از زمان تولید اولین خودروها همیشه بوستر ترمز هم در ماشین نصب شده است. سیستم بوسترهای خلا امروزی در مقایسه با بوسترهای کاسه ای، تفاوت زیادی دارد. البته به لحاظ کارکرد هر دو یک وظیفه را انجام می دهند.
بدون این وسیله رانندگانی با پاهای خسته خواهیم داشت! بوستر ترمز ازخلأ تولید شده توسط موتور استفاده می کند تا نیروی وارد شده به سیلندر اصلی ترمز توسط پای شما را چند برابر کند. در این مقاله از کیان باتری به درون این قوطی سیاه نگاهی خواهیم انداخت.
بوستر ترمز خودرو چیست؟
بوستر یکی از اجزای سیستم ترمز است. البته این قطعه تنها در سیستم ترمز‌های دیسکی به کار می‌رود و در ترمز‌های کاسه‌ای (طبلی) شاهد آن نیستیم. بوستر ترمز یا بوستر خلاء در ظاهر یک قوطی فلزی سیاه‌رنگ است که پشت موتور و سمت راننده قرار می‌گیرد.
محل نصب آن به شکلی است که با باز کردن در کاپوت به راحتی دیده میشود. اساس کار این قطعه تقویت نیروی وارده از سوی راننده در سیستم ترمز است. در واقع استفاده از آن، کمک میکند تا عملکرد سریع، به موقع و محکم ترمزها کمتر نیاز به فشار زیاد پای راننده داشته باشد.
بوستر به کمک خلاء ایجاد شده توسط موتور، نیروی وارد شده از سوی پدال را چند برابر کرده و به سیلندر اصلی ترمز منتقل میکند. به بیان دیگر، هدف از طراحی بوستر، اعمال بیشترین نیروی ترمز با کمترین فشار بر پدال آن و در نتیجه ترمزگیری نرمتر و راحت‌تر است. همچنین بوستر موجب میشود که ترمز هنگام خاموش بودن خودرو عمل نکرده و پدال آن سفت باشد.
اجزای بوستر ترمز
بوستر در ظاهر به شکل یک قوطی فلزی مشکی رنگ است اما این قوطی درون خود اجزایی را جای می‌دهد که به انجام وظیفه‌ی بوستر در کنار یکدیگر می‌پردازند. این اجزا عبارتند از
- بدنه: فلزی است و دارای دو محفظه‌ی مجزا به نام‌های محفظه‌ی فشار ثابت و محفظه‌ی فشار متغیر.
- سوپاپ هوشمند: سوپاپ کنترل نیز نامیده میشود و بین محفظه‌های بدنه قرار دارد.
- دیافراگم: از جنس لاستیک ساخته میشود.
- سوپاپ یکطرفه: با فضای بیرون بدنه در ارتباط است و سوپاپ هوا نیز نامیده میشود.
- میله رابط: فنر برگشت دهنده و پیستون بوستر روی آن سوار می‌شوند
- فنر بوستر: وظیفه‌ی برگشت دادن پیستون را بر عهده دارد.
- پیستون بوستر: ایجاد فشار ناشی از هوای ورودی بر دیافراگم توسط پیستون صورت می‌گیرد.
در بین این اجزا، میله رابط که از فلز مقاوم ساخته میشود وظیفه‌ی برقراری ارتباط بین پیستون سیلندر اصلی و پدال را بر عهده دارد و از میانه‌ی بوستر عبور میکند. این میله شامل چند بخش مانند دسته پیستون و دسته پدال میشود. سایز بوستر در خودروهای مختلف ممکن است ۸، ۹ یا ۱۰ اینچی باشد. این سایز با سایز پمپ ترمز هماهنگ میشود.
وظیفه ترمز بوستر چیست؟
اگر تا به حال کاپوت ماشین خود را باز کرده باشید، احتمالاً بوستر خلاء را دیده اید. قوطی گرد سیاه رنگی که در پشت موتور و معمولاً طرف راننده قرار گرفته است. درگذشته، وقتی بیشتر خودرو ها ترمز طبلی داشتند نیازی به بوستر ترمز نبود ترمز های طبلی به طور طبیعی بخشی از نیروی مورد نیاز خود را فراهم می کنند، اما از آنجایی که امروزه بیشتر خودرو ها ترمز دیسکی دارند(حداقل در چرخ های جلو) بوستر ترمز اهمیت بیشتری دارد.
بوستر ترمز خلا وسیله ای برای کمک به توقف در سیستم ترمز اتومبیل است. بوستر یک قوطی فلزی شامل یک دیافراگم و سوپاپ هوشمند است. این وسیله موجب می شود تا با کمترین فشار روی پدال، سیستم ترمز عمل کند.
طرز کار بوستر ترمز خلا
عملکرد این بوستر چندان هم پیچیده نیست. یک سیستم ساده موجب می شود تا فشار هوا توسط نیروی کشش خلا وارد دیافراگم بشود. همین کشش، اساس کار بوستر خلا است. به این ترتیب با کوچکترین فشار روی پدال ترمز، سیستم ترمز عمل می کند.
در واقع بوستر خلا، فشار وارده بر پدال را تقویت می کند. همه بوسترها دارای دو قسمت هستند جنس بدنه اغلب فولادی است و دیافراگم با نوعی پلاستیک کار شده است. میله فشاری فلزی داخل دیافراگم متحرک است. با ایجاد خلا توسط موتور و فشار هوای جو، ترمزگیری به سادگی انجام می شود. طرز کار بوستر در دو حالت متفاوت است.
- عدم ترمز گیری
- هنگام ترمزگیری
الف- عدم ترمزگیری
در هنگام حرکت اتومبیل همیشه از ترمز استفاده نمی شود. وقتی پا روی پدال ترمز قرار ندارد، در دو طرف دیافراگم حالت تعادل وجود دارد. در واقع یک سوپاپ دو طرفه موجب تنظیم مساوی خلا در دو طرف دیافراگم می شد.
در این حالت بدنه بوستر ترمز خلا کاملا ساکن بوده و مثل یک مخزن، خلا موتور را ذخیره می کند. این قسمت را اصلا نمی بینید ولی کافیست بدانید که برای عملکرد بوستر لازم است تا به آن فشار وارد شود. تا زمانی که پا روی پدال ترمز نباشد، سیستم خلا در حالت ساکن قرار دارد. اگر عادت دارید در هنگام رانندگی پا را بدون علت روی پدال ترمز فشار دهید، حتما این کار را ترک کنید.
ب- هنگام ترمزگیری
با کوچکترین فشار روی پدال ترمز، سیستم بوستر خلا فعال می شود. تعادل فشار دو طرف سوپاپ بر هم خورده و ترمزها فعال می شوند. پدال ترمز، فنر داخل دیافراگم در بوستر، میله فشاری، سوپاپ دو طرفه همگی در ترمز اتومبیل نقش دارند.
هر گونه ایراد و خرابی در این سیستم، موجب ایراد در ماشین شده و وضعیت ترمز را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر بوستر ترمز خلا دچار آسیب شود، پدال ترمز کاملا سفت می شود. به این ترتیب موقع ترمز کردن راننده مجبور است تا فشار زیادی را روی پدال وارد کند. اگر چه بوستر از قطعات بسیار با دوام در اتومبیل است ولی این وسیله نیز به هر حال روزی، کارایی خود را از دست می دهد.
انواع بوستر ترمز خودرو
بوستر ترمز در معمولا دو نوع اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بوستر مستقیم
در بوستر مستقیم فشار پای راننده ابتدا به بوستر و بعد به پمپ ترمز انتقال پیدا می کند.
در بوستر مستقیم بوستر بین پدال و پمپ قرار می گیرد این دستگاه که سیلندر اصلی ان در سمت سیلندر خلا قرار گرفته است از طریق سوپاپی یک طرفه با دریچه ورودی سیلندرخلا ارتباط داده شده است ارتباط ان با قسمت دیگر سیلندر خلا هنگامی که ترمز اعمال نشده باشد از طریق دهانه سیلندر خلا انجام می شود.
در هنگام اعمال ترمز اهرم جلوبر از داخل مجموعه سوپاپ کنترل بطرف جلو حرکت می کند ابتدا داخل دهانه خلا بسته میشود و سپس راه ورود هوای بیرون باز می شود هوا از این راه به عقب سیلندر خلا وارد می شود.
بوستر غیر مستقیم
اما در بوستر غیر مستقیم فشار پای راننده ابتدا به پمپ و سپس به وسیله روغن به بوستر انتقال پیدا می کند هدف از طراحی بوستر کاهش فشار پای راننده به پدال ترمز بوده و در نهایت اسایش و راحتی کنترل خودرو می باشد.
نیروی وارد آمده به پدال، ابتدا به پمپ ترمز منتقل شده و از آنجا به وسیله‌ی روغن ترمز به بوستر ارسال میشود.
استفاده از این دو نوع پیستون، که در نحوه و نتیجه‌ی فعالیت شبیه به هم هستند رواج بیشتری در خودرو سازی دارد. اما نوع دیگری از پیستون است که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بوستر دو پیستونه
نوع دیگری از بوستر نیز وجود دارد که در خودروهای پیشرفته‌تر و با سقف سرعت بالاتر برای ترمز‌گیری‌های موثرتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بوسترها که به بوسترهای دو پیستونه یا چند محفظه معروفند، قدرت بالا و در عین حال ابعاد کوچکتری دارند.
بوستر چند محفظه معمولا دارای دو محفظه‌ی فشار ثابت و دو محفظه‌ی فشار متغیر است که توسط دو پیستون و دو دیافراگم از هم جدا می‌شوند. با توجه به اینکه ابعاد بوستر بزرگتر نمی‌شود و تنها فضاها تقسیم می‌شوند، بوستر فضای بهتری برای اعمال فشار لازم در اختیار دارد.
البته ارکان و نحوه‌ی عملکرد بوستر دو پیستونه تفاوتی با نوع ساده‌تر آن ندارد و تنها تعدد محفظه‌ها و پیستون‌هافشار حاصله را افزایش می‌دهد و در نتیجه‌ی عملکرد آن موثرتر میشود.
علائم خرابی بوستر ترمز خلا
وقتی سیستم ترمز ماشین درست عمل نمی کند، باید به خرابی بوستر شک کرد. شکستگی فنرها، پارگی دیافراگم، نشتی خلا و خرابی سوپاپ داخلی بوستر، همگی روی عملکرد سیستم ترمز تاثیر دارند.
اگر موقع ترمز کردن سرو صدای زیادی ایجاد می شود یا پدال ترمز به سختی به وضعیت اولیه بر می گردد حتما با مکانیک سیار تماس بگیرید. برای اینکه بوستر سالم به اشتباه تعویض نشود لازم است تا یک حرفه ای سیستم ترمز ماشین را بررسی کنید. تعمیرات خودرو یک تخصص است اما خودتان هم می توانید از روی فشار پدال متوجه خرابی بوستر بشوید.
بیشتر بدانید: علائم خرابی ترمز و علت داغ شدن لنت
تست و بررسی بوستر ترمز
تشخیص سالم بودن و یا خرابی بوستر ترمز
- مرحله اول :
- پدال ترمز را در حالتی که موتور خاموش است چند بار فشار دهید تا اطمینان یابید که دیگر مقدار حرکت پدال تغییر نمی‌کند.
- در حالیکه پدال را نگه داشته‌اید، موتور را استارت بزنید.
- در حالتی که استارت می‌زنید پدال باید کمی پایین برود.
- مرحله دوم :
- موتور را استارت بزنید.
- بعد از دو دقیقه آنرا خاموش کنید.
- نیروی معمولی را به پدال وارد کنید.
- اگر کورس حرکت ابتدا بلند بوده و پس از هر بار فشار دادن پدال کوتاهتر شود بوستر سالم است.
- در صورت وجود هرگونه اشکال، سوپاپ یک طرفه و یا شیلنگ خلاء را بازدید کنید. در ضمن دقت کنید که اتصالات نیز بی نقص باشد. در صورت لزوم تعمیرات را انجام داده و آزمایشات را مجددا انجام دهید.
- مرحله سوم :
- موتور را استارت بزنید.
- نیروی معمول را به پدال وارد کنید.
- در حالتی که پدال را نگه داشته‌اید موتور را خاموش کنید.
- حدود سی ثانیه پدال را نگه دارید.
- در صورت تغییر نکردن ارتفاع پدال بوستر سالم است.
- در صورت وجود هرگونه اشکال، سوپاپا یکطرفه و شیلنگ خلاء را بازدید کنید. دقت کنید که اتصالات هم بی نقص باشند. در صورت لزوم تعمیرات لازم را انجام داده و آزمایشات را مجدداٌ انجام دهید.
