این روزها دیگر اسم کارتینگ به گوش همه رسیده است. ورزشی که نامش با شور و هیجان و تفریح گره خورده است. در بسیاری از مراکز تفریحی ایران و جهان، برای کسانی که به سرعت و هیجان علاقه‌ای خاص دارند، پیست‌های تفریحی این ورزش برقرار شده است. اما کارتینگ چیست؟ ورزش است یا تفریح؟ برای چه کسانی مناسب است و چه قواعدی دارد؟ بهترین پیست‌های کارتینگ ایران کدامند؟ با کیان باتری همراه باشید.
کارتینگ چیست؟
کارتینگ ورزش مادر مسابقات اتومبیلرانی است. یعنی هر کسی که می‌خواهد در ورزش اتومبیلرانی حرفه ای شود ابتدا از این ورزش شروع می‌کند. برای این ورزش از ماشین‌هایی به نام کارت استفاده می‌کنند.
ماشین‌هایی کوچک که به اصطلاح به آن چرخ باز می‌گویند یعنی چرخ‌ها فاقد گلگیرند. موتور کارت‌ها ۱۲۵ سی سی است و رانندگان حرفه‌ای این رشته ورزشی می‌توانند با سرعتی ۱۸۰ کیلومتری در پیست‌های حرفه‌ای رانندگی کنند. اما آماتورها و رانندگان تفریحی نباید بیشتر از ۸۰ کیلومتر بر ساعت سرعت بگیرند.
این خودروها که با توجه به نوع طراحی آن ها، کارت، گو کارت، و یا کارت گیربکس دنده ای نامیده می شوند، در پیست های کوتاه با یکدیگر به رقابت می پردازند.
این ماشین ها معمولاً در میزان سرعت بسیار متنوع هستند؛ برای مثال نوعی از آن به نام سوپر کارت می‌تواند به سرعت بیش از ۲۶۰ کیلومتر در ساعت برسد. البته مدل های دیگر آن که برای استفاده تفریحی مردم در نظر گرفته شده است، دارای سرعت های پایین تری هستند.
انواع کارتینگ ورزش است یا تفریح؟
سال هاست که کارتینگ جای خودش را در میادین ورزشی باز کرده و به عنوان یکی از ورزش های محبوب دنیا مطرح شده است. مشهورترین نامی که در عرصه رانندگی شنیده اید، مایکل شوماخر است که بارها برای تعریف از رانندگی خوب یک نفر از او یاد می کنید؛
بد نیست بدانید او هم از کارتینگ شروع کرده تا به اینجا رسیده است. اما آیا کارتینگ نمی تواند تنها یک تفریح باشد؟ آیا فقط در صورتی می شود سوار بر این ماشین های کوچک شد که یک حرفه ای باشید؟ آیا نیاز به آموزش خاصی دارید؟
البته که حتما نباید شوماخر باشید تا بتوانید هیجان ماشین سواری را تجربه کنید. کارت ها حتا برای کسانی که گواهینامه هم ندارند مجاز است و همه افراد اعم از خانم ها و آقایان می توانند از سوار شدن بر آن لذت ببرند.
باید بدانید که کارت ها در اصطلاح دو نوع دارند: کارت رنتال (Rental) برای مبتدیان و کارت ریس (Race) برای حرفه ای ها.
ماشین های رنتال، فرصت تجربه سرعت را به مردم عادی می دهند و تنها برای استفاده از آنها یک آموزش 5 دقیقه ای نیاز است. رنتال ها بیش از 70 کیلومتر در ساعت سرعت ندارند.
ماشین های ریس اما برای مسابقه دهندگان و حرفه ای ها هستند و سرعت شان به 180 کیلومتر در ساعت هم می رسد.
در همه جای دنیا می توانید از سن شش یا هفت سال سوار کارت شوید؛ چرا که این ماشین ها در سایزهای مختلف برای رده های سنی 6 سال به بالا تولید می شوند. اگر هم بخواهید، می توانید به صورت حرفه ای این فعالیت را دنبال کنید و به یکی از رانندگان حرفه ای کارتینگ تبدیل شوید.
برای تجربه کارتینگ به چه چیزهایی نیاز داریم؟
اگر دل را به دریا زده اید و می خواهید این فعالیت هیجان انگیز را تجره کنید، باید خودتان را به یک پیست کارتینگ برسانید. در آنجا با پرداخت هزینه به مدت محدود (بسته به قانون پیست از 6 دقیقه تا 10 دقیقه) وسایل زیر را در اختیارتان می گذارند:
کارت رنتال و کلاه ایمنی
بله این تمام چیزی است که شما به عنوان یک مبتدی برای تجربه کارتینگ نیاز دارید. البته یک آموزش چند دقیقه ای هم برای تان در نظر گرفته می شود که معمولا در آن به شرح پرچم های کارتینگ می پردازند. در ادامه تصویری را می بینید که در آن معانی این پرچم ها را برای تان شرح داده ایم. البته استفاده از این پرچم ها برای رنتال ها بستگی به قوانین پیست مورد نظر دارد.
اما اگر دل تان خواست به صورت حرفه ای این فعالیت را دنبال کنید باید به فکر موارد زیر باشید:
- لباس مخصوص یکسره
- کلاه ایمنی شخصی
- ریس کارت (برای سطح حرفه ای)
- پارکینگ کارت (قابل اجاره در مکان پیست)
- تعمیرکار مخصوص (در پیست ها خدمات رسانی می کنند)
- شرکت در دوره های آموزشی مبتدی و حرفه ای
- پشت سرگذاشتن آزمون ها و دریافت گواهینامه کارتینگ
ویژگی های استفاده از ماشین کارتینگ چیست
سن و وزن در کارتینگ بسیار تأثیرگدار می باشد و شرایط سنی کارتینگ در جهان از شش یا هفت سالگی شروع می‌شود. ماشین های کارتینگ هم برای استفاده رده های سنی مختلف، در اندازه های مختلف ساخته می‌شوند.
وزن ایده آل برای فردی که می‌خواهد این ورزش را تجربه کند بین ۸۰ تا ۸۵ کیلوگرم می‌باشد. اگر وزن شما از این مقدار بیشتر باشد از شتاب شما کم خواهد کرد و اگر کمتر باشد نمی توانید در رقابت های آن شرکت کنید.
بیشتر بدانید: معرفی انواع ماشین مسابقه ای
انواع پیست کارتینگ و مشخصات فنی آن ها
پیست های کوتاه
هر پیستی که در فضای باز باشد و طول آن کمتر از 1500 متر باشد. میانگین طول و درازای پیست های مهم مسابقه کارتینگ در حدود 1100 متر تا 1200 متر با عرض 7 تا 9 متر می باشد. به طور معمول پیست هایی که برای مسابقات کارتینگ طراحی شده اند دارای پیچ های چپ و راست می باشند که شباهت به مسیرهای رفت و برگشتی جاده ای دارند. هم کارت های دارای گیربکس و بدون گیبکس می توانند در این نوع پیست ها به مسابقات سرعت بپردازند.
پیست های بلند
پیست های بلند برای پیست های فضای باز تعریف شده اند که بیش از 1500 متر طول داشته باشند. این نوع پیست ها به طور اختصاصی برای مسابقات موتور ریس (سرعت) و کارت های دارای گیربکس استفاده می شوند و کارت های بدون گیربکس نمی توانند در این پیست ها به دلیل سرعت بالای مورد نیاز به مسابقه بپردازند. در مسابقاتی که س و- پ ر کارت ها به مسابقه می پردازند گاهی به سرعتی بیش از 250 کیلومتر بر ساعت نیز دست پیدا می کنند.
سو-پر کارت (Superkart) :
به کارت های گفته می شود که حداقا 250 سی سی حجم موتور داشته باشند و از گیربکس بهره مند هستند. این کارت ها درای سریعترین شاخه بندی در مسابقات کارت می باشند که در پیست های اتومبیل رانی به طور معمول لپ (دور) Lap را از پیشرفته ترین و گرانترین ماشین های مسابقه به پایان می رسانند.
در بعضی از کلاس و دسته بندی مسابقات انگلیس و استرالیا کارت های که گیربکس دار هستند و 125 سی سی حجم موتر نیز دارند در این دسته جای می گیرند.(در پستی مستقل به معرفی کامل مشخصات این نوع کارت ها خواهم پرداخت)
پیست های در فضای بسته
این نوع پیست ها معمولا برای مسابقات غیر رسمی و مهم در فضای بسته بکار می روند که در بعضی موارد با ترکیبی از بخش کوتاهی فضای باز به آن به جذابیت آن افزوده می شود. در این نوع پیست ها معمولا از کارت های مخصوص به آن یا کارت های کوچک که حجمی بین 22.5 سی سی تا 85 سی سی دارند، استفاده می شود که از لحاظ اقتصادی از کارت های تمام سرعت اقتصادی می باشد.
در اروپا پیست ها فضای بسته معمولا برای آموزش استفاده می شود که البته برای تمرین مسابقات نیز از آن ها استفاده می شود. این پیست ها چون از اهمیت خاصی برخوردار نمی باشد استاندارد خاصی در زمینه طراحی پیچ ها و مسافت و فاصله خطی هر دور مطرح نمی باشد.
قوانین مربوط به احداث پیست
برای احداث پیست کارتینگ این موضوع را به دو دسته اصلی تقسیم میکنیم :
1- پیست های حرفه ای که برای برگزاری مسابقات و جام های بین المللی ساخته و طراحی می شوند که از قوانین نسبتاً سخت برای ساخت بهره می برند.
2- پیست های رنتال که صرفاً جنبه استفاده تفریحی / تجاری دارند که البته قوانین حداقلی برای این پیست ها هم وجود دارد اما نه به سختی پیست های حرفه ای.
1- قوانین کارتینگ برای احداث پیست حرفه ای
برای دریافت مجوز از کمیسیون جهانی (CIK) که زیر نظر فدراسیون جهانی اتومبیلرانی (FIA) می باشد، طراحی و ساخت و بهره برداری پیست زیر نظر کارشناسان رسمی کمیسیون جهانی کارتینگ قرار دارد. گذراندن این مراحل برای ثبت پیست دشوار است ولی این سختی به دلیل اینکه امکان برگزاری مسابقات، جام ها و … را برای آن پیست امکان پذیر می‌کند ارزش دارد.
داشتن این مجوز احداث برای پیست این امکان را برای آن به وجود می آورد که مسابقات بین المللی، مسابقات کشوری، مسابقات محلی و یا سازمانی در آن برگزار شود و در باقی روزهای هفته به صورت رنتال و تفریحی و تمرینی مورد استفاده قرار گیرد. در کشور ایران تنها پیست کارتینگ پرند، پیست حرفه‌ای محسوب می‌شود.
2- قوانین کارتینگ برای احداث پیست رنتال
پیست های رنتال برای استفاده عموم و به صورت تفریحی مورد استفاده قرار می گیرد و در بالاترین رده معمولاً مسابقات استانی در آن ها برگزار می شود. استاندارد های خاصی برای این پیست ها در نظر گرفته نمی‌شود. از جمله این قوانین کارتینگ عبارت اند از:
- کافی بودن طول و عرض مسیر پیست
- دارا بودن محل های سوختگیری مجزا از پیست
- داشتن محل Pit Lane مشخص برای توقف و تعویض سرنشینان
برای پیست های رنتال در سراسر دنیا به جای استفاده از آسفالت از بتن استفاده می‌کنند که باعث افزایش عمر پیست و کاهش بسیاری از هزینه ها می‌شود.
پیست های کارتینگ در ایران
برای این ورزش کافی است به یک پیست مناسب بروید، هزینه ای پرداخت کنید و از ۶ تا ۱۰ دقیقه سواری کنید. اگر حرفه ای نباشید به شما اجازه راندن کارت رنتال را می‌دهند.
اما اگر حرفه ای باشید کارت ریس را خواهید راند.در استان تهران تعدادی پیست کارتینگ وجود دارد که در مقاله ای به تفضیل آن ها را شرح خواهیم داد. مانند:
- کارتینگ آزادی
- کارتینگ بین المللی پرند
- کارتینگ فراسا
- کارتینگ دانیال
- کارتینگ موزه خودرو
- کارتینگ شهربانو
لازم است به شما بگویم این ورزش فقط در تهران نیست بلکه خوشبختانه در اکثر نقاط ایران رایج و پیست های مختلفی راه اندازی شده اند. از جمله این پیست ها موارد زیر هستند که در سفر های گردشگری تان می توانید به آنها سر بزنید.
- مشهد: پیست های ارشاد و جام جم
- اصفهان: پیست های پارسا، رویاها و باغ جوان
- استان مازندران: پیست های رامسر، نمک آبرود و بابلسر
- استان گیلان: پیست های گردنه حیران، رشت
- استان هرمزگان: پیست کیش
قوانين مسابقات كارتينگ كلاس FA و كلاس ICA 100 CC
- وزن مجاز: مينيموم ۱۵۰ كيلوگرم همراه با راننده و لاستيك لباس و بنزين بعد از مسابقه
- شاسي مجاز: تمامي شاسي‌ها مجاز بوده در صورت داشتن يك ديسك ترمز در عقب و ماكزيمم قطر اكسل ۵۰mm
- استفاده از انواع لاستيك مجاز مي‌باشد و استفاده از لباس مخصوص و كلاه ايمني و دستكش و ابر گردن (Neck support) براي اين كلاس الزامي است.
- داشتن و سالم بودن تمامي فلاپهاي جلو بغل و بستهاي مربوطه و هواكش و قاب زنجير الزامي است.
- استفاده از انواع بنزين و افزودني و روغن مجاز مي‌باشد.
- استفاده از موتورهاي ۱۰۰cc Reed valve استاندارد فدراسيون جهانيHomologated اعم از آب خنك و هوا خنك همراه با كاربراتورهاي مورد تأييد فدراسيون جهاني Homologated اجباري مي‌باشد. ماكزيمم دهانه كاربراتورهاي اين كلاس ۲۴mm مي‌باشد و هرگونه تغيير در كاربراتور باعث حذف شركت‌كننده از مسابقه خواهد شد.
- توجه به اخطارهاي پرچم‌داران مسابقه الزامي و عدم توجه به پرچمهاي داده شده بخصوص پرچم مشكي موجب محروم شدن فرد از مسابقه‌هاي بعدي خواهد بود
- هرگونه ضربه عرضي به سمت راست يا چپ كارت و يا تعويض خط مسابقه توسط راننده بيش از دوبار موجب اعلام پرچم مشكي توسط داوران مي‌باشد. جدا شدن فلاپهاي كارت شركت‌كننده باعث اخراج وي از مسابقه خواهد شد.
- ضربه به كارت جلويي اگر در مسير خط مسابقه باشد بلامانع ولي در جهت‌هاي بغير از خط مسابقه و مسدود كردن راه شركت‌كنندگان ديگر شامل اخطار توسط داوران مي‌باشد.
- دو دور بصورت گرم‌كردن لاستيك و از پايان دور دوم همراه با پرچم شروع مسابقه آغاز مي‌شود.
- مدت مسابقه بعد از دور دوم ۳۵ دور و در دو راند انجام مي‌پذيرد كه فاصله هر راند از راند ديگر حداقل ۳۰ دقيقه مي‌باشد. ( ۱۵ و ۲۰ لپ)
- چيدن افراد مسابقه دهنده بصورت تايم تريل روز قبل از مسابقه بمدت دو دور انجام مي‌پذيرد كه شركت‌كنندگان قبل از تايم‌گيري يك دور مجاز به گرم‌كردن لاستيك مي‌باشند.
- در صورت خارج‌شدن راننده از مسير و خاموش‌شدن كارت، روشن‌كردن مجدد آن و ادامه به مسابقه فقط با اجازه داور مربوطه امكان‌پذير مي‌باشد.
- مسيرهاي تعيين‌شده براي مسابقه حداقل يك هفته قبل از مسابقه به اطلاع رانندگان خواهد رسيد و در طول هفته قبل از مسابقه رانندگان هر روز در ساعات تعيين‌شده امكان استفاده از پيست را خواهند داشت.
- در تمامي مسابقات حتي تايم‌تريل با يك كارت فقط يك نفر مي‌تواند شركت كند.
- تمامي مسابقات فدراسيون شامل امتياز قهرماني مي‌باشند و در پايان هر سال قهرماني سال بر اساس مجموع امتيازات در طي يك سال محاسبه و اعلام خواهد شد.
- جلو زدن هر شركت‌كننده در حين دوره‌هاي آمادگي قبل از مسابقه قبل از رسيدن به خط استارت مسابقه شامل ۳۰ ثانيه جريمه خواهد شد كه به تايم متخلف اضافه خواهد شد.
- در حين ۳۰ دقيقه بين ۲ راند مسابقه شركت‌كنندگان مجاز به بنزين‌گيري، تعويض لاستيك و ديگر كارهاي مكانيكي مي‌باشند.
- هر مسابقه در دو يا سه نقشه از قبل تعيين‌شده انجام خواهد شد كه نقشه‌ها يك هفته قبل از مسابقه به اطلاع شركت‌كنندگان خواهد رسيد.
قوانین مسابقات کارتینگ کلاس ICA 125 CC
- موتورهاي دو زمانه (مخصوص كارتينگ) با كلاچ آب خنك بصورت استاندارد كارخانه و هيچگونه تغييري در اجزا موتور مجاز نمي باشد
- شاسي هاي مجاز براي مسابقه در اين گروه عبارتند از: Tony Kart , Alpha Premium , Birel Kartoon , Europa Nova , Go Kart , KCM CRG , Sodi , MG ُKart, Mike Wilson, BIZُُُُُ
- مقررات شاسي: راي مسابقه راننده ها بايد شاسي هايي را كه از ليست بند ۲ انتخاب شده استفاده نمايند و هيچگونه تغييراتي در ابعاد شافت عقب، ترمزها و سيستم خنك كننده نبايد داده شود. كليه قطعاتي كه بر روي شاسي سوار مي شوند بايد از سازنده اصلي يا از سازنده اي كه مورد تائيد كميته كارتينگ باشد تهيه شده باشد.
- رانندگان براي انتخاب ابعاد چرخدنده ها و همچنين براي تنظيم پهناي شاسي جلو و عقب آزاد مي باشند.
- شماره شاسي هابايد توسط كميته كارتينگ ثبت گردد. تغيير شاسي ها در طي مسابقه مجاز نمي باشد مگر آنكه از قبل توسط كميته كارتينگ اجازه داده شده باشد. اگر اين مجوز صادر شده باشد راننده بصورت سيستماتيك از آخرين موقعيت جدول بندي مرحله مربوطه شروع مي كند.
- لاستيك چرخ : رانندگان براي انتخاب مارك و نوع تايرهاي مورد نظرشان در اين كلاس آزاد مي باشند.
- تعويض موتور در طي مسابقه مجاز نمي باشد مگر آنكه مجوز آن توسط كميته فني كارتينگ صادر شده باشد راننده بصورت سيستماتيك از آخرين موقعيت جدول بندي مرحله مربوطه شروع مي كند.
- هيچگونه تغييري در قطعات داخلي (سيلندر، سرسيلندر، ميل لنگ، شاتون، ياتاقانهاي داخلي پيستون و غيره) و قطعات خارجي (كاربراتوار، هواكش، كوئل، اگزوز، سيستم خنك كننده) موتور نبايد داده شود. شماره موتورها بايد توسط كميته كارتينگ ثبت گردد.
- وقتيكه شماره موتورها ثبت شد پيچهاي سر سيلندرها توسط كميته فني مهر و موم ميگردد. هر موتوري كه اين مهر و موم را نداشته باشد براي مسابقه مربوطه از اعتبار ساقط مي باشد و راننده بر اساس مقررات كميته انظباطي مجازات مي گردد. قطعات يدكي كه بر روي موتور سوار ميشوند بايد از منبع اصلي (سازنده اصلي) تهيه شده باشند و هيچگونه آماده سازي بر روي موتورها (سنگ زني مجدد، پوليش كاري و غيره) مجاز نمي باشد.
- هر گونه تعمير و نگهداري داخلي موتور بايد به كميته كارتينگ گزارش شود تا كميته پس از تعمير مطابقت موتور را كنترل نموده و در نتيجه مجدداً موتور را مهر و موم نمايد.
- رانندگان در انتخاب شمع موتور آزاد مي باشند بشرط آنكه ابعاد و تعداد الكترودها مشابه شمع اصلي آنها باشد.
- رانندگان بايد از سوختي كه در پمپ بنزينهاي معمولي فروخته مي شود استفاده نمايد.
- مشخصات فني مي تواند در هر زماني در طول مسابقه توسط نمايندگان قسمت فني كميته كارتينگ كنترل شود تا مطابقت خودروها بررسي شود.
