دقیقاً مانند تست باتری ماشین، از یک مولتی متر می توان برای تست دینام خودرو و تشخیص سریع اینکه آیا سیستم شارژ ماشین می تواند به اندازه کافی شارژ مناسب باتری ماشین را تامین کند و همچنین اطمینان از اینکه سیستم الکتریکی با ولتاژ مناسب کار می کند یا نه، استفاده کرد.
ولتاژ باتری خودرو در اکثر موارد بین 12.45 تا 12.6 ولت است. با این حال، سیستم شارژ خودرو با ولتاژ کمی بالاتر از ولتاژ باتری کار می کند و به دلایل مختلفی این کار را انجام می دهد. یکی از این دلایل، پدیده ای به نام افت ولتاژ است که باعث می شود ولتاژ منبع (دینام) در حین عبور از صدها متر سیم کشی که در یک وسیله نقلیه وجود دارد، کاهش یابد.
دینام چیست و چه کاربردی در موتور خودرو دارد؟
دینام نوعی ژنراتور الکتریکی است که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند و معمولاً برای تأمین انرژی سیستم الکتریکی خودرو در اتومبیل ها و سایر موتورهای درونسوز استفاده می شود. دینام باتری را شارژ می کند و برق چراغ ها، رادیو و سایر لوازم الکترونیکی خودرو را تامین می کند. هنگامی که موتور روشن است، دینام برق تولید می کند تا باتری را شارژ کند و لوازم جانبی الکتریکی خودرو را تامین کند. اگر باتری ضعیف باشد یا موتور به درستی کار نکند، دینام قادر به تولید برق کافی برای تامین برق لوازم جانبی خودرو نخواهد بود.
میانگین طول عمر دینام حدود 6 سال یا 160000 کیلومتر است. طول عمر دینام بسته به عادات و شرایط رانندگی متفاوت می باشد. اگر اغلب در ترافیک هستید یا در مسافت های کوتاه رانندگی می کنید، به احتمال زیاد دینام نیاز به تعویض بیشتر از حد معمول خواهد داشت. همچنین ممکن است دینام در اثر گرمای بیش از حد آسیب ببیند، بنابراین باید مراقب دمای محفظه موتور ماشین باشید و حواستان باشد که دینام بیش از حد کار نکند.
اگر فکر می کنید ممکن است دینام خراب شده باشد، باید نشانه های وجود خرابی دینام را بررسی کنید. اولین مورد کاهش نور چراغ های جلو یا سایر لوازم الکتریکی است. اگر دینام از کار بیفتد، قادر به تولید برق کافی برای تامین برق لوازم جانبی خودرو نخواهد بود، بنابراین ممکن است چراغها کم نور شوند یا قطعات دیگر خودرو به کلی کار نکنند. یکی دیگر از نشانه های خرابی دینام، صداهای عجیبی است که از محفظه موتور می آید و نشان دهنده خرابی دینام است. در نهایت، اگر باتری ماشین شما به طور غیرمنتظره از کار افتاد یا اینکه ماشین پشت سر هم خاموش می شود، این نیز می تواند نشانه ای از خرابی دینام باشد.
این به این معنی است که مثلاً ممکن است ولتاژ دینام 14.5 ولت باشد اما ولتاژ باتری 14.2 باشد، اما با این حال به دلیل افت ولتاژ در لامپ عقب، این ولتاژ ممکن است تنها 13.5 ولت باشد.
به همین دلیل، ولتاژ اندازه‌گیری شده باتری در هر وسیله نقلیه ممکن است متفاوت باشد، اما این ولتاژ باید بیشتر از ولتاژ استراحت باتری باشد. در اکثر خودروها، زمانی که خودرو با لوازم جانبی خاموش کار می کند، ولتاژ باتری بین 14 تا 14.5 ولت است.
با خاموش بودن موتور، ولتاژ باتری ماشین کاملاً شارژ شده 12.6 ولت اندازه گیری می شود. این ولتاژ به عنوان “ولتاژ استراحت” شناخته می شود.
علائم خرابی دینام
دینام به گونه ای ساخته شده که در سخت ترین شرایط از جمله زیر کاپوت و در گرمای شدید دوام داشته باشد. اجزای داخلی به خوبی ایزوله شده اند تا با استفاده از بلبرینگ های با کیفیت بالا از سایش جلوگیری شود. متأسفانه، برخی از قطعات داخل دینام مانند برس های ساخته شده از مواد نرم کربن و یاتاقان ها دوام زیادی ندارند. ممکن است در اثر ایجاد خوردگی هدایت الکتریکی قطع شده و خروجی دینام کاهش یابد.
علائم خرابی دینام ممکن است متفاوت باشد. این علائم عبارتند از:
- چراغ باتری روی داشبورد
چراغ هشدار باتری روی داشبورد روشن می شود. این نشانگر خود باتری نیست بلکه به نقص سیستم شارژ اشاره می کند.
- چراغ های با نور کم یا نور خیلی زیاد
هنگامی که عملکرد دینام ضعیف باشد چراغ های جلو شروع به کم نور شدن یا سوسو زدن می کنند. در حالیکه شارژ بیش از حد هم نور چراغ ها را بیشتر از آنچه باید باشد نشان می دهد.
- بوی سوختن
اگر داخل دینام مشکل الکتریکی داشته باشد، بوی سوختگی برق می دهد، در حالی که اگر تسمه با قرقره تماس پیدا کند، بوی سوختگی لاستیک می دهد.
به خاطر داشته باشید ولتاژ پایین می تواند باعث عملکرد غیرعادی برق در وسایل نقلیه الکترونیکی امروزی شود. برخی از علائم غیر قابل توضیح ممکن است مربوط به خرابی دینام باشد.
- موتور کار نمی کند و درجا می زند.
- سیستم‌های الکتریکی خودرو مانند شیشه‌های برقی یا رادیو کار نمی کنند.
نحوه تست دینام با مولتی متر
هیچ چیز بدتر از این نیست که با وجود گران بودن دینام آن را تعویض کنید اما پس از خرید متوجه شوید که مشکل از جای دیگری بوده است. به خاطر داشته باشید، فقط به این دلیل که تست دینام نشاندهنده عملکرد خوب آن است، به این معنی نیست که همه چیز خوب است.
سیستم شارژ از سیم کشی ای تشکیل شده است که نه تنها انرژی لازم برای باتری و سیستم الکترونیکی را با برق DC تامین می کند، بلکه برای اینکه ولتاژ خروجی از دینام را به درستی تنظیم کند ولتاژ خارج از سیستم را نیز تامین می کند. سیم حسگر (معروف به سیم میدان) را به چندین سیم دیگر، اتصالات و حتی فیوزها متصل کنید. در اینصورت یک مدار شارژ خواهید داشت که حتی اگر دینام کاملاً سالم باشد، ممکن است در نقاط مختلفی از کار بیفتد.
در این حالت یا مشکل از دینام است یا سیم کشی بین دینام و باتری مشکل دارد. در هر صورت، دینام باید آزمایش شود سیم کشی آن و فیوزهای مربوط به مدار نیز بررسی شود.
اگر آزمایش انجام شده نشان دهنده خرابی دینام بود یا اینکه پس از اقدام به تعویض دینام باز هم سیستم شارژ به سختی کار می کند، حتما به یک تعمیرگاه مراجعه کنید.
تست دینام بدون مولتی متر مشکل است، اما با ابزار و دانش مناسب امکان پذیر است. اولین مرحله شناسایی سه قسمت اصلی دینام است: استاتور stator، روتور rotor و یکسو کننده rectifier. استاتور قسمت ثابت دینام است که شامل سیم پیچ ها می شود. روتور قسمت چرخشی دینام است که حاوی آهنرباها است. یکسو کننده یک دستگاه پل است که جریان متناوب (AC) را به جریان مستقیم (DC) تبدیل می کند.
مراحل تست دینام با مولتی متر
1. از خاموش بودن موتور و خارج بودن سوئیچ از احتراق مطمئن شوید. سپس کاپوت را باز کرده و باتری را پیدا کنید.
2. ترمینال منفی (-) را از باتری جدا کنید.
3. مولتی متر را آماده کنید.
مولتی متر را روی ولتاژ 20 ولت یا DC (V~) تنظیم کنید، یا اگر ولت متر شما تنظیمات افزایشی ندارد (2,20,200,2000) کافی است آن را روی DC تنظیم کنید.
4. پروب های مولتی متر را به ترمینال های باتری متصل کنید.
فعلا ماشین را روشن نکنید. هر پروب را به ترمینال صحیح آن متصل کنید، منفی به منفی و مثبت را به مثبت متصل کنید. احتمالاً مولتی متر و باتری شما هر دو دارای کد رنگی هستند، بنابراین ترمینال منفی و پروب مشکی و ترمینال مثبت و پروب قرمز هستند.
یک سیم مولتی متر را به ترمینال منفی (-) قطع شده باتری و سیم دیگر را به پایه کوچک پشت دینام متصل کنید (ولتاژ این مکان را باید آزمایش کنید).
ولتاژ باتری باید عددی بین 12.4 تا 12.6 ولت باشد. عدد خوانده شده را یادداشت کنید.
5. عدد خوانده شده توسط مولتی متر را بررسی کنید.
دوباره پروب را به همان مکانی که هنگام بررسی باتری متصل کرده بودید، متصل کنید. سیستم شارژ باید ولتاژی بین 14.0 تا 14.5 ولت و در بیشتر موارد بالاتر (هرگز نباید بیشتر از 16.5 ولت باشد) از آن را تامین کند. در واقع ولتاژ باتری باید بیشتر از ولتاژ اولیه آن باشد. اگر پس از روشن شدن موتور، ولتاژ باتری همچنان بین 12.4 تا 12.6 باشد، سیستم شارژ دچار مشکل شده است.
در بیشتر موارد و در اکثر خودروها، چراغ باتری روشن می شود تا نشان دهد دینام باتری را شارژ نمی کند. در واقع روشن شدن چراغ باتری به معنای خراب بودن باتری نیست، بلکه به این معنی است که باتری به درستی شارژ نمی شود.
اگر اختلاف ولتاژ بین باتری و دینام خیلی کم مثلا در حدود 12.8 ولت در باتری باشد، اولین اقدام این است که سیم کشی بین سیم برق اصلی دینام و باتری را به دقت بررسی کنید. اتصالات فرسوده، شل یا آسیب دیده می تواند باعث افت شدید ولتاژ شود.
اما اگر تست باتری به درستی انجام شد و تست انجام شده نشان دهنده سلامت باتری بود، در اینصورت باید دینام را تست کنید.
6. موتور را روشن کنید و بگذارید یک یا دو دقیقه متوقف باشد.
در این حالت مولتی متر باید ولتاژ بین 13 تا 14 ولت را نشان دهد. اگر ولتاژ نشان داده شده در این بازه نبود، به احتمال زیاد دینام مشکل دارد.
7. دور موتور را کمی بالا ببرید و ببینید ولتاژ نشان داده شده توسط مولتی متر بالا می رود یا خیر.
باید حدود 14 تا 16 ولت افزایش یابد. اگر اینطور نبود، ممکن است دینام خودرو مشکل داشته باشد.
8. موتور را خاموش کنید و ترمینال منفی (-) باتری را دوباره متصل کنید.
تست دینام با مولتی متر راهی سریع و آسان برای اطمینان از عملکرد صحیح آن است. اگر در مورد توانایی خود برای انجام این آزمایش شک دارید، یا اگر اعداد نشان داده شده توسط مولتی متر منطقی نیستند، حتماً خودروی خود را به یک تعمیرگاه ببرید.
نحوه تست دینام بدون مولتی متر
مراحل تست دینام بدون مولتی متر را دنبال کنید:
1. تسمه دینام را از نظر ترک یا سایش و پارگی بررسی کنید. اگر تسمه دینام آسیب دیده باشد باعث می شود دینام به درستی کار نکند.
2. پولی دینام (قرقره) را از نظر وجود هر گونه آسیب بررسی کنید.
3. یاتاقان های دینام را هم بررسی کنید.
4. با روشن کردن موتور و جدا کردن ترمینال باتری، دینام را تست کنید. موتور باید بدون توقف به کار خود ادامه دهد. اگر متوقف شود، به این معنی است که دینام به درستی کار نمی کند.
5. دوباره ترمینال باتری را وصل کنید و با یک ولت متر ولتاژ ترمینال ها را بررسی کنید. در صورتی که دینام به درستی کار کند ولتاژ باید بین 13.5 تا 14.5 ولت باشد. اگر نبود باید دینام را تعویض کنید.
وظیفه دینام ماشین چیست؟
سوالات متداول
آیا می توان دینام را با جدا کردن باتری بررسی کرد؟
بله، می توانید دینام خود را با جدا کردن باتری چک کنید. با این حال، بهتر است بدانید که این دقیق ترین راه برای آزمایش دینام نیست. اگر می‌خواهید اطلاعات دقیق‌تری داشته باشید، باید ماشین خود را به یک تعمیرگاه ببرید و از آنها بخواهید دینام را برای شما آزمایش کنند.
برای بررسی دینام کدام ترمینال را باید جدا کرد؟
بهتر است کابل منفی را از باتری جدا کنید. این به این دلیل است که شما در حال آزمایش ولتاژ هستید و برای حفظ ایمنی خود و خودرو باید از عدم وجود ولتاژ مطمئن باشید. با این کار می توانید مطمئن باشید که اعداد خوانده شده دقیق هستند و به هیچ یک از تجهیزات ماشین آسیب نخواهید رساند.
خرابی دینام را چطور بفهمیم؟
چند راه وجود دارد که می توانید دینام را تست کنید تا ببینید آیا خراب است یا نه. یکی از راه ها استفاده از ولت متر است. اگر ولتاژ خروجی دینام به اندازه ای که باید باشد نیست، پس به احتمال زیاد خراب است.
راه دیگر برای تست دینام این است که ماشین را روشن کرده سپس همه چراغ ها را روشن کنید. اگر چراغ ها کم نور شدند، به این معنی است که دینام باتری را به درستی شارژ نمی کند. اگر متوجه هر یک از این علائم شدید، بهتر است خودروی خود را به یک تعمیرگاه ببرید تا آن را بررسی کند.
نتیجه گیری
طبق آنچه گفته شد آزمایش دینام بدون مولتی متر امکان پذیر است، اما راه دقیقی برای انجام این آزمایش نیست. اگر مولتی متر در دسترس شما نیست، می توانید از ولت متر یا آمپرمتر برای تست خروجی دینام استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که این تست ها تقریبی هستند، بنابراین اگر به دنبال نتیجه دقیق تری هستید، باید حتما از یک مولتی متر استفاده کنید.
