موتورسیکلت باید تعویض شود.

7- پوشیده شدن الکترود مرکزی با رسوبات مذاب

در این حالت نوک عایق به صورت اسفنجی و نرم و ساختار آن به شکل برجستگی در می آید.

• علل: شرایط افروختگی (Over heat) نشی از خودسوزی، آوانس بودن بیش از حد، وجود رسوبات ناشی از احتراق در محفظه احتراق، فلز مخلوط سوخت و هوا، ضعیف بودن دلکو، سوخت با کیفیت پایین و یا احتمالا استفاده از شمع با کدرنج حرارتی خیلی پایین.
• اثرات: احتراق ناقص و افت قدرت موتور.
• تعمیر: در این حالت موتور، سیستم جرقه و سیتم سوخت کاملا چک شده و از شمعی با کدرنج حرارتی دقیق استفاده شود.

8- ذوب شدن الکترود مرکزی شمع

در این حالت الکترود مرکزی ذوب شده و الکترود بدنه (Ground) به شدت تخریب می گردد.

• علل: شرایط افروختگی(Over heat) ناشی از خودسوزی، آوانس بودن بیش از حد جرقه، وجود رسوبات احتراق در محفظه احتراق، مقادیر اندک مخلوط سوخت و هوا، ضعیف بودن دلکو، سوخت با کیفیت پایین و یا احتمالا کدرنج حرارتی خیلی پایین شمع باعث ایجاد چنین شاریطی می گردد.
• اثرات: احتراق به صورت ناقص انجام می شود. قدرت موتور دچار افت می شود. احتمالا به علت گرم شدن بیش از حد الکترود مرکزی شمع دچار شکستگی می شود.
• تعمیر: در این حالت موتور، سیستم جرقه و سیستم سوخت کاملا چک شده و از شمع جدید استفاده می گردد.

9- ذوب شدن الکترودها

در این حالت ظاهر الکترود ها مثل گل کلم می گردد. رسوب مواد از خود شمع صورت نگرفته و عوامل خارجی باعث ایجاد چنین شرایطی می گردد.

• علل: شرایط افروختگی (Over heat)  ناشی از خودسوزی ، اوانس بودن بیش از حد جرقه، وجود رسوبات احتراق در محفظه احتراق، مقادیر اندک مخلوط سوخت و هوا، ضعیف بودن دلکو، سوخت با کیفیت پایین باعث ایجاد چنین شرایطی می شود.
• اثرات: موتور قبل از وقوع حالت واماندگی، دچار افت شدید قدرت می گردد.
• تعمیر: در این حالت موتور و سیستم تبدیل سوخت کاملا چک شده و از شمع های جدید استفاده می شود.

10- خوردگی زیاد الکترود مرکزی

در این حالت الکترود مرکزی ذوب شده و رسوباتی شبیه کف جوشکاری با الکترود بدنه (Ground) ممزوج می شود.

• علل: مدت زمان تبادل جرقه در شمع بیش از حد بوده است.
• اثرات: موتورسیکلت به ویزه هنگام شتاب دچار احتراق ناقص می شود( ولتاژ جرقه برای فضا یا GAP الکترود کافی نمی باشد). موتورسیکلت بد استارت می خورد.
• تعمیر: شمع موتورسیکلت باید تعویض شود.

11- خوردگی شدید بدنه شمع

در این حالت الکترود بدنه ذوب شده و به شدت تخریب می گردد.

• علل: وجود افزاینده های بیش از حد در روغن و سوخت و شرایط نامساعد جریان سوخت در محفظه احتراق. که این امر احتمالا ناشی از رسوبات احتراق است. ناک (knock ) و عدم گرم شدن کافی موتور از دیگر عوامل می باشد.
• اثرات: خودرو بد استارت می خورد. مخصوصا در هنگام شتاب گیری دچار احتراق ناقص می شود( ولتاژ جرقه برای فضا یا GAP الکترود کافی نمی باشد.)
• تعمیر: شمع موتورسیکلت باید تعویض شود.

نشانه های خرابی شمع موتور سیکلت

اولین علامت رایج که به شما می‌گوید شمع موتورسیکلت خراب است این است که به طور ناگهانی و پس از مدتی راندن با موتورسیکلت به یک باره موتور از حرکت باز می‌ایستد و یا پس از حرکت با یک ریتم ثابت خود را به عقب می‌کشد و خاموش می‌شود.

دومین علامت رایجی که می‌توانید بگویید شمع موتورسیکلت خراب است برگشت مجدد آتش پس از شنیدن یک صدای بلند و نابهنجار مانند ترکیدن چیزی از محفظه احتراق در موتور است که از اگزوز به گوش می‌رسد. در صورتی که شمع‌ها در موتور جرقه، جرقه متناوبی داشته باشند که به روشن شدن ختم نشود این صدا به گوش می‌رسد.

برای عملکرد بهینه‌تر در شمع‌ها باید شمع در موتور تمیز و بدون آسیب باشد. اگر شمع کثیف باشد می‌تواند بر عملکرد صحیح در شمع و همچنین شروع حرکت موتور اختلال ایجاد کند. پلاگین شمع، پلاستیکی است که از ماده‌ای شبیه به روغن سوخت یا کربن پوشانده شده که از گرم شدن بیش از حد باد کرده است و رانندگی با چنین شمع جرقه خورده یا بد جوشی می‌تواند مشکلات زیادی را برای موتور و راننده ایجاد کند.

از دیگر علائم شایع در خرابی شمع‌ها در موتورسیکلت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کاهش گاز در موتور پس از طی مسافتی کوتاه
2. عدم شتاب گیری قبلی موتور
3. سخت روشن شدن موتور، خفه شدن جایگاه احتراق در موتور با گاز
4. خروج بوی گاز از اگزوز
5. استارت نخوردن درست

• کاهش گاز در موتور پس از طی مسافتی کوتاه

آیا تعداد مراجعه شما به پمپ بنزین زیاد شده است؟ آیا ناگهان متوجه می‌شوید که پس از طی مسافتی کوتاه، سطح سوخت در موتور به شدت کاهش یافته و شما برای ادامه مسیر نیاز به زدن بنزین دارید؟ همه این علائم می‌تواند نشانه کثیف شدگی و آلودگی شمع‌های موتور باشند. اگر شمع در موتور به درستی کار نکند می‌تواند تأثیر منفی در سوخت رسانی و مصرف سوخت موتور داشته و موتور بنزین بیشتری مصرف کند.

• عدم شتاب گیری مناسب

موتور سیکلت پس از حرکت با یک سرعت متعادل و روان، از شتاب گیری بیشتر و سرعت دادن بیشتر به چرخ‌ها باز می‌ماند که این عامل ناشی از کثیفی شهرها و یا گرفتگی و خرابی آن‌ها است.

• خفه شدن ناگهانی موتور (استارت نخوردن موتور و عدم حرکت آن)

خفه شدن موتورسیکلت نیز می‌تواند نشانۀ چند اختلال و یا جرقۀ نادرست در شمع‌ها باشد. هنگامی که سعی می‌کنید موتورسیکلت را استارت بزنید، با ورود سوخت به محفظه احتراق و عدم جرقه زدن صحیح شمع‌ها بدون اینکه جرقه‌ای در موتور و در شمع اتفاق بیفتد مقدار زیادی سوخت در موتور خفه می‌شود که اغلب با بوی شدید بنزین همراه است.

این بدان معنا است که محفظه احتراق با گاز پر می‌شود اما احتراق صورت نمی‌گیرد و کاربراتور یا انژکتور سوخت عملکرد الکتریکی صحیح ندارد و نمی‌تواند احتراق صورت دهد، در نتیجه نیروی لازم را برای حرکت پیستون‌ها ایجاد نمی‌کند که این عمل در نهایت منجر به حبس شدن سوخت و بی‌نتیجه ماندن فرآیند حرکت خواهد شد.

همچنین بخوانید: علت خفه کردن موتور سیکلت و رفع خفگی موتور دو زمانه

• بوی گاز دادن اگزوز موتور و خارج شدن گازهای مصرفی به صورت خام

اگر اگزوز موتور بوی شدید گاز می‌دهد و یا متوجه می‌شوید کمی از گازهای مصرفی موتور از اگزوز به صورت خام خارج می‌گردد در این صورت ممکن است جرقه در شمع به درستی صورت نگیرد؛

اگر شمع در موتور به درستی کار نکرده و جرقه به درستی انجام نشود باقیمانده گاز در محفظه احتراق موتور محبوس می‌شود و نمی‌سوزد و از لوله اگزوز به صورت خام خارج می‌شود که به صورت شلیک و حالت ترکیدن شنیده می‌شود. اگر متوجه خروج مقداری مایع از لوله اگزوز موتور شدید و اطمینان حاصل کردید آن مایع آب نیست حتماً به شمع را چک کنید.

• استارت نخوردن درست موتور سیکلت

ایجاد جرقه‌های بد و استارت نخوردن درست موتور سیکلت، می‌تواند به علت خرابی شمع‌ها باشد، که این امر نشان‌دهنده زمان تعویض آن‌ها است. تعویض یا تعمیر شمع می‌تواند یکی از ارزان‌قیمت‌ترین و سریع‌ترین تعمیرات در موتورسیکلت باشد، که می‌توان آن را در کمتر از یک ساعت انجام داد.

به خاطر داشته باشید که شمع موتور در موتورسیکلت، باید حداقل هر ۵ سال یک‌بار عوض شود. این بدان معنی است که اگر مشکلی تا ۵ سال برای شمع‌ها ایجاد نشد، قبل از این مدت زمان لازم نیست که آنها را تعویض کنید.

علت خرابی شمع موتور سیکلت

• از بین رفتن سَری شمع

با گذشت زمان و با استفاده مداوم از موتورسیکلت، شمع به دلیل در تماس بودن دائمی و مکرر با اتصالات دیگر دچار سایش، فرسودگی و در نهایت سرخوردگی می‌شود و از بین می‌رود. هر چیزی که با قسمت برقی یک وسیله نقلیه ارتباط تنگاتنگ داشته باشد احتمالا زودتر از سایر اجزا از بین خواهد رفت.

• زمان احتراق نامناسب در موتور

زمان نامناسب عمل احتراق و جرقه زدن و استارت خوردن موتور یا به عبارتی دیر یا زود انجام شدن عمل استارت می‌تواند به مرور زمان باعث تأثیر نامطلوب بر روی شمع‌ها و کاهش طول عمر مطلوب آنها گردد. اگر گاز در موتور خیلی زود و یا خیلی دیر درون محفظه احتراق موتور جمع شود تمام فشارهای برگشتی بر روی شمع‌های موتور وارد می‌آید زیرا فشار موتور جای دیگری به جز شمع‌ها برای تخلیه ندارد.

• موتور سیکلت کم قدرت

قدرت کم در موتور موتورسیکلت می‌تواند به سرعت شمع‌ها را در موتور از بین ببرد. قدرت کم موتور بدین معناست که کاربراتور یا انژکتور در موتور نمی‌تواند سرعت کافی را به داخل محفظه احتراق وارد کند و بنزین کمی که وارد می‌شود بسیار داغ‌تر و شدیدتر می‌سوزد زیرا درون محفظه احتراق مقدار زیاد گاز اکسیژن در مقدار کمتر از سوخت وارد شده است این درجه حرارت بالا می‌تواند منجر به پیچ خوردگی و خم شدن ناگهانی شمع‌ها در موتور شده و  باعث خرابی و از کار افتادن آن گردد.

زمان تعویض شمع موتور سیکلت

توجه داشته باشید که شمع در موتور سیکلت به ازای هر کیلومتر مشخصی باشد باید تعویض گردد و معمولا از حد مشخصی که بگذرد دیگر کارایی لازم را نخواهد داشت. عمر مفید شمع در موتورسیکلتها بسته به حجم سیلندر موتورسیکلت و رده و کلاس آن میتوانید چیزی در حدود ۸ الی ۴۰ هزار کیلومتر عمر نماید اما بهتر است برای جلوگیری از بوجود آمدن ایرادات اساسی در موتور پس از گذشت سه پنجم عمر مفید آن شمع موتور تعویض شود. بی توجهی ‌به موضوع تعویض شمع‌ها در زمان مناسب خسارت زیادی را به قطعات زده و هزینه مالی زیادی در پی خواهد داشت.

نحوه تعویض شمع موتور سیکلت

اولین کاری که باید انجام دهید این است که موتور را خاموش و باتری موتور سیکلت را جدا کنید تا خطر برق گرفتگی برطرف شود. پس از آن لازم است اتصال جرقه را از سر شمع جدا کنید. آن‌ها به راحتی و با کمی فشار خارج می‌شوند. با استفاده از ابزار مخصوص که شبیه به سکه می‌باشد و دارای یک حفره است می‌توانید برای تنظیم فاصله مناسب به سر شمع‌ها از آن استفاده کنید.

شکاف زیاد باعث عدم ایجاد قوس الکتریکی به صورت صحیح می‌شود، در نتیجه می‌توانید به صورت دستی آن را تنظیم کنید تا مطمئن شوید که فاصله میان آن‌ها به درستی تنظیم شده است و در نتیجه با این مشکل مواجه نخواهید شد.

در نهایت به یاد داشته باشید از آنجایی که ممکن است شما به تنهایی نتوانید این فرایند را انجام دهید، بهتر است از کارشناسان و متخصصان با تجربه بخواهید تا با بررسی سیستم جرقه زنی موتورسیکلت شما در صورت وجود مشکل برای برطرف کردن آن و یا تعویض سر شمع‌ها اقدامات لازم را انجام دهد.

به یاد داشته باشید که اگر زمانی نیاز به تعویض یک شمع در موتورسیکلت شما بود، باید همه آنها را هم‌زمان تعویض کنید. زیرا تعویض هم‌زمان همه آنها هزینه زیادی نمی‌برد، ولی این کار باعث می‌شود که یک شمع خراب به سایر شمع‌ها آسیب نرساند.

همچنین بخوانید: علائم خرابی شمع خودرو و علت آن