در این مقاله از کیان باتری به یکی از مشکلات رایج دارندگان خودرو، یعنی کاهش قدرت موتور خودرو است که به مرور زمان اتفاق می افتد. در کل عمده‌ترین دلایل کم شدن قدرت و توان موتور ماشین در اثر گذشت زمان را بازگو کنیم و نشان دهیم که اگر مطالب گفته شده در این مقاله را رعایت کنید، توان خروجی پیشرانه اتومبیل شما می‌تواند مانند روز اولش باشد، به شرطی که اصول مراقبتی که باید در خصوص نگهداری از خودروتان رعایت کنید.
عیب یابی و تشخیص علت کم شدن قدرت موتور ماشین
آیا فکر می‌کنید توان موتور خودروتان کم شده است؟ آیا نیروی موتور چهار سیلندر مانند نیروی یک موتور سه سیلندر به نظر می‌رسد؟ اگر این چنین است، حتماً در موتور اشکالی وجود دارد. پیش از این که موتورها کاربراتوری بودند، افت توان موتور بیشتر مربوط می‌شد به گرفتگی فیلتر بنزین ولی سیستم‌های سوخت‌رسانی امروزی پیچیده‌تر هستند و به همان نسبت تشخیص عیب در آنها دشوارتر است.
البته، سیستم ورود هوا و سیستم اگزوز نیز پیچیده‌تر شده‌اند، به ویژه از اواخر دهه هفتاد میلادی که مبدل کاتالیستی نیز به تجهیزات استاندارد خودروها اضافه شده است. البته، قوانین قدیمی هنوز نقض نشده‌اند: هر خودرویی به سوختی نیاز دارد تا بسوزاند و به هوایی نیاز دارد تا نفس بکشد.
برای این که به علت افت توان موتور پی ببرید، باید صبر داشته باشید، چون تشخیص عیب گاهی زمان‌بر است و ممکن است مکانیک با یک بار بررسی نتواند آن را تشخیص بدهد. در ادامه مطلب به چند نشانه آشکار از کاهش توان موتور اشاره خواهیم کرد.
نشانه های افت توان و کاهش قدرت موتور خودرو
ماشین گاز میخوره ولی راه نمیره؟
اگر وقتی پدال گاز را می‌فشارید، موتور نیروی بیشتری تولید نمی‌کند، علت این است که سیستم سوخت‌رسانی خوب کار نمی‌کند و سوخت لازم جهت شتاب‌گیری در اختیار موتور قرار نمی‌گیرد. در این صورت باید این موارد را چک کنید : کثیفی انژکتور، وجود نشتی در لوله‌های سوخت‌رسان، فیلتر بنزین کثیف یا پمپ بنزین از کار افتاده. همانطور که می‌دانید کار انژکتور این است که سوخت را درون سیلندر اسپری کند.
سوخت اسپری شده در آن جا متراکم شده و با هوا مخلوط می‌گردد و پس از احتراق نیروی لازم را جهت عقب راندن پیستون تأمین می‌کند. لوله سوخت‌رسان، یک لوله معمولی و ساده است که سوخت را از باک به موتور می‌رساند. پمپ بنزین، نیروی لازم جهت این انتقال را تأمین می‌کند، کار فیلتر نیز این است که ناخالصی‌ها را از سوخت حذف کند.
اگر ابزارهای لازم را در اختیار داشته باشید، خودتان هم می‌توانید معایب سیستم سوخت را بر طرف کنید، ولی اگر مشکلات دیگری وجود داشته باشد، به تجهیزات بیشتری نیاز خواهید داشت. به هر حال، به یاد داشته باشید اگر ایرادهای سیستم سوخت‌رسانی را سرسری بگیرید، ممکن است دردسرهای بزرگی برایتان درست بشود. اطمینان حاصل کنید که عیب را خوب تشخیص داده اید و ابزارهای لازم جهت برطرف کردن عیوب را در اختیار دارید.
مقاله پیشنهادی: عوامل کاهش شتاب خودرو و رفع آن
از اگزوز دود زیادی خارج می شود؟
اگر بنزین ناقص می‌سوزد یا دود زیادی از اگزوز خارج می‌شود، نشان دهنده این است که یا سوخت بیش از حد وارد موتور می‌شود یا شمع‌ها خوب جرقه نمی‌زنند که هر دو مورد می‌تواند باعث هدر رفتن نیروی موتور بشود. گفتنی است ناقص سوختن زمانی اتفاق می‌افتد که ترکیب بنزین و هوا در اتاقک احتراق به طور کامل آتش نمی‌گیرد و این احتراق در جای دیگری از سیستم روی می‌دهد.
اگر نسبت ترکیب سوخت با هوا درست نباشد و یا یک ایراد برقی وجود داشته باشد، ممکن است چنین مشکلی به وجود بیاید. اگر سر شمع‌ها از روغن، دوده یا سایر مواد پوشیده شده باشد، بنزین ناقص می‌سوزد و دود سیاه از اگزوز خارج می‌شود. بروز این حالت می‌تواند به موتور آسیب برساند، بنابراین در اولین فرصت باید این ایراد را برطرف کنید.
خارج شدن دود سیاه از اگزوز می‌تواند نشانه این باشد که بنزین بیش از حد لازم با هوا ترکیب شده و نسبت ترکیب آنها به هم خورده است. اگر از موتور بوی بسیار بدی به مشام می‌رسد نباید آن را حرکت بدهید و وقت آن است که آن را تا تعمیرگاه بکسل کنید. از طرفی، چنانچه سوخت ناقص بسوزد و دود سیاه هم از اگزوز خاج نشود، نشانه این است که بنزین کمتر از حد لازم با هوا مخلوط شده است.
ماشین هنگام توقف می لرزد؟
آیا وقتی پشت چراغ قرمز توقف کرده‌اید و موتور در جا کار می‌کند، لرزش زیادی دارد؟ آیا در اثر افت توان موتور، غربیلک فرمان یا قسمت‌های دیگر خودرو می‌لرزند؟ اگر این طور است نباید سیلندرها را به خاطر ناقص سوزاندن سوخت مقصر دانست و ممکن است ایرادهای دیگری وجود داشته باشد.
از جمله این ایرادها می‌توان به اشکال در شروع حرکت، ضعیف شدن موتور هنگام درجا کار کردن (به ویژه هنگامی که کولر، چراغ ها یا گرمکن شیشه روشن باشد) و مصرف سوخت بالا اشاره کرد. اگر دوده سیستم اگزوز را خفه کرده باشد، ممکن است نتوانید با موفقیت معاینه فنی سالانه را پشت سر بگذارید.
معمولاً سه دلیل برای بد کار کردن موتور وجود دارد: جرقه نزدن شمع‌ها، تراکم بد یا ترکیب نامناسب بنزین با هوا. اگر شمع‌ها کثیف شده یا وایر آنها معیوب شده باشد یا سر دلکو ترک خورده باشد، شمع‌ها خوب جرقه نمی‌زنند، در این حالت مخلوط بنزین و هوا وارد سیلندر می‌شود ولی پیش از این که احتراق صورت بگیرد از آن جا می‌گریزد و معمولاً از میان واشر سر اگزوز یا واشر سرسیلندری که نشتی داشته باشند خارج می‌شود.
اگر مخلوط بنزین و هوا آن قدر رقیق باشد که نتواند آتش بگیرد ممکن است انژکتور کثیف باشد، هوا نشت کند، پمپ بنزین ضعیف باشد، فیلتر بنزین گرفته باشد یا رگلاتور فشار کارش را به درستی انجام ندهد. گاهی اوقات نیز ممکن است مخلوط بنزین و هوا بیش از حد غلیظ باشد ولی در این صورت همه سیلندرها تحت تأثیر قرار می‌گیرند، نه فقط یک سیلندر. استفاده از اسکنر عیب‌یاب می‌تواند سیلندری را که خوب کار نمی‌کند تشخیص بدهد، ولی این فقط اولین قدم برای عیب‌یابی و برطرف کردن آن است.
ماشین در سر بالایی ها بیش از حد زور میزند؟
آیا خورویتان هنگام بالا رفت از سراشیبی بیش از حد زور میزند؟ اغلب این مشکل به گرفتگی فیلتر بنزین مربوط می‌شود. از آن جایی که کار فیلتر، گرفتن مواد زائد از بنزین است، خودش هم به تدریج کثیف می‌شود و پمپ بنزین باید شدیدتر کار کند تا بنزین مورد نیاز موتور را از میان فیلتر عبور بدهد.
هنگامی که موتور به سوخت بیشتری نیاز دارد، مانند مواقعی که از سراشیبی تپه بالا می‌روید، ممکن است سوخت کافی به موتور نرسد تا کار به خوبی انجام شود. بهتر است در اولین فرصت فشار بنزین خودرو خودتان را چک کنید. تعویض فیلتر به تنهایی کفایت نمی‌کند، بهتر است ببینید چه چیزی مسیر را مسدود کرده است. ممکن است آلودگی‌های بنزین در باک رسوب کرده باشند.
چراغ چک ماشین روشن شده است؟
بسیاری از مشکلات مربوط به افت توان موتور، ممکن است از طریق روشن شدن چراغ چک نشان داده شوند. این مشکلات ممکن است به مبدل کاتالیستی، سنسور هوا، سنسور گاز O2 یا وایر شمع‌ها مربوط باشند. علاوه بر این موارد، اگر دریچه هوای موتور نیز معیوب باشد، افت موتور کاهش پیدا می‌کند.
دریچه PVC بخشی از سیستم کنترل گازهای آلاینده است. وقتی این دریچه باز باشد هوای زیادی وارد موتور می‌شود و وقتی جرم و آلودگی آن را پر کند، موتور خاموش می‌شود. خوشبختانه، تمیز کردن یا تعویض این دریچه کار آسانی است. البته با دیاگ زدن بهتر می‌توان به ایرادها پی برد.
با همه این تفاسیر، اگر هیچ کدام از دلایلی که در بالا ذکر شدند دلیل اصلی افت توان موتور شما نیستند، بهتر است مبدل کاتالیستی را بازرسی کنید. با این که مبدل‌های کاتالیستی معمولاً به گونه‌ای طراحی می‌شوند که تا پایان عمر خودرو بتوانند کار کنند، ولی گاهی اوقات ممکن است از کار بیفتند. از کار افتادن مبدل نیز باعث می‌شود گازها خوب از اگزوز خارج نشوند و موتور خاموش بشود.
عوامل کاهش قدرت خودرو هنگام روشن شدن چراغ چک
در صورتی که چراغ چک ماشینتان روشن شده است به ترتیب موارد زیر را چک کنید!
نشتی خلأ در موتور
هنگامی که نشتی خلأ رخ می‌دهد، کامپیوتر توانایی تنظیم درست نسبت سوخت به هوا را از دست می‌دهد و در نتیجه قدرت بهینه موتور از دست می‌رود. معمولا چنین عیبی موجب می‌شود که چراغ چک ماشین نیز روشن شود. درضمن اگر به کاپوت خودرو نزدیک شوید نیز می‌توانید صدایی شبیه به فیس را از داخل بشنوید.
خرابی سنسور هوا
اگر سنسور هوا خراب یا کثیف شده باشد، ممکن است سیگنال‌های اشتباهی را به کامپیوتر خودرو ارسال کند. در نتیجه نسبت هوا و سوخت به درستی تنظیم نمی‌شود و قدرت موتور کاهش پیدا می‌کند. معمولا در چنین مواردی چراغ چک روشن می‌شود و کار را برای عیب‌یابی ساده‌تر می‌کند.
خرابی تسمه یا زنجیر تایم
خرابی تسمه تایم موجب می‌شود که سوپاپ‌های موتور در زمان‌های درستی باز و بسته نشوند و گاهی همین موضوع سبب کاهش قدرت موتور می‌شود. معمولا هنگامی که زمان تعویض تسمه تایم می‌رسد، صدای تلق تلق از جلوی موتور شنیده می‌شود.
مقاله پیشنهادی: تشخیص زمان تعویض تسمه تایم خودرو
عمده ترین دلایل کاهش قدرت موتور خودرو
همانطور که می دانید موتورهای درون سوز برای تولید نیرو نیازمند چهار پارامتر هوا، سوخت، تراکم (فشرده سازی) و جرقه زنی هستند. با گذشت زمان بروز ایرادات مرتبط با هر یک از این پارامترها باعث ایجاد اختلال در کارکرد بهینه موتور شده و در نتیجه راندمان آن کاهش می یابد.
مشکلات مربوط به تنفس موتور:
1- کثیفی و فرسودگی فیلتر هوا
فیلتر هوا یکی از ساده ترین و عواملی است که در صورت کثیف شدن، می تواند تاثیری منفی در کارکرد بهینه موتور داشته باشد. در نظر بگیرید که فیلتر هوا نقش موثری بر روی تنفس پیشرانه خودرو شما دارد و ایجاد رسوب در پره‌های فیلتر می‌تواند باعث کاهش حجم هوای وارد شده به سیلندرها شود و این موضوع باعث کاهش میزان احتراق و کم شدن قدرت و توانایی موتور اتومبیل شما می‌شود.
اگر این قطعه پر از ذرات گرد و غبار شود، در فرایند تنفس موتور اختلال ایجاد شده و برای دستیابی به هوای بیشتر موتور به تکاپو می افتد. بنابراین اگر احساس کردید موتور اتومبیلتان چندان سرحال نیست، می توانید در گام اول فیلتر هوا را کنترل کنید.
بنابراین از عمده‌ترین دلایل کاهش توان و قدرت خروجی موتور در طول گذشت زمان، به تعویق انداختن زمان تعویض فیلتر هوا است، همچنین به تعویق انداختن زمان تعویض فیلتر هوا می‌تواند باعث ایجاد رسوب و آلودگی‌ها در اطراف سوپاپ‌های موتور شود، که این موضوع ارتباط مستقیم با حجم ورود و خروج اکسیژن به داخل سیلندرها دارد.
پس به شما پیشنهاد می‌کنیم که اگر نمی‌خواهید توان خروجی موتور خودروتان در طول زمان کاهش یابد، همیشه فیلتر هوای خودروتان را به موقع تعویض کنید و اجازه ندهید رسوبات و آلودگی‌ها بر روی اجزای سیستم‌های داخلی اتومبیل جمع شود.
2- شل شدن سیم گاز
سیم گاز دیگر عاملی است که اگر شل شود، موتور نخواهد توانست تنفس مناسبی داشته باشد. با شل شدن سیم گاز، دریچه ورود هوا به طور کامل باز نمی شود که در این حالت طبیعتا هوای کافی به درون سیلندر راه نیافته و انفجار قدرتمندی حاصل نخواهد شد.
چک کردن سیم گاز و محکم کردن آن در صورت نیاز می تواند در برطرف کردن مشکل افت توان موتور کاملا موثر باشد.
3- کثیفی یا مسدود شدن مبدل کاتالیست
همانگونه که هوای ورودی به درون موتور باید به راحتی جریان داشته باشد، گازهای حاصله بعد از احتراق نیز باید بدون مشکل خاصی مسیر موتور تا دهانه اگزوز را پیموده و به بیرون هدایت شوند.
مبدل کاتالیست یکی از اجزایی است که در مسیر گازهای خروجی قرار داشته و این احتمال وجود دارد که به مرور به دلیل جمع شدن ذرات و جرم، سدی در مسیر خروجی گازها ایجاد کند.
هنگامی که مبدل کاتالیستی خراب یا مسدود می‌شود، از جریان یافتن صحیح هوا در موتور جلوگیری می‌کند و در نتیجه قدرت آن کاهش می‌یابد. در کنار کاهش قدرت، دمای موتور از حد معمول بیشتر می‌شود و ممکن است خودرو در حالت توقف لرزش داشته باشد. مکانیک‌ها به سادگی می‌توانند مسدود بودن مبدل کاتالیستی را بررسی کنند تا مشخص شود این قطعه به درستی کار می‌کند یا نه.
4- خرابی انباره اگزوز یا مسدود شدن مسیر خروج دود
اگزوز‌ها یکی از مهمترین بخش‌های اتومبیل‌ها هستند که وظیفه انتقال دود حاصل از احتراق داخل سیلندرها، به خارج از خودرو را دارند. هر چیزی که باعث کاهش حجم و سرعت خروج دود از اگزوز‌ها شود، باعث افزایش میزان مصرف سوخت اتومبیل و کاهش قدرت و توان خروجی موتور می‌شود.
مشکل خرابی یا انسداد برای انباره اگزوز یا همان صدا خفه کن (Muffler) نیز که در بخش انتهایی سیستم اگزوز قرار دارد، ممکن است بیفتد. این قطعه پس از مدتی دچار فرسودگی شده یا به خاطر تجمع ذرات ریز کارایی بهینه خود را از دست می دهد. در این صورت خروج گازها از اگزوز با مشکل مواجه شده و در دم و بازدم موتور خلل بوجود خواهد آمد. روشن است که کاهش راندمان یکی از نتایج این مساله خواهد بود.
مسدود شدن مبدل کاتالیست در سیستم اگزوز‌ها، از جمله دلایلی است که باعث می‌شود حجم و سرعت خروج دود از اگزوز‌ها کاهش یابد و در طول زمان باعث افت قدرت موتور خودرو شود. همچنین استفاده از سر اگزوز‌های نامناسب و غیر استاندارد، باعث کثیف و مسدود شدن مسیر خروج اگزوز می‌شود که همین موضوع تاثیر بسزایی بر قدرت و توان خروجی موتور اتومبیل شما دارد.
مشکلات مربوط به سوخت رسانی:
5- اختلال در عملکرد انژکتور
انژکتور یکی از قطعاتی است که اگر چه وظیفه ای نسبتا ساده دارد، اما اختلال در کار آن می تواند تا حد زیادی کارایی موتور را پایین بیاورد.
دهانه این قطعه به مرور زمان دچار کثیفی یا گرفتگی می شود، این مساله ممکن است باعث تزریق سوخت کم و در نتیجه شکل گیری مخلوطی نامتوازن از سوخت و هوا در درون سیلندر گردد. چنانچه این اتفاق بیفتد، قدرت انفجار بوجود آمده نسبت به قبل افت خواهد کرد.
6- ناتوانی پمپ بنزین در تامین سوخت کافی
پمپ بنزین دیگر قطعه ای است که نقشی کلیدی در سوخت رسانی ایفا می کند. همانند بیشتر قطعات، پمپ بنزین نیز در بلند مدت دچار فرسودگی شده و در برخی مواقع نمی تواند سوخت مورد نیاز موتور را به خوبی تامین کند.
این موضوع بخصوص در دورهای بالاتر بیشتر نمود پیدا کرده و زمانی که موتور مثلا در مسیرهای سربالا تحت فشار قرار می گیرد، افت توان محسوس تر می شود. اگر احساس می‌کنیم خودروتان بر خلاف گذشته در دور موتور بالا توانایی شتاب‌گیری خوبی ندارد، بهتر است وضعیت پمپ بنزین اتومبیلتان توسط یک کارشناس بررسی شود.
مشکلات ایجاد شده در مرحله تراکم
در موتورهای امروزی که تقریبا همگی چهارزمانه هستند، اگر در مرحله تراکم مشکلاتی ایجاد شود، باز هم قدرت انفجار کمتر شده و در نتیجه قدرت موتور افت می کند.
مشکلات ایجاد شده در مرحله تراکم:
7- فرسودگی و خرابی رینگ پیستون
یکی از مشکلات مرحله تراکم می تواند به فرسودگی رینگ های پیستون و عملکرد نامناسب آنها مربوط باشد. این رینگ ها وظایف مختلفی دارند که یکی از مهمترین آنها حفظ تراکم در بالای پیستون است.
در صورتی که رینگ های مذکور دچار خوردگی یا فرسایش شوند، مخلوط سوخت و هوا در مرحله تراکم از طریق منافذ موجود به پایین سیلندر راه یافته و از میزان آن کاسته خواهد شد. روشن است که در این حالت انفجار بهینه ای ایجاد نمی شود.
ناگفته نماند خرابی رینگ پیستون نیازمند باز شدن کامل موتور بوده و باید هزینه و زمان نسبتا زیادی برای تعویض آن صرف شود. برای جلوگیری از خرابی رینگ پیستون، استفاده از روغن مناسب و تعویض روغن در زمان های مقرر یکی از نکاتی است که همواره باید مورد توجه قرار گیرد.
8- فرسودگی و خرابی سوپاپ ها
وجود خوردگی و ذرات اضافی بر روی سوپاپ ها – مخصوصا سوپاپ ورودی – عامل دیگری است که در مرحله تراکم مشکل ساز می شود. در این حالت سوپاپ ها به خوبی بر روی مجاری ورودی و خروجی ننشسته و نمی توانند درزبندی مناسبی بین این مجراها و فضای داخل سیلندر داشته باشند.
در شرایط این چنینی، بالا آمدن پیستون بخشی از مخلوط سوخت و هوا را به مجاری مکش یا تخلیه رانده و جرقه شمع انفجار ضعیف تری را ایجاد می کند که افت توان موتور یکی از مهم ترین نتایج آن است.
مشکلات مربوط به جرقه زنی
مشکلات مربوط به جرقه زنی:
9- خرابی سیستم جرقه زنی
هنگامی که سیستم جرقه‌زنی مشکل داشته باشد، علاوه بر کاهش قدرت موتور ممکن است خودرو در استارت خوردن نیز دچار مشکل شود. معمولا می‌توان با تیون آپ این مشکل را برطرف کرد. اما آنچه اهمیت دارد این است که این کار توسط مکانیکی ماهر انجام شود تا این مشکل دوباره به خودروی شما بازگردد.
شمع ها نیز به دلیل قرار گرفتن در معرض ترکیبات وارد شده به داخل سیلندر و همچنین کار در حرارت بالا، نیازمند مراقبت و بازبینی مداوم هستند. این قطعه عمر محدودی داشته و بعد از مسافت های معین که در دفترچه خودرو ذکر شده، باید تعویض شود. شمع معیوب بخاطر جرقه زنی ضعیف، انفجارهای خفیف تری تولید می کند که این امر هم به نوبه خود کاهش قدرت موتور را به دنبال دارد.
مقاله پیشنهادی: علت استارت نخوردن ماشین + علائم و حل مشکل
10- ناک زدن موتور
ناک زدن موتور دیگر عاملی است که تا حدودی با نقص در جرقه زنی ارتباط دارد. وقتی مخلوط سوخت و هوای وارد شده به داخل سیلندر زودتر از جرقه شمع مشتعل گردد، از این اصطلاح استفاده می شود. این امر زمانی رخ می دهد که دمای پیستون یا دیواره سیلندر بیش از حد بالا رفته و حرارت ناشی از آن مخلوط سوخت و هوا را منفجر می کند.
گفتنی است گاه ذرات ته نشین شده بر روی پیستون یا دیواره سیلندر عامل اصلی ناک زدن موتور هستند. در این حالت به نوعی زمانبندی موتور به هم ریخته و برای رفع آن موتور باید توسط یک مکانیک زبده بازبینی شود.
فیلم حل مشکل کم شدن قدرت ماشین
اگر علت ضعیف شدن موتور خودرو را پیدا کردید، حالا می توانید جهت افزایش قدرت ماشین خود، مقاله زیر را نیز مطالعه نمایید!
