معنی پلتفرم در خودرو چیست؟

قطعا شما هم کلمه پلتفرم  در صنعت خودرو را بسیار شنیده‌اید؛در این مقاله از کیان باتری درباره این مفهوم صحبت می کنیم. این کلمه در صنایع مختلف می‌تواند معانی متفاوتی داشته باشد اما به طور کلی پلتفرم را می‌توان یک پایه و اساس از پیش طراحی شده برای ساخت و تولید در صنایع مختلف برشمرد.

زمانی که می‌گوییم دو اتومبیل بر یک پلتفرم ساخته شده‌اند در واقع این موضوع را مطرح می‌کنیم که خودروهای مد نظر از یک سری از تکنولوژی‌ها و شاخصه‌های از پیش تعیین شده برای ساخت آنها استفاده می‌شود.

منظور از پلتفرم خودرو چیست؟

پلتفرم در واقع شالوده و پایه طراحی یک خودرو به حساب می‌رود که طراحان خودرو باید از آن پیروی کنند. کمپانی‌های خودروسازی بزرگ معمولا مسئول ساخت این پلتفرم‌ها بر اساس تکنولوژی و سیستم‌های موجود در صنعت اتومبیل‌سازی هستند؛

از همین رو فقط برخی از خودروسازان پلتفرم‌های مخصوص خود را دارند و بسیاری از دیگر از نمونه‌های از پیش تولید شده استفاده می‌کنند. به همین دلیل ممکن است دو خودرو از دو کمپانی متفاوت یک پلتفرم داشته باشند.

پلتفرم به نوعی تمام آن چیزی است که در پس ظاهر یک خودرو وجود دارد. پلتفرم می‌تواند شامل طراحی و بخش‌های کلیدی مهندسی شامل شاسی، تعلیق، موتور و گیربکس باشد. طراحی پلتفرم و اشتراک آن در محصولات می‌تواند به کاهش هزینه‌های یک خودروساز کمک کند و پروسه تولید خودرو را نیز آسان‌تر کند.

پلتفرم در واقع همان اسکلت اصلی یک خودرو است که اجزایی مانند پیشرانه، جعبه دنده و سیستم انتقال قدرت بر روی آن نصب می‌شود.

معتی پلتفرم در برابر ساختار

با این که این دو مفهوم معمولاً به جای یکدیگر به کار می‌روند، ولی «پلتفرم» از لحاظ فنی مفهوم جامع‌تری است و به معنای یک سری از وسایل نقلیه است که با یکدیگر نقاط اساسی مشترکی داشته و یا پارامترهای ابعادی ویژه‌ای دارند.

پلتفرم به صورت نمونه، متشکل از محفظه موتور، دیواره محافظ و ساختار مقاوم در برابر برخورد است. ولی «ساختار» اشاره به مشتقات پلتفرم دارد؛ انواع مختلفی از نحوه استفاده از پلتفرم‌ در سایزهای متفاوت.

طراحی و ساخت پلتفرم‌ها چه فوایدی دارد؟

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که چرا خودروسازان از یک پلتفرم برای ساخت و طراحی چند اتومبیل استفاده می‌کنند؛ جواب این سوال ساده است و آن هم ایجاد شرایط و بستر تولید انبوه می‌باشد.

انقلاب صنعتی در اروپا و افزایش نیاز جوامع مختلف به محصولات پیشرفته از اصلی‌ترین دلایل بوجود آمدن تولید انبوه در صنایع مختلف بود. صنعت خودروسازی نیز از این موضوع مستثنی نیست و برای اینکه بتواند به نیاز جوامع پاسخ دهد، به یک پایه و اساس برای طراحی و ساخت محصولاتش احتیاج داشت.

ساخت پلتفرم‌های از پیش تعیین شده از اواسط قرن 20ام و پس از جنگ جهانی دوم سرعت گرفت؛ در ابتدا هر خودروساز فقط پلتفرم‌های محصولات خودش را می‌ساخت، اما کم کم با افزایش نیاز جوامع مختلف به وسایل نقلیه، فقط برخی از کمپانی‌های فعال در این حوزه اقدام به طراحی و ساخت پلتفرم‌ها کردند.

این عمل باعث شد که طراحان و مهندسان صنعتی بر یک پایه مشخص اقدام به ساخت و تولید یک خودرو کنند و این موضوع خودروسازان اجازه می‌داد در حداقل زمان و با هزینه‌ای کمتر از قبل، اقدام به تولید چند خودرو به صورت همزمان کنند.

مزایا پلتفرم

• کمتر شدن قطعات خودرو و مدیریت آسانتر موجودی برای کارخانجات
• کاهش هزینه های تحقیق و توسعه
• افزایش کیفیت و نوآوری
• ایجاد یک استاندارد جهانی بین محصولات
•  تنوع محصولات بیشتر

هزینه‌ گزاف توسعه‌ پلتفرم جدید

بر اساس اعلام مرکز تحقیقات اتومبیل، سود خودروسازان با اشتراک گذاری پلتفرم افزایش چشمگیری پیدا می‌کند چون توسعه یک پلتفرم از صفر تا صد بسیار پرهزینه است و اگر خوذروساز بخواهد برای هر یک از خودروهایش یک پلتفرم را از نوع طراحی کند به پول بسیار زیادی نیاز خواهد داشت.

اگر خودروسازی بتواند خودروهای مختلف با پلتفرم مشترک را بفروشد، سود بسیار بیشتری را در مقایسه با خودروسازی که برای هر محصولش یک پلتفرم ساخته است خواهد داشت. این سود دهی به خصوص وقتی که در یک خودروی لوکس گران قیمت از پلتفرم یک خودروی ارزان استفاده شود بسیار بالاتر می‌رود. پلتفرم مشترک هزینه تولید را نیز پایین می‌آورد و تولید را آسان‌تر می‌کند.

البته نکته منفی نیز در این کار وجود دارد. برخی از مشتریان اگر بدانند خودروی لوکس یک شرکت از پلتفرم مشترک با خودروی ارزان قیمت آن شرکت استفاده می‌کند، شاید از خرید خودروی لوکس منصرف شوند و مدل ارزان‌تر را خریداری کنند. پس خودروسازان باید از شباهت بیش از حد و ملموس خودروهای ارزان و لوکس پرهیز کنند.

طراحی یک پلتفرم برای استفاده در چندین خودرو نیز کار ساده‌ای نیست. چون پلتفرم باید به گونه‌ای باشد که در کلاس‌های مختلف استانداردها را پوشش دهد. یک مثال برای این استانداردها، تسلا مدل ۳ است.

این خودرو با قوانین آمریکا هیچ مشکلی ندارد ولی در برخی از کشورهای اروپایی محل نصب مانیتور این خودرو با استانداردها تطابق نداشت و تسلا ناچار شد تغییراتی را در خودروهای این بازار بدهد.

بیشتر بدانید: معرفی انواع کلاس بندی خودرو ها

گسترش استفاده از پلتفرم مشترک

امروزه اشتراک پلتفرم ببین خودروها حتی عمومیت بیشتری هم پیدا کرده است. معمولا پلتفرم شامل قسمت‌های زیر خودرو، مجموعه نیرو محرکه، سیستم تعلیق و اکسل‌ها می‌شود.

پس وقتی گفته می‌شود که خودروهای کراس اوور روی پلتفرم خودروهای سدان ساخته می‌شوند یعنی موتور، گیربکس و بسیاری از قطعات زیر پوسته آنها با سدان‌هایی که همان خودروساز دارد یکسان هستند و تفاوت چندانی ندارند.

استفاده از پلتفرم مشترک امکان اعمال یک سری تغییرات در ابعاد خودرو را هم به خودروساز می‌دهد. پس لزوما نیاز نیست حتما دو خودرو هم سایز باشند. این روش از اشتراک پلتفرم با نمونه‌ شورولت تاهو و کادیلاک اسکالید متفاوت است.

برای مثال می‌توان به فولکس واگن گلف و فولکس واگن اطلس اشاره کرد. اطلس یک کراس اوور بزرگ هفت نفره و گلف یک هاچ بک کوچک است، ولی این دو خودرو از پلتفرمی مشترک استفاده می‌کنند.

معایب استفاده از پلتفرم مشترک

عدم استقبال بازار:

استفاده از یک پلت‌فرم مشترک باعث می‌شود که محصول جدید تا حدودی شبیه محصول قبلی شود و همین امر این خطر را به وجود می‌آورد مصرف‌کننده ترجیح بدهد تا گزینه دیگری را انتخاب نماید.

عدم توانایی در ایجاد تغییرات عمده:

پلت‌فرم‌ها از قطعات ثابت و متغیری ساخته می‌شوند که بیشتر می‌توان روی قطعات متغیر تجزیه و تحلیل انجام داد و همین امر نیاز به دقت بسیار دارد. زیرا ممکن است با تغییر در این بخش‌ها، هماهنگی و کارایی پلت‌فرم تضعیف شود و علی‌رغم خواست و سعی و تلاش سازنده، محصول جدید به محصولی بی‌کیفیت با عیوب ساختاری تبدیل شود که در فضای رقابتی به معنی شکست محض می‌باشد.

پایین آوردن جلوه یک محصول:

 برای مثال فرض کنید یک سازنده برای ساخت یک اتومبیل لوکس از پلت‌فرم یک اتومبیل کلاس معمولی استفاده کند. در این صورت در افکار عمومی مصرف‌کننده، آن محصول دیگر یک محصول لوکس نخواهد بود و حاضر به پرداخت هزینه یک خودروی لوکس برای خریداری آن نمی‌باشد. در صورتی که بدون مطالعه و دانش کافی نسبت به خریداری یا استفاده از یک پلت‌فرم اقدام شود، خطری بزرگ در کمین سازنده خواهد بود.

مرجوعی بیش از اندازه محصول:

در صورت بروز ایراد در ساختار طراحی یک محصول ممکن است پلت‌فرم بعد از مدتی دچار ایراد شود. حال اگر این پلت‌فرم در سایر محصولات سازنده هم مورد استفاده قرار گرفته باشد، آن وقت فاجعه رخ خواهد داد و میزان مراجعات مصرف‌کننده به چندین برابر خواهد رسید و هزینه‌های مالی و زمانی هنگفتی را به سازنده تحمیل می‌کند. مانند اتفاقی که برای شرکت تویوتا (Toyota) در بین سال‌های ۲۰۰۹-۲۰۱۱ میلادی افتاد.

معرفی 4 پلتفرم معروف اتومبیل

در زیر چهار پلت فرم از کمپانی های فورد، جنرال موتورز، فولوکس واگن و فیات به همراه خودروهایی که از این پلت فرم ها استفاده می کنند آمده است:

Ford CD3 platform

این پلت فرم از سال ۲۰۰۳ تا به حال در خودروهای فورد، مزدا، لینکلن و مرکوری استفاده می شود. از این پلت فرم برای خودروهایی در کلاس کراس اوور و خودروهای سدان متوسط و خودروهای سدان لوکس استفاده می شود. همچنین این پلت فرم برای اولین بار توسط مزدا بوجود آمد. نیرو محرکه در این پلت فرم محرک جلو و چهار چرخ محرک می باشد.
اما خودروهایی که از این پلت فرم استفاده می کنند:

Ford Edge  –  Ford Fusion
Lincoln MKX  –  Lincoln MKZ
Mazda Atenza/Mazda6  –  Mazda CX-9
Mercury Milan

GM Epsilon platform

این پلت فرم که جانشین GM N platform است از سال ۲۰۰۳ تا به الان به کار گرفته می شود. این پلت فرم مخصوص خودروهایی در کلاس سدان بزرگ و سدان متوسط است.

اما خودروهایی که روی این پلت فرم ساخته می شوند:

Chevrolet Malibu
Pontiac G6
Buick Regal  –  Buick LaCrosse
Cadillac BLS  –  Cadillac XTS
Saturn Aura
Opel Vectra  –  Opel Signum  –  Opel Insignia
Daewoo Alpheon

Volkswagen D1 platform

این پلت فرم که از خانواده پلت فرم های سری دی کمپانی فولوکس واگن است بیشتر برای خودروهای لوکس و مجلل استفاده می شود و خودروهایی که از این پلت فرم استفاده می کنند به شرح ذیل است:

Volkswagen Phaeton
Bentley Continental GT  –  Bentley Continental Flying Spur

Fiat Compact platform

این پلت فرم همانطور که از نامش پیداست مخصوص خودروهای کامپکت است که توسط کمپانی فیات ساخته شده است. فیات برای ساخت این پلت فرم ۱۰۰ میلیون یورو سرمایه گذاری کرده است. طریقه انتقال نیرو در این پلت فرم محرک جلو یا چهار چرخ محرک می باشد. خودروهایی که از این پلت فرم استفاده می کنند به شرح ذیل است:

Alfa Romeo Giulietta  –  Alfa Romeo Giulia
Dodge Dart
Fiat Viaggio

نمونه‌هایی از استفاده پلت فرم یکسان و مشترک در چند محصول

در بین محصولات تولیدی در داخل کشور شاید بتوان دو خودرو پژو206 و رانا را یکی از بارزترین نمونه‌های استفاده از پلت فرم مشترک دانست که عملا دارای سازه و اجزای فنی یکسان اما طراحی داخلی و خارجی متفاوتی هستند(تولید رانا بر روی پلت فرم 206 اس دی).
علاوه براین محصولاتی نظیر پژو405 که به یار دیرینه و پایه و اساس بسیاری از محصولات تولیدی فعلی تبدیل شده است و سمند را می‌توان نمونه دیگری از استفاده از پلت فرم‌های مشترک دانست.

از نمونه‌های دیگر پلت فرم‌های مشترک در محصولات خودروسازان جهانی می‌توان به پلت فرم  مشترک خودروهای تویوتا آریون و لکسس ES، هیوندای توسان و کیا اسپورتیج، مرسدس بنز GLK   و کلاس c، ب‌ام‌و سری3 و ایکس3 اشاره کرد. که البته  مرسدس GLK و C را باید (همانند ب‌ام‌و سری3 و ایکس3) نمونه‌ای به معنای واقعی و کامل از استفاده هوشمندانه از پلت فرم مشترک دانست.

پلتفرم مدولار ماشین چیست؟

در بالا دیدید که خودروهایی کاملا متفاوت از هم، از پلتفرمی یکسان برخوردار بودند. چنین چیزی با کمک پلتفرم‌هایی موسوم به پلتفرم مدولار امکان پذیر می‌شود. در پلتفرم مدولار قطعات اصلی خودرو مانند محورها، سیستم تعلیق و زیر شاسی یکسان هستند.ولی سایر بخش‌ها قابلیت تغییر را دارند.

این انعطاف پذیری سبب می‌شود که بتوان خودروهای مختلفی را روی یک پلتفرم تولید کرد.این خودروها می توانند در کلاس‌ها گوناگون قرار داشته باشند و ابعاد آنها با هم فرق کند.

گرچه به کمک پلتفرم‌های مدولار خودروسازان به سادگی می‌توانند تنوع محصولات خود را افزایش دهند ولی ایراد این پلتفرم‌ها در این است که محصولات یک خودروساز می‌توانند بیش از هم شبیه یکدیگر شوند و این باعث می‌شود مشتریان به سختی متوجه تفاوت محصولات و تنوع آنها شوند.

پلتفرم MQB گروه فولکس واگن یک مثال خوب از پلتفرم‌های مدولار است. این پلتفرم روی خودروهایی مختلفی مانند فولکس واگن گلف، آئودی TT و فولکس واگن Allspace استفاده شده است.

گرچه این خودروها پلتفرمی یکسان دارند ولی ابعاد آنها کاملا با هم فرق می‌کند. این خودروها حتی دارای عرض محور و فاصله محوری یکسان هم نیستند.

گروه فولکس واگن پلتفرم‌های مدولار دیگری شامل پلتفرم MEB برای خودروهای الکتریکی و پلتفرم MLB برای خودروهای بزرگ در اختیار دارد.

خودروسازان دیگر نیز از پلتفرم‌های مدولار استفاده می‌کنند. برای مثال سوبارو از پلتفرمی مدولار به نام Global Platform در محصولات خود استفاده خواهد کرد.این خودروساز ژاپنی ادعا می‌کند که این پلتفرم امکان استفاده در خودروهای هیبریدی و خودروهای برقی را هم دارد.

با اینکه اشتراک گذاری پلتفرم در بین خودروسازان روز به روز بیشتر می‌شود ولی جالب است بدانید که این مسئله ایده جدیدی نیست و هسته اولیه آن در دهه ۱۹۰۰ در شرکت جنرال موتورز شکل گرفت.