خرابی آسانسور و عیب یابی آسانسور در یک راستا و برای یافتن مشکلات رایج این وسیله نقلیه در هنگام استفاده می‌باشند. یافتن مشکلات رایج در عیب یابی آسانسور در هنگام خرابی آسانسور تا حد زیادی به نگهداری و سرویس به موقع آسانسور بستگی دارد.
داشتن اطلاعات دقیق درباره عوامل خرابی آسانسور و عیب یابی به موقع آسانسور تا حد زیادی از مواجهه افراد با اتفاقات و حوادث نا به هنگام در زمان استفاده از آسانسور را کاهش می‌دهد. عدم سرویس دوره‌ای و به موقع تاثیر زیادی در خرابی آسانسور دارد. از جمله نشانه‌های خرابی آسانسور می توان به علت قطع شدن برق آسانسور، باز نشدن درب آن و همین طور صدای کوبیدن آسانسور در طبقات اشاره داشت.
با رعایت نکات ایمنی در نصب و راه اندازی و استفاده درست امکان ایجاد خطر به مقدار زیادی کاهش پیدا می کند ولی با همه این ها گاها آسانسور ها دچار خرابی می شوند.
اهمیت عیب یابی آسانسور
مشاهده حوادث و اتفاقات ناگهانی در هنگام خرابی آسانسور روز به روز اهمیت سرویس دوره‌ای و عیب یابی آسانسور را افزایش داده است. به یک سری از موارد پیش آمده در هنگام تشخیص دیر هنگام خرابی آساسنور اشاره می‌کنیم.
- حبس شدن افراد در اتاقک آسانسور
- گیر کردن آسانسور در ساعات طولانی بین طبقات
- خطر سقوط افراد در داخل چاهک یا روی کابین آسانسور
- آتش سوزی و برق گرفتگی آسانسور در هنگام فعالیت
مشکلات رایج آسانسور
عوامل زیادی در خرابی آسانسور ها دخیل می باشند که بخشی مربوط به عملکرد نادرست دستگاه و برخی مربوط به استفاده نادرست از دستگاه می باشد. خرابی آسانسور ها با سرویس دهی منظم و دوره ای به حداقل رسیده و به عنوان یک عامل پیش گیری کننده از هزینه های اضافی و بزرگ خرابی آسانسور ها عمل می کند. در زیر به بخشی از خرابی ها اشاره می کنیم.
- گیر کردن آسانسور: گیر کردن آسانسور ها می تواند مربوط به ایراد فنی گیربکس و جمع شدن سیم های فولادی نگهدارنده و خارج شدن اتاقک آسانسور از ریل و موارد بسیار دیگر باشد.
- آتش سوزی آسانسور: فرسودگی و نصب قطعات غیر استاندارد از عوامل مهم آتش سوزی می باشد.
- افزایش دمای کابین: اگر سیستم تهویه و خنک کننده به طور صحیح کار نکند باعث بالا رفتن دمای کابین و اختلال در عملکرد آسانسور می شود.
- زمان انتظار طولانی: عملکرد ضعیف سیستم الکتریکی و قدرت پایین آن می تواند باعث عملکرد کند آن شود و این امر همان تنظیم نبودن تابلو فرمان می باشد که با تعمیر یا تعویض سیستم کنترل بر طرف می شود.
- عدم تراز کابین با سطح طبقه
- کامل باز نشدن درب آسانسور
- کند باز شدن درب
- عدم عملکرد شاسی طبقات
علل از کار افتادن آسانسور
عوامل مهم زیادی وجود دارند که باعث می شوند تا آسانسور ها از کار بیافتند که در زیر به آن ها می پردازیم.
- انجام ندادن سرویس های دوره ای به طور منظم: هر دستگاه یا مکانیزمی باید به صورت دوره ای تحت بازرسی و بازبینی قرار گیرند تا از بروز مشکلات جلوگیری شود و در صورت بودن مشکل یا خطا بر طرف گردد. سیستم آسانسور ها نیز باید به صورت منظم سرویس شوند. در سرویس آسانسور ها موتور بررسی می شود و روغن کاری یا روانکاری ریل و سیم بکسل انجام می گیرد. سیم بکسل از لحاظ پارگی و خوردگی و زنگ زدگی بررسی می شود.
- قطع برق: قطع شدن برق علت دیگری می باشد که باعث از کار افتادن آسانسور ها می شود. قطع برق می تواند دلایل عمده ای داشته باشد و ممکن است چند ساعت تا چند روز طول بکشد.
- ظرفیت بیش از حد بار: هر آسانسور دارای ظرفیتی می باشد که در استفاده باید مد نظر قرار گیرد. اگر با آسانسور ها بار اضافی حمل شود یا افراد بیش از ظرفیت جابه جا شوند دچار آسیب به قطعات و در نتیجه از کار افتادن آسانسور می شود.
- استفاده از قطعات و ابزار های ارزان و بی کیفیت: آسانسور ها جزو پر کاربردترین ماشین ها به شمار ه می روند که با جان انسان ها سر و کار دارند و توجه به استفاده از قطعات با کیفیت در ساخت آن ها و نصب صحیح آن از اهمیت فوق العاده ای بر خوردار است.
- نبود باطری آسانسور خروج اضطراری: از عوامل دیگری است که باعث می شود تا آسانسور ها از حرکت بایستند.
- نوسان زیاد برق ورودی: زمانی که برق حالت نوسان داشته باشد آسانسور به طور درست کار نمی کند و در نهایت از کار می افتد.
- بسته نشدن درب کابین طبقات: در صورتی که مانعی جلوی بسته شدن درب طبقات را بگیرد و یا درب طبقات و کابین به طور کامل چفت نشود آسانسور کار نخواهد کرد.
- دستکاری افراد غیر مجاز: آسانسور ها ماشین های پیچیده ای می باشند که ساخت و نصب آن ها کاری مهندسی می باشد و باید توسط افراد متخصص نصب و بازرسی شوند و اگر توسط افراد غیر مجاز دستکاری شوند که از آسانسور ها هیچ دانشی ندارند امکان از کار افتادن آسانسور پیش خواهدآمد.
تشخیص خرابی آسانسور و عیب یابی آسانسور
خرابی آسانسور در دو حالت مشخص می‌شود. اولین حالت در جریان استفاده از آسانسور و دومین حالت در هنگام سرویس دوره‌ای آسانسور است. متاسفانه بیشترین احتمال را اولین حالت برای تشخیص خرابی آسانسور به خود اختصاص می‌دهد که با مشخصات زیر همراه است.
صداهای غیرعادی و علت صدای کوبیدن آسانسور در طبقات
شنیدن هرگونه صدای ناهنجاری در جریان فعالیت و حرکت آسانسور می‌تواند نشانگر خرابی آسانسور باشد. عیب یابی به موقع آسانسور در این مواقع و یافتن علت صدای کوبیدن آسانسور در طبقات در جلوگیری از اتفاقات بعدی تاثیر بسزایی دارد.
صداهای ناهنجار ممکن است از موتورخانه و موتور آسانسور و یا تابلو فرمان آسانسور باشد. در حالت کلی می‌توان علت صدای کوبیدن آسانسور در طبقات را جابه‌جا شدن ترمزهای اضطراری آسانسور، شل شدن پیچ‌های قاب کابین یا کادر وزنة آسانسور، خوردگی کشک‌های کابین یا کادر وزنه، تنظیم نبودن سیستم پاراشوت با ترمز اضطراری آسانسور، برخورد یا سایش قطعات ثابت و متحرک (مثلاً درب کابین با درب طبقه)، هم‌تراز نبودن ریل‌های کابین یا کادر وزنه، تزئینات کابین و… را بیان کرد.
علت قطع شدن برق آسانسور
یکی از موارد پر کاربرد در عیب یابی آسانسور و خرابی آن یافتن علت قطعی برق آسانسور است. بیشترین دلیل خرابی و از کار افتادن آسانسور در هنگام حرکت را بر اساس گزارشات می‌توان به قطعی برق آسانسور اختصاص داد. ایرادات مکانیکی و الکتریکی در سیستم داخلی آسانسور که توسط یک سرویس کار متخصص آسانسور قابل تشخیص و رفع است، اوصولا منجر به خرابی آسانسور در این حالت است.
علت باز نشدن درب آسانسور
خرابی آسانسور با باز نشدن درب آن در هنگام اتمام جا به جایی در بین طبقات بسیار خظرناک است. بیشتر سرویس کاران در هنگام عیب یابی آسانسور علت باز نشدن درب راچسبیده شدن لته های درب اتومات کابین به روی ریل‌ها و یا ضعیف شدن موتورسردرب کابین عنوان کرده اند.
علت بسته نشدن درب کشویی آسانسور
بسته نشدن درب این وسیله نقلیه یکی از نشانه‌های خرابی آسانسور است که بیشتر متوجه درب و قطعات آن است. در حالت کلی علت بسته نشدن درب آسانسور می‌تواند وابسته به ایرادات مکانیکی و الکتریکی متغیر باشد. آسیب دیدن قطعات درب کشویی آسانسور از اصلی ترین دلایل خرابی درب آسانسور است.
همسطح نایستادن آسانسور در طبقات
یکی از مشخصات خرابی آسانسور را می‌توان هم سطح نا ایستادن آسانسور در هنگام توقف در طبقات نام برد. علت اصلی این مشکل در هنگام عیب یابی آسانسور تنظیم نبودن سنسورهای طبقات و همین طور تنظیم نبودن سرعت موتور آسانسور تشخیص داده اند.
عدم توقف کابین آسانسور در طبقات
علت این مشکل ممکن است به دلیل درست عمل نکردن ترمز آسانسور باشد. اگر ترمز بیش از اندازه سفت شود یا قوی عمل نکند، این مسئله رخ می دهد.
از کار افتادن آسانسور
آسانسور به سه دلیل عمده از کار می افتد:
1- قطع برق ساختمان
2- استفاده نادرست مسافر از آسانسور
3- نقص مکانیکی و الکتریکی
قطع جریان برق اصلی
قطع جریان برق ورودی سیستم آسانسور نمی‌تواند به تنهایی باعث از کار افتادن آسانسور شود. چرا که تمامی آسانسورهای امروزی مجهز به باطری‌های پشتیبان آسانسور هستند. در صورتی که برق ورودی بصورت ناگهانی قطع شود، باطری وارد مدار شده و آسانسور را به نزدیک‌ترین طبقه خواهد رساند.
سپس پس از توقف در طبقه مد نظر، آسانسور تا وصل شدن دوباره‌ی جریان برق و در صورت آسیب ندیدن قسمت‌های الکتریکی یا مکانیکی آن، دوباره راه خواهد افتاد. بطور کلی از عوامل الکتریکی که باعث از کار افتادن آسانسور می‌شود، می‌توان موارد زیر را لیست کرد:
- نوسان بالای برق ورودی
- قطع کامل برق ورودی سیستم آسانسور
- نبود باطری پشتیبان
- دوفاز شدن برق آسانسور
- تک‌فاز شدن برق آسانسور
- تداخل فرکانس بالای برق ورودی
استفاده نادرست مسافران از آسانسور
پیش از این در مقاله‌ی خرابی آسانسور در مورد انواع خرابی آسانسور در استفاده نادرست از آسانسور صحبت شد. البته در این مبحث استفاده نادرست همیشه به معنی خراب شدن آسانسور نیست. به عنوان مثال سوار شدن بیش از اندازه‌ی ظرفیت آسانسور باعث می‌شود که آسانسور به طور کلی حرکت نکند و با به صدا در آوردن صدای بوق در کابین آسانسور، ظرفیت غیرمجاز را به مسافران هشدار دهد. برخی از موارد استفاده‌ی نادرست از آسانسور که باعث از کار افتادن آسانسور می‌شود عبارتند از:
- دستکاری و خراب‌کاری عمدی در برخی از بخش‌های آسانسور همچون شستی‌های احضار انواع کابین آسانسور
- ظرفیت غیرمجاز در کابین آسانسور
- فشردن کلید درب طبقات آسانسور هنگام حرکت آسانسور
- وجود مانع روبروی سنسور درب
وقوع نقص‌های الکترو مکانیکی در سیستم آسانسور
همانطور که در ابتدا بیان شد، آسانسور یک سیستم الکترومکانیکی است. قطعات بسیاری در آسانسور وجود دارد که خرابی در هرکدام ممکن است باعث از کار افتادن آسانسور شود. خرابی‌های شایع در آسانسور مربوط به خرابی درب آسانسور و خرابی موتور آسانسور است. برخی از دلایلی که در قسمت الکترومکانیکی آسانسور باعث از کار افتادن آسانسور می‌شود، عبارت است از:
- خرید قطعات آسانسور بی کیفیت
- خارج شدن آسانسور از تراز طبقات
- معیوب شدن کفشک آسانسور
- فعال شدن حد بالا و پایین
- پیچش تجهیزات آویزان همچون سیم بکسل آسانسور و تراول کابل آسانسور
- خرید آسانسور از شرکت‌های نامعتبر
- فعال شدن ترمز آسانسور
- تنظیم نادرست میکروسوئیچ‌های ایمنی و فعال شدن آن‌ها
- اشتباه در مراحل نصب آسانسور
- خارج شدن کابین از ریل راهنمای آسانسور
- تنظیم نادرست براکت ریل آسانسور
- تنظیم نبودن تنظیمات کنترلی تابلو فرمان آسانسور
- عدم سرویس و نگهداری آسانسور در بهترین زمان ممکن
- نقص فنی در موتور آسانسور
اتفاقات احتمالی هنگام از کار افتادن آسانسور
سه حالت کلی را در استفاده از آسانسور می‌توان قید کرد:
- خالی بودن کابین آسانسور
- حضور مسافر در کابین
- حضور سرویس‌کار برای سرویس آسانسور
در هر کدام از سه حالت کلی بالا ممکن است اتفاقات و حوادث مختلفی رخ دهد.
از کار افتادن آسانسور هنگام حمل مسافر
در حالت خالی بودن کابین از کار افتادن آسانسور خسارتی را به دنبال نخواهد داشت. اما در زمان حضور مسافر با توجه به هرکدام از موارد بالا که منجر به از کار افتادن آسانسور می‌شود، ممکن است یکی از حوادث زیر را شاهد باشیم:
- سقوط مسافر به چاهک آسانسور
- سقوط آسانسور در بدبینانه‌ترین حالت ممکن
- گیر کردن بدن یا لباس فرد بین درب کابین و طبقات
از کار افتادن آسانسور هنگام سرویس و نگهداری
همچنین از جمله حوادثی که ممکن است برای سرویس‌کاران آسانسور رخ دهد، عبارتند از:
- سقوط سرویس‌کار به چاه آسانسور
- سقوط کابین آسانسور
- گیر کردن سرویس کار بین درب آسانسور
- گیر کردن سرویس کار آسانسور در چاه یا چاهک
- گیر کردن سرویس کار در بالای چاه آسانسور
- گیر کردن لباس سرویس کار میان تجهیزات و قطعات آسانسور
- برخورد با اجزای متحرک آسانسور همچون زنجیر جبران آسانسور
تمام موارد بالا در بدبینانه‌ترین حالت ممکن، احتمال رخ دادن دارد. اما باید دانست بیشترین حوادثی که هنگام از کار افتادن آسانسور برای افراد محبوس در کابین رخ می‌دهد، مربوط به تلاش آن‌ها برای خروج از کابین متوقف شده میان طبقات آسانسور است. همین موضوع گاها باعث آسیب‌های شدید و غیرجبرانی به این افراد شده است.
پیشگیری از خرابی و از کار افتادن آسانسور
از جمله مواردی که با رعایت آن‌ها می‌توان از خرابی و از کار افتادن آسانسور جلوگیری و پیشگیری کرد عبارت است از:
- عدم کار غیر‌ضروری در ارتفاع توسط سرویس‌کاران
- تعمیر و مونتاژ قطعات در ارتفاع پایین توسط سرویس‌کار
- جلوگیری از ورود افراد متفرقه به موتورخانه‌ی آسانسور
- افزایش اطلاعات عمومی افراد در مورد استفاده‌ی صحیح از سیستم آسانسور
- سرویس به موقع آسانسور
- نوسازی آسانسورهای قدیمی
- خرید قطعات با کیفیت
- استفاده از باتری آسانسور پشتیبانی در زمان قطع برق
- به کارگیری سیستم‌های ایمنی متعدد جهت حفظ حالت ایمن آسانسور
