ساسات (Choke Valve) قطعه ای در خودروهای قدیمی بوده که در فصل زمستان موجب بهتر روشن شدن خودرو می شد. این قطعه را به دکمه دریچه هوای کاربراتور نیز می شناسند. در این مقاله از کیان باتری اطلاعات جامعی درباره ساسات ماشین در اختیارتان قرار می دهد. با ما همراه باشید.
ساسات ماشین چیست؟
ساسات قطعه ای در خودروهای قدیمی و اگر خودروی جدید و امروزی دارید به دنبال ساسات نباشید چون ساسات دکمه ای است که روی دریچه هوای کاربراتور و بالای لوله ی کاربراتور ماشین هایی که موتور کاربراتوری دارند به همین خاطر به ساسات دکمه ی دریچه کاربراتور هم می گویند.
بیشتر بدانید: مقایسه موتور کاربراتور با انژکتور
کار ساسات در خودرو چیست؟
اگر سوار یک خودروی امروزی و جدید هستید خود را برای پیدا کردن قطعه ای به نام ساسات به زحمت نیاندازید. چرا که این قطعه با روش های سیستماتیکی و برقی در خودروهای نسل جدید کاملا اتومات شده اند.
ساسات (Choke Valve) قطعه ای در خودروهای قدیمی بوده که در فصل زمستان موجب بهتر روشن شدن خودرو می شد. این قطعه را به دکمه دریچه هوای کاربراتور نیز می شناسند.
ساسات در خودرهای نسل قدیم و کاربراتوری یک اهرم به صورت دستی بود که در فصل های سرد و در حالت کلی هوای سرد که موتور با صرف زمان و انرژی بیشتری می توانست گرم شود به کار می رفت.
در خودروهای قدیمی ساسات وظیفه بستن دریچه ورودی هوا به کاربراتور را بر عهده داشت. در نتیجه در هوای سرد زمستان با غنی شدن سوخت تزریق شده به پیشرانه، خودرو راحت تر روشن می شد.
چرا موتور کاربراتور در هوای سرد نیاز به ساسات دارد چیست؟
با سرد شدن هوا سوختی که توسط کاربراتور به شکل مخلوط در هوا وارد سیلندر می‌شود؛ در مسیر سرد منیفولد ورودی و در تماس با دیواره سرد کاربراتور تقطیر می‌شود در نهایت سوخت کافی به موتور نمی‌رسد. در این زمان است که نیاز به مخلوط غلیظ تر با درصد سوخت بالاتر است تا بعد از فرایند عبور از مسیرهای سرد همچنان غلظت مناسب برای کارایی و بهتر شدن موتور را داشته باشد.
این نیاز برای آغاز به کار موتور در هوای سرد الزامی است. زیرا بعد از روشن شدن موتور و شروع احتراق‌های پشت سر هم دمای آن افزایش می‌یابد و سرمای محیط تاثیری بر مخلوط سوخت و گاز و غلظت آن نخواهد داشت. از همین رو لازم است که ساسات برای مدت زمان کوتاهی مسیر ورودی هوا به کاربراتور را بسته نگه دارد.
با فعال بودن ساسات، کاربراتور مخلوط مورد نیاز سیلندر به شکل بخار خشک که شکل ایده آل موتور در این شرایط است به سیلندر رسانده و احتراق مناسب با انرژی کافی برای شروع به کار موتور رخ می‌دهد. در حقیقت بسته ماندن این دریچه با استفاده از ساسات که بالای ونتوری ثابت کاربراتور قرار دارد؛ مکش سوخت کاربراتور را بالا می‌برد و مخلوط غلیظ تری را برای موتور فراهم می‌کند.
بیشتر بدانید: دلایل و راهکارهای روشن نشدن ماشین در هوای سرد
انواع ساسات ماشین
باز و بسته شدن دریچه هوای کاربراتور بصورت مکانیکی یا خودکار کنترل می شود. به این معنی که ساسات دو نوع مکانیکی و خودکار دارد. البته که استفاده از این قطعه در حال حاضر منسوخ شده است اما همچنان شاهد نوع خودکار آن در خودروهای کاربراتوری جدید‌تر هستیم. اما نوع مکانیکی را تنها می‌توان در نسخه‌های بسیار قدیمی‌تر مانند پیکان دید. روند کار و اجزای این دو نوع ساسات به شرح زیر است.
1- ساسات مکانیکی
در این نوع، بستن دریچه هوای کاربراتور به صورت دستی و با اختیار راننده انجام می‌شود. به این ترتیب که در این سیستم دکمه‌ای روی داشبورد خودرو تعبیه میشد که به دریچه ساسات متصل بود.
با کشیدن این دکمه، ساسات بسته شده و مسیر هوای ورودی به کاربراتور مسدود میشد. با استارت خوردن و شروع به کار موتور، راننده دکمه ساسات را رها می‌کرد و دریچه هوای کاربراتور برای ادامه کار عادی موتور باز میشد.
2- ساسات خودکار
امروزه در تمام خودروهای کاربراتوری ( هرچند محدود) از ساساتهای خودکار استفاده می‌شود. این ساساتهای فعالیت خود را با تنظیمات صورت گرفته در منیفولد خروجی و ورودی انجام می‌دهند. اجزای این نوع ساسات عبارتند از:
- پوسته
- پیستون
- فنر ترموستاتی
- دریچه
درون پوسته این ساست یک پیستون و فنر ترموستاتی قرار دارد که به دریچه آن وصل هستند. با مکش هوای سرد درون منیفولد ورودی، فنر کوک شده و پیستون را به سمت دریچه هدایت کرده آن را می‌بندد. اما پس از گرم شدن موتور، گرمای منیفولد خروجی، فنر را رها کرده و دریچه ساسات نیز باز می‌شود.
جایگزین ساسات در خودروهای انژکتوری
گفته شد که ساسات در سیستم‌های کاربراتوری قطعه‌ای است که با تامین مخلوط غنی‌تر و غلیظ‌تر از سوخت برای موتور، روشن شدن خودرو در در هوای سرد را ساده‌تر می‌کند. همچنین این قطعه تنها در سیستم‌های کاربراتوری کاربرد دارد و در خودروهای انژکتوری که وظایف کاربراتور توسط انژکتور انجام می‌شود طبعا وظیفه ساسات نیز به صورت اتوماتیک و به دستور ECU صورت می‌گیرد.
اجزایی که در این سیستم جدید وظیفه ساسات را برعهده داشته و به منظور سهولت استارت خوردن و روشن شدن موتور درگیر هستند عبارتند از:
- سنسور دمای آب
- سنسور دور موتور
- استپر موتور
- سنسور دریچه گاز
- مپ سنسور
- سنسور اکسیژن
به این ترتیب که ECU با دریافت اطلاعات رسیده از حسگر مربوط به دمای آب، دریچه گاز و دور موتور شرایط موتور را بررسی کرده و دستورات لازم را به استپر که عملگرای معادل ساسات است فرستاده تا شرایط ایده‌آل موتور را در مخلوط سوخت و هوا فراهم آورد.
بیشتر بدانید: معرفی انواع سنسور های خودرو و عملگر ها
نحوه استفاده از انواع ساسات خودرو
در خودروهای قدیمی و کاربراتوری، ساسات در ماشین به‌صورت یک اهرم دستی بود که در هوای سرد، از آن برای راحت روشن‌شدن خودرو استفاده میشد. ساسات دستی در‌حقیقت، وسیله‌ای مکانیکی بود که با کشیدن دکمه آن، اهرم جمع‌شده‌ای که از طریق کابل به صفحه فلزی داخل کاربراتور متصل بود، دریچه کنترل ورودی هوا به کاربراتور را کنترل می‌کرد.
این صفحه فلزی متحرک با کم‌وزیاد کردن مقدار هوای ورودی، مخلوط سوخت بهینه را برای موتور فراهم می‌کرد. استفاده موثر از ساسات دستی، مستلزم درک مکانیزم و تأثیرات تغییرات دما بر روی سوخت است.
در دهه‌های اخیر، خودروهای کاربراتوری نیز به ساسات اتوماتیک مجهز شدند که با تنظیمات منیفولد خروجی و ورودی هوا، وظیفه خود را انجام می‌دهند. ساساتهای اتوماتیک یا خودکار، از اجزایی شامل پوسته، پیستون، فنر ترموستاتی و دریچه تشکیل شده‌اند که برخلاف خودروهای قدیمی، دستی نیستند و به‌صورت اتوماتیک، دریچه هوا را باز و بسته می‌کنند. در ادامه، با نحوه کار هر دو نوع ساسات دستی و اتوماتیک آشنا خواهید شد.
نحوه عملکرد ساساتهای اتوماتیک
داخل پوسته ساساتهای اتوماتیک، پیستون و یک فنر ترموستاتی وجود دارد که به دریچه هوا متصل است. ساسات خودکار، از فنر فلزی برای باز‌و‌بسته‌شدن دریچه هوا استفاده می‌کند. با سرد‌شدن هوا و مکش هوای سرد داخل منیفولد ورودی، فنری پیچیده می‌شود و پیستون را به سمت دریچه متمایل می‌کند تا آن را مسدود کند. با گرم‌شدن موتور، فنر فلزی گرم شده و منبسط می‌شود؛ سپس می‌چرخد و دریچه ساسات را باز می‌کند.
نحوه عملکرد ساسات دستی
توجه به‌سرعت باز‌و‌بسته‌شدن ساسات، یکی از مسائل مهم هنگام استفاده از ساساتهای دستی است. روش استفاده از ساساتهای دستی، به شرح زیر است:
مرحله یک: قبل از شروع احتراق، باید دکمه دستی ساسات را بیرون بکشید تا ورودی هوا کاهش یابد و نسبت سوخت به هوا غنی‌تر شود. میزان بیرون‌کشیدن ساسات، باید بر اساس دمای موتور تنظیم شود.
مرحله دو: برای استارت‌زدن یک موتور سرد یا در یک روز سرد زمستانی، دکمه ساسات باید مقدار بیشتری بیرون کشیده شود. در روز‌های سرد، قطره‌های سوخت بیشتر و بخار سوخت کمتری داخل کاربراتور وجود دارد؛ بنابراین برای بهتر روشن‌شدن خودرو، نیاز است تا دریچه‌های هوا به مقدار بیشتری بسته شوند.
مرحله سه: در این مرحله با روشن‌شدن موتور، باید با فشار‌دادن آرام ساسات هم‌زمان با گرم‌شدن موتور، نسبت مخلوط سوخت به هوا را تنظیم کنید.
مرحله چهار: با گوش‌دادن به صدای موتور، متوجه خواهید شد که آیا درست کار می‌کند یا اصطلاحاً خفه کار می‌کند. در‌صورت شنیدن صدای پت‌‌پت یا لرزش موتور، باید وضعیت ساسات را بازبینی کنید.
مرحله پنج: برای تنظیم دقیق، باید ساسات راکمی بیرون بیاورید تا بررسی کنید که موتور به سوخت بیشتری نیاز دارد یا خیر؛ سپس یک بار دیگر، ساسات را کمی به داخل فشار دهید تا ببینید موتور به هوای بیشتری احتیاج دارد یا خیر. پس از هر بار تنظیم، باید با دقت به صدای موتور گوش دهید تا تأثیر باز‌و‌بسته‌شدن دریچه هوا را بر روی موتور خودرو بشنوید و موقعیت صحیح دریچه‌ها را مشخص کنید.
با گرم‌شدن موتور خودرو، ساسات دستی را به‌تدریج به داخل فشار دهید. وقتی موتور خودرو به دمای معمول رسید، ساسات دستی را کاملاً به داخل فشار دهید و به جای اولیه خود بازگردانید.
سخن پایانی
همان طور که به طور مفصل به آن اشاره کردیم ساسات قطعه ای دکمه مانند در قسمت جلو خودرو است که برای جلوگیری از ورود هوای اضافه به داخل کاربراتور کاربرد داشت که باعث میشد گازی که وارد موتور خودرو می شود از لحاظ بنزین قوی تر باشد که این قطعه فقط در خودرو های قدیمی نصب شده بود که موتور آن در هوای سرد معمولا زودتر روشن می شود.
گفتنی است که این قطعه دکمه مانند، در خودرو های امروزی کامل حذف شده است و در خودرو های امروزی وظیفه ساسات به طور خودکار انجام می شود که این بدین معناست که در هنگام سرد شدن موتور خودرو دریچه ساسات به طور خودکار بسته می شود و بالعکس هنگامی که موتور خودرو گرم است و دارای دمای بالایی است دریچه ساسات باز می شود تا هوا بتواند موتور خودرو را خنک کند که نام این قطعه در خودرو های امروزی استپر می باشد.
ما در این مطلب به علائم خرابی ساسات نیز اشاره کردیم و گفتیم که در صورت خرابی این قطعه خودرو خاموش می شود و برای بررسی و اطمینان از خرابی ساسات باید به یک تعمیرکار، خودرو را نشان دهید تا تشخیص دهد که آیا این قطعه قابل تعمیر است یا خیر و باید تعویض گردد.
