بوق ماشین یکی از جزئی‌ترین قطعات ماشین است که هدف آن فراهم‌کردن امنیت خودرو، سرنشینان و عابرین پیاده است. این امکان به عنوان یک تجهیز ایمنی در انواع وسایل نقلیه استفاده میشود تا در هنگام نیاز، مانند یک هشدار جهت اطلاع‌رسانی عمل کند. توجه داشته باشید که در لحظاتی از رانندگی، اهمیت بوق از هر قطعه دیگری در اتومبیل بیشتر میشود.
هر چند که متاسفانه، گاهی شاهد استفاده اشتباه رانندگان از بوق ماشین و حتی ایجاد مزاحمت‌های صوتی آزار‌دهنده توسط آنها در سطح شهر هستیم. در واقع میتوان گفت که استفاده از این قطعه، بیشتر از اینکه یک دانش باشد؛ یک فرهنگ رانندگی است.
بوق یکی از سیستم‌های ساده، اما مهم در ایمنی خودرو است. در این مطلب به بررسی انواع بوق، عملکرد بوق و رفع عیب آن میپردازیم.
کارکرد بوق ماشین چیست؟
تکنولوژی استفاده‌شده در بوق خودرو، زیاد پیچیده نیست؛ به گونه‌ای که سال‌ها، هیچ تغییر خاصی (حتی برای انواع اتومبیل‌ها لوکس و معمولی) در فناوری آن به وجود نیامده است.
ایده‌ی اصلی این است که بعضی از سوییچ‌ها، که معمولاً جایی در فرمان قرار دارند، مدار بوق را فعال می‌کنند. بعضی از خودروها دارای بوق واحد هستند و بعضی دیگر از دو بوق بهره می‌برند که هر کدام با فرکانس متفاوتی کار می‌کنند.
این قطعه هشداری در بیشتر محصولات با کمک دکمه موجود کنار دست راننده به یک رله یا مدار(Rely) یا فیوز متصل میشود. رله به عنوان مرکز اصلی جهت اتصال و همگامی کلید بوق، قطب مثبت باتری ماشین و مدار بوق فعالیت میکند.
زمانی که شخص به اصطلاح بوق می‌زند، رله برق مورد نیاز را از باطری خودرو گرفته و در مدار انتقال می‌دهد؛ در نهایت صدا از اتومبیل شنیده میشود. بله به همین سادگی؛ اما گاهی خرابی یک قطعه یا مشکل برق‌رسانی در آن، همین فرایند ساده را مختل کرده و راننده را دچار دردسر و حتی استرس میکند.
بیشتر بخوانید: رله دوبل خودرو چیست و چه نقشی دارد؟
ساختار بوق خودرو
بوقی که امروز در خودرو ها به کار میروند از نوع ارتعاشی است.
قسمت های مهم دستگاه بوق عبارتند از:
- صفحه ارتعاش کننده یا دیافراگم
- آرمیچر یا میله ارتعاش دهنده دیافراگم و پیچ مهره تنظیم انتهای آن
- قرقره و سیم پیچی تولید کننده حوزه مغناطیسی
- پلاتین های مثبت و منفی و خازن مربوطه
- بلند گوی بوق
طرز کار بوق
چون روی دکمه بوق فشار وارد می آوریم جریان برق باتری را به بوق مرتبط می سازد. عبور جریان از سیم پیچی داخل بوق سبب ایجاد حوزه ی مغناطیسی میشود. و آرمیچر یا میله ارتعاش دهنده را جذب می کند و چون میله مزبور به وسیله صفحه ارتعاش کننده فلزی وصل است.
وسط آن را به جلو میبرد و به محض اینکه دیافراگم جلو رفت میله ارتعاش دهنده به واسطه زائده ای که در پهلویش قرار دارد پلاتین بوق زا را باز می کند. و مثل عملی که در پلاتین دلکو صورت می گیرد مدار قطع می گردد و میله ارتعاش دهنده را نیز به جای خود برگرداند.
انواع بوق ماشین
- بوق های الکترو موتوری که امروزه متداول نیستند
- بوق های مغناطیسی که تقریبا همه اتومبیل ها به آن مجهزند
- بوق های آژیری که مخصوص آمبولانس ها، ماشین های آتش نشانی و پلیس ها هستند.
بوق با جریان متناوب جوشن این بوق از یک ورقه غشائی درست شده است نوسانات جریان برق به نوسانات میدان تبدیل شده است و بعد از این نوسانات ورقه غشا را تحریک کرده و باعث تحریک صوت می شود. بوق حلزونی خودرو قابل نصب بر روی انواع خودرو های سواری می باشد با 12ولت، سطح صدای 115دسی بل، 480 هرتز، به قطر 80 میلی متر.
بوق معمولی خودرو از نوع الکترو مکانیکی با قطر، ۱۱میلی مت، 12ولت و صدای 115دسی بل و390هرتز ( بلندی صدا) است.
روش های زیاد کردن و تقویت صدای بوق
1. افزودن بوق به تعداد بوق ها ( نکته مهم این است که باید حتما از بوق های یکسان و مارک های برابر استفاده شود تا صدا های مختلفی ایجاد نشود. )
2. برای تنظیم نوع و کیفیت هر بوق میتوانید از پیچ هایی که به همین منظور در بوق تعبیه میشود استفاده کنید.
بیشتر بدانید: تیونینگ خودرو چیست؟ مزایا معایب
عیب یابی و تعمیر بوق خودرو
«بوق ممتد» و «کار نکردن بوق» دو مشکل اساسی است که در خصوص این قطعه برای اتومبیل به وجود می‌آید و هر دو این ایرادات، نیاز به تعمیر و حتی در صورت لزوم، تعویض دارد. در این چنین شرایطی، پیش از هر کاری، رله را بررسی کنید که آیا برق را به درستی از باتری دریافت میکند؟ اگر مشکلی وجود نداشت؛ در قدم بعدی، باید به سراغ کلید بروید که در ادامه درباره آن، توضیح خواهیم داد.
در صورتی که با فشار دادن کلید، رله برق را دریافت و انتقال ندهد؛ سیم‌کشی آن را به دقت بررسی کنید تا دچار قطعی نشده باشد. برای این کار، کابل برق مثبت اهم‌متر را به فیوز و منفی را به بدنه ماشین وصل کنید. اگر برق مثبت و منفی در جریان بود، به احتمال زیاد نیاز به یک بوق جدید دارید؛ در غیر این‌صورت، ایراد از سیم‌کشی آن است.
علت بوق ممتد خودرو چیست؟
اگر بوق خودرو شما به صورت ممتد، شروع به ایجاد سر و صدا کرد؛ دو دلیل اصلی که مانع از توقف بوق ممتد خودرو میشود به احتمال قوی، کلید یا رله به صورت همزمان یا جداگانه، دچار ایراد شدند.
نحوه تعمیر و متوقف کردن بوق ممتد خودرو
در این شرایطی، اول از همه اگر در محل شلوغی قرار دارید؛ با حفظ آرامش، آن محل را ترک کرده تا اطرافیان خوردو شما اذیت نشوند.
سپس جعبه فیوز برق را پیدا کرده و رله را که خود یک فیوز است، جدا کنید. اگر هم نتوانستید رله را پیدا کنید؛ فیوز اصلی یا اتصال کلی باتری را قطع کرده تا بدون سر و صدا، فرایند عیب‌یابی را ادامه دهید.
شما برای تشخیص و تعمیر بوق خودرو در چنین شرایطی، نیاز به یک اهم‌متر یا مولتی‌متر دارید تا اتصالات را بررسی کنید. بیشتر فیوزهای روی جعبه فیوز شبیه هم هستند؛ بنابراین شما میتوانید رله دیگری که شبیه به فیوز مورد نظر شما است را به صورت موقت جدا کرده و در جایگاه مربوط به رله بوق ماشین قرار دهید؛
اگر صدای ممتد آن قطع شد، پس ایراد از فیوز بوده است. سپس قطعه‌ای که پیش از این از جایگاه دیگری برداشتید را به وضعیت اولیه برگردانید تا مشکلی ایجاد نشود و از فروشگاه لوازم یدکی، تنها یک فیوز جدید خریده و نصب کنید.
در غیر این صورت، دقت کنید که کدام دو سیم فیوز به کلید بوق خودرو وصل است؟ از اهم‌متر استفاده کرده و برق سیم مذکور را چک کنید. کافیست که کلید را فشار دهید، اگر مقادیر روی نمایشگر اهم‌متر تغییر کرد؛ پس کلید سالم است.
چرا بوق خودرو کار نمی‌کند؟
روش تشخیص و رفع عیب بوقی که به هیچ وجه کار نمی‌کند، شبیه به تعمیر بوقی است که اصلاً از کار کردن نمی‌ایستد، اما چند نکته‌ی اضافی وجود دارد. اولین چیزی که باید بررسی شود این است که آیا رله‌ی بوق، برق دریافت میکند یا خیر.
اگر اینگونه نباشد، باید به سیم‌کشی بین رله و باتری نگاه کرد. اگر برق به رله می‌رسد، راننده باید بررسی کند آیا فشار دادن بوق باعث رساندن برق به ترمینالی از رله که به بوق وصل شده است، میشود یا خیر. اگر اینگونه نباشد، در رله یا کلید مشکلی وجود دارد که فرد می‌تواند به همان روشی که در بالا توضیح داده شده است، بررسی کند.
اگر راننده فهمید که فشار دادن کلید یا پد بوق باعث برق‌رسانی به ترمینال خروجی رله‌ی بوق نمی‌شود، احتمالاً مشکلی در مونتاژ بوق یا سیم‌کشی مدار وجود دارد. در چنین شرایطی فرد باید اتصالات برق مثبت و منفی (بدنه) را در بوق بررسی کند.
اگر برق مثبت و منفی پیدا شد، احتمالاً تعمیرکار فقط به یک یا چند بوق جدید برای آزمایش احتیاج دارد. وقتی مشکلی از نظر اتصال برق وجود نداشت، عیب مربوط به سیم‌کشی است.
فرهنگ استفاده از بوق
بوق خودرو ابزاری است که راننده از آن جهت هشدار دادن به سایر ماشین‌ها و عابرین پیاده کمک می‌گیرد. همین وسیله کوچک می‌تواند به شما کمک کند که از بروز حادثه یا تصادف جلوگیری شود؛ پس تنها از آن برای اعلام هشدار استفاده کنید.
متاسفانه برخی، تصور اشتباهی درباره کاربرد بوق ماشین دارند و آن را با یک ابزار خبر رسان یا اعتراضی اشتباه می‌گیرند. شما تنها در شرایطی شبیه به موارد زیر مجاز به استفاده از این قطعه هستید:
- زمانی که عابرین پیاده در خیابان، حواسشان به نزدیک شدن خودرو شما به سمت آنها نیست.
- اگر خودرویی بسیار حد به شما نزدیک شده باشد و شرایط خطرناک شود.
- زمانی که حادثه‌ای از سمت شما یا اتومبیل دیگری در حال وقوع باشد.
- اگر ماشین حین رانندگی، دچار نقص فنی شود.
قوانین مربوط به به بوق زدن
توجه داشته باشید که بوق بی‌جهت، خلاف قانون است و شما را مشمول جریمه میکند. موارد زیر، مواقعی هستند که بوق زدن در آنها ممنوع است:
- هنگامی که با راننده دیگری در مسیر به دلایل مختلف، دچار مشکل شدید و می‌خواهید با بوق زدن اعتراض یا عصبانیت خود را اعلام کنید.
- در خیابان‌های نزدیک به بیمارستان‌ها، مراکز درمانی و خانه سالمندان که بیماران در آنها، در حال استراحت هستند.
- تک بوق‌هایی که افراد پشت چراغ قرمز و از سر بی‌حوصلگی یا عجله می‌زنند.
- زمانی که ماشین روبرویی شما دچار نقص فنی شده و مجبور به توقف است.
- اعتراض به راننده ناشی یا تازه کار که مثل شما رانندگی نمی‌کند.
- در مسیرهای پر رفت و آمد که ترافیک زیادی دارد.
راهنمای انتخاب بوق خودرو
کدام نکات هنگام انتخاب و خرید بوق خودرو باید در نظر گرفته شوند؟
تناسب مدل محصول با نوع اتومبیل
نخستین فاکتور که باید هنگام انتخاب بوق ماشین مد نظر باشد، توجه به وجود تناسب میان مدل بوق انتخابی با مدل و هم‌‌چنین نوع برند خودروی مورد نظرتان است. برای این منظور تنها کافی است به هنگام خرید به برند و مدل خودروی خود توجه داشته باشید.
از آنجایی که ساختار بوق اتومبیل‌ها اساساً تغییری نکرده است، اشاره به برند ماشین کفایت میکند. دقت کنید که برخی از بوقها به صورت انحصاری برای تعدادی خودرو طراحی و تولید می‌شوند و برخی هم از قابلیت استفاده بر روی هر خودرویی اعم از داخلی و خارجی برخوردار می‌باشند.
فرکانس صدای بوق
نکته دوم برای انتخاب بوق ماشین توجه به حجم صدای تولیدی آن است که با واحد دسی بل بیان میشود، باید میزان آن به گونه‌ای باشد که در محدوده شنوایی انسان‌ها یا همان عابران پیاده و رانندگان دیگر قرار داشته باشد.
به همین منظور توصیه می‌کنیم هنگام خرید حتما به حجم صدای خارج شده از بوق خودرو توجه لازم را داشته باشید.
میزان ولتاژ مصرفی محصول
فاکتور مهم بعدی در انتخاب و خرید بوق ماشین توجه به میزان ولتاژ مصرفی آن است، برای توفیق در این زمینه به شما دوستان راننده توصیه می‌کنیم که حتماً در جستجوی بوق‌هایی باشید که از قابلیت سازگاری با ولتاژ ۱۲ ولتی باطری ماشین برخوردار هستند.
با این سازگاری میتوانید بدون استفاده از هیچ وسیله جانبی نظیر اینورتر، بوق را به باتری خودروی شخصی‌تان نصب کرده و در موقع نیاز از آن استفاده نمایید.
قیمت بوق ماشین
ما در این مطلب شما را با مهمترین عوامل تاثیرگذار بر روی قیمت بوق ماشین آشنا کردیم، شما هم به عنوان خریدار سعی کنید با در نظر گرفتنِ معیارهای گفته شده، برند خودروی خود و نهایتاً مقدار پولی که برای این‌کار کنار گذاشته‌اید اقدام به خرید یک محصول عالی و با دوام نمایید.
ناگفته نماند که برخی از بوقها دارای قطعه‌ای به نام رله هستند که از آن برای تقویت صدای صوتی خود استفاده می‌کنند، برخی نیز از دو نوع صدای تولیدی زیر و بم برخوردارند که قطعاً قیمت آنها در مقایسه با بوق‌های تک صدایی بیشتر خواهد بود.
صدای بوق 1011
صفت محبوب ترین را میتوان براحتی برای بوق ۱۰۱۱ در بین اقشار مختلف مردم ایران انتخاب کرد. محصولی که حدود ۵ دهه است به کشورمان آمده است و روز به روز بر محبوبیت آن اضافه میشود. مهمترین علت آن را میتوان در نوع صدا، فرکانس قدرتمند (390 و 520 هرتز) و ابعاد(قطر تنه بوق) آن جستجو کرد.
بر خلاف شایعاتی که در بین اقشار مختلف و اذهان عمومی ردوبدل میشود مبنی بر اینکه صدای با کیفیت و ترقه بوق ۱۰۱۱فقط به پلاتین و نقطه پلاتین مربوط میشود، بایستی به صراحت و قاطعیت اعلام کرد که تمامی قطعات و اجزای تشکیل دهنده بوق ۱۰۱۱ به نسبت های مختلف در کیفیت صدا و طول عمر محصول موثر هستند.
اجزای سازنده بوق 1011
در قسمت ذیل به معرفی قطعات تشکیل دهنده بوق۱۰۱۱ میپردازیم:
- تنه بوق(تنه ۱۰ و تنه ۱۱)
- فیش بغل بوق(مشکی و سفید_ به همراه عایق گیر)
- سیم رابط بنفش(اتصال دهنده جریان از فیش بغل به پلاتین)
- پیچ ریگلاژ کامل(پیچ-فنر-اورینگ آبگیر-واشر قابلمه ای)
- پلاتین(ترجیحاً ساخت کمپانی Roots)
- فیوز(کندانسور بوق_ترجیحاً ساخت کمپانی Roots)
- پیچ دور(مخصوص دور تنه و نگهدارنده ی پایه پلاتین)
- درب بوق(مشکی-طلایی-کروم)
- پایه بوق(به همراه مهره و واشر فنری)
- صفحه و نعلبکی
- قرقره
- واشر میخ دار
- سنگ رو
- سنگ کف
- بوبین(بوبین ۱۰دارای سیم قرمز و بوبین ۱۱دارای سیم سبز)
- میل وسط(به همراه مهره)
- واشر کنیک
- واشر ۳گانه
- واشر کاغذی بزرگ
- واشر کاغذی کوچک
- پلاک بوق ۱۰۱۱(مشکی و زرد)
- اورینگ آبگیر بالا
- فنر کف
تشخیص بوق 1011 اصلی از تقلی
- صدای بوق 1011: اگر بوق را به مدت 10 ثانیه نگه داشتید و متوجه شدید صدای آن تغییر کرد، بوق تقلبی است.
- پرداخت کاری سطح بوق: نوع پرداخت یکی از موارد ظاهری بوق که معمولا فروشندگان سریع پی به اصلی و یا تقلبی بودن بوق خودرو می کنند.
- نوع آلیاژ کاربردی: نوع مواد و آلیاژی که در ساخت بوق خودرو اصلی به کار می رود بسیار مرغوب است و به واسطه همین مرغوبیت از سایر مارک های مشابه متمایز است. بدیهی است که از نوع آلیاژ به کار رفته در کیفیت ظاهر و استاندارد های بوق تاثیرگذار است.
- نوع پرچکاری: در بعضی قطعات خودرو از راه های تشخیص می باشد.
- مقایسه کنید: بهترین روش تشخیص ببوق 1011 اصلی از تقلبی، مقایسه کردن بوق جدید است. بوقی که در کارخانه روی خودرو گذاشته شده مشابه باشد و ازیک نوع مواد اولیه ساخته شده اند.
- بوق خودرویتان را از یک فروشگاه معتبر بخرید: در سالهای گذشته فروشگاه های آنلاین نیز پا به عرصه فروش لوازم خودرو گذاشته اند. وجود راهکارهایی برای بازگرداندن محصولات، نماد الکترونیک و فعالیت های پلیس فتا باعث شده تا عملا بتوانیم به فروشگاه های اینترنتی معتبر و مشهور اعتماد کنیم و فروش محصولات تقلبی نیزکاهش یابد.
- قطعات خودرو تقلبی تشخیص بوق 1011 اصلی از تقلبی: کیفیت و استاندارد پایین قطعات یدکی در قطعات تقلبی خودرو، تاثیراتش مستقیما با امنیت جانی سرنشینان خودرو است علاوه بر آن باعث کاهش عمر خودرو نیز می شود.
آموزش نصب بوق روی ماشین
شما بهتر است ابتدا بوق ها را بصورت مستقیم راه اندازی کنید تا از صحت عملکرد آنها مطمئن بشید.
در صورتی که بوقها سالم بود رله را نیز بررسی کنید، چون بعد از مدتی کنتاکتهای رله به اصطلاح خال می زند یعنی میان کنتاکتها عایق می شود و رله عمل نمی کند. طبق نقشه اتصالات مداری را نیز تست کنید، تا از عدم قطع شدگی های احتمالی اطمینان حاصل کنید.
مدار زیر کاملاً گویاست و نیاز به توضیح خاصی نیست.
نکته : در برخی از شرکتها بجای استفاده از سیم مثبت در شستی بوق (کلید بوق)، از سیم منفی استفاده می کنند. پس در صورتی که سیم شستی را به پایه 85 متصل و پایه 86 را بدنه کردید و با فشردن شستی بوق، رله عمل نکرد، بعد از اطمینان از صحت عملکرد شستی بوق و رله، بالعکس حالت قبل عمل کنید یعنی پایه 85 را بدنه و پایه 86 را به سیم مثبت متصل کنید.
شماره های کنار پایه های رله نشانگر نوع عملکردی پایه می باشد. که برای اطلاع از وضعیت هر پایه می توانید از نقشه شماتیک روی رله نیز استفاده کنید و پایه ها را شناسایی بفرمائید. مانند شکل زیر. (در اتصال سیم ها به رله دقت فرمائید)
نصب دو بوق در خودرو
همانطور که می دانید، صداهای ناهنجار و شدید در برخی از مناطق مثل مناطق مسکونی برای افرادی مانند سالمندان و کودکان بسیار آزار دهنده اذیت کننده می باشد. در حالی که با استفاده از یک کلید کلنگی ساده می توانید همچنان بوق استاندارد خود را حفظ کنید و در این گونه مناطق بجای استفاده از بوق با صدای شدید از بوق استاندارد وسیله خود استفاده کنید.
شکل مدار :
