موتور قلب تپنده هر خودرویی می باشد. تا زمانی که قلب می‌تپد خودرو جان دارد و جای نگرانی نیست. چون هر ایراد دیگری بغیر از خرابی موتور خودرو مانند جلوبندی یا بدنه و سایر قسمت‌های دیگر خودرو را زمین‌گیر نمی‌کند. اما هنگامی که موتور خودرو ماشین خراب می‌شود و از کار می‌افتد، ماشین مانند تکه آهن پاره‌ای می‌ماند که بر روی دست صاحبش مانده است. نه می‌توان آن را رها کرد و رفت و نه می‌توان از پس هزینه‌های سنگین تعمیرات خودرو و علافی‌های آن بر آمد!
انواع خرابی موتور خودرو
موتورخودرو های امروزی از دو بخش مکانیکی و برق خودرو تشکیل شده‌اند. این دو بخش وابستگی شدیدی به هم دارند. به نحوی که هر ایرادی که در موتور ایجاد می‌شود هم دلیل مکانیکی می‌تواند داشته باشد هم دلیل برقی می‌تواند داشته باشد. موتور ماشین برای تبدیل انرژی شیمیایی بنزین به نیرو محرکه خودرو، از قسمت‌هایی تشکیل شده است.
مانند بدنه موتور خودرو یا سیلندر، سرسیلندر، میل لنگ، میل سوپاپ و استکان تایپیت، رینگ و پیستون، گژن پین، شاتون، یاتاقان، اویل پمپ، واحد کنترل مرکزی ایسیو، انواع سنسور و عملگرها، سوزن انژکتور، شمع، کویل و …. همگی این اجزا و قطعات خودرو با یک نظم و هماهنگی تعریف شده عملکرد موتور ماشین را سبب می‌شوند.
با خراب شدن هر قسمت از موتور عملکرد آن مختل خواهد شد. جالب این است که خراب شدن هر قسمت از موتور نشانه هایی قبل و بعد از وقوع از خود نشان می دهد که راننده باید به آن توجه داشته باشد.
علائم خرابی موتور خودرو
ویدئوی زیر نشانه های تشخیص خرابی موتور خودرو را بررسی می کند.
آیا فکر می‌کنید موتور خودروتان کم توان شده است؟ آیا نیروی موتور چهار سیلندر مانند نیروی یک موتور سه سیلندر به نظر می‌رسد؟ اگر این چنین است، حتماً در موتور اشکالی وجود دارد. پیش از این که موتورها کاربراتوری بودند، افت توان موتور بیشتر مربوط می‌شد به گرفتگی فیلتر بنزین ولی سیستم های سوخت رسانی امروزی پیچیده تر هستند و به همان نسبت تشخیص عیب در آن ها نیز دشوارتر است.
به همین ترتیب، سیستم ورودی هوا و سیستم اگزوز نیز پیچیده تر شده اند، به خصوص از اواخر دهه هفتاد میلادی که مبدل کاتالیستی نیز به تجهیزات استاندارد خودروها تبدیل شده است. البته، قوانین قدیمی هنوز صدق می‌کنند و هر خودرویی به سوخت نیاز دارد تا بسوزاند و به هوا نیاز دارد تا نفس بکشد. برای این که به علت افت توان موتور پی ببرید، باید صبور باشید، چون تشخیص عیب گاهی زمان بر است و ممکن است مکانیک با یک بار بررسی نتواند آن را تشخیص بدهد. در این مقاله به مهمترین شانه های آشکار از کاهش توان موتور اشاره خواهیم کرد.
1- روشن شدن چراغ‌های هشدار دهنده
وقتی خودروتان را روشن می‌کنید، ممکن است همه یا تعدادی از چراغ‌های روی داشبورد روشن بشوند که جای نگرانی نیست، کامپیوتر خودرو مشغول چک کردن همه سیستم‌ها است، یک به یک، و پس از این که چک کردن هر قسمت به اتمام رسید، چراغ مربوط به آن خاموش می‌شود و خودرو شما آماده حرکت است.
البته اگر این چراغ‌ها خاموش نشدند باید بدانید نشانه خوبی نیست و بسته به این که کدام چراغ روشن مانده باشد، باید به فکر برطرف کردن ایراد آن قسمت باشید. بهتر است بدانید این چراغ‌ها به سنسورهایی متصل هستند که بر عملکرد همه قسمت‌های خودرو نظارت می‌کنند.
اگر قسمتی از خودرو کار خودش را درست انجام ندهد، کامپیوتر خودرو چراغ مربوط به آن قسمت را روشن می‌کند تا به شما اطلاع بدهد. چراغ‌هایی که باید بیشتر به آنها توجه بکنید، عبارتند از: چراغ روغن، چراغ فشار روغن و چراغ چک موتور. در این میان، شاید چراغ چک موتور از همه چراغ‌ها مهم‌تر باشد چون روشن شدن آن می‌تواند معانی زیادی داشته باشد.
حتی اگر درب باک را درست نبسته باشید یا پیستون‌ها درست کار نکنند نیز ممکن است این چراغ روشن شود. شاید بهترین و ساده‌ترین راه برای آن که بفهمید چرا این چراغ روشن شده است، این است که دیاگ بزنید. دستگاه دیاگ شبیه یک ماشین حساب بزرگ است که به درگاه مخصوصی متصل می‌شود. دستگاه دیاگ با کامپیوتر خودرو اتصال برقرار می‌کند و تشخیص می‌دهد چراغ چک دقیقاً به چه علت روشن شده است.
2- لرزش خودرو بدنه خودرو
هنگامی که رانندگی می‌کنید، خودرو نباید هیچ‌گونه لرزشی داشته باشد، بلکه باید نرم و آرام کار کند. اگر خودرو لرزش داشته باشد، نشانه وجود مشکلی جدی در موتور است. شاید شمع‌ها خوب کار نمی‌کنند، لوله‌های بنزین گرفته‌اند، فیلتر بنزین کثیف شده است و چندین و چند علت دیگر می باشد.
وقتی هنگام درجا کار کردن یا در حال حرکت، خودرو لرزش پیدا می‌کند، بهتر است به یک تعمیرگاه مراجعه کنید تا ایراد موتور تشخیص داده بشود. برای پیشگیری از بروز این مشکل، بهتر است مرتب تعویض روغن کنید و تسمه‌ها را نیز هر وقت که لازم است تعویض نمایید.
3- سر و صدای زیاد ماشین
اگر از موتور سر و صدا به گوش می‌رسد باید بدانید که مشکل جدی است. این احتمال وجود دارد که عمل احتراق سوخت زودتر از موعد صورت می‌گیرد. این اتفاق زمانی می‌افتد که پیستون آسیب جدی دیده باشد. اگر هنگامی که سعی می‌کنید خودرو را روشن بکنید، این صدای ناهنجاری به گوش می‌رسد، ممکن است استارت نیاز به تنظیم یا تعویض داشته باشد.
اگر هنگام تعویض دنده صدای ساییدگی می‌شنوید، شاید وقت آن باشد که قطعاتی از گیربکس را تعویض کنید. در بیشتر موارد، شنیدن صدای تق تق خفیف ممکن است عادی باشد. برای مثال، موتورهایی که از سوپاپ غلتکی استفاده می‌کنند یا موتورهایی که دارای سیستم پاشش سوخت مستقیم هستند، به طور عادی کمی صدای تق تق تولید می‌کنند.
اگر در این مورد تردید دارید، به دقت به صدای موتور گوش بدهید و سعی کنید منطقه تولید صدا را پیدا کنید. این کار به شما کمک می‌کند هنگام مراجعه به تعمیرکار، بهتر بتوانید او را برای پیدا کردن مشکل راهنمایی کنید.
مقاله پیشنهادی: صدای تق تق استارت علامت چیست؟
4- عدم کشش خودرو در سر بالایی ها
آیا خورویتان هنگام بالا رفت از سراشیبی بیش از حد زور می‌زند؟ اغلب این مشکل به گرفتگی فیلتر بنزین مربوط می‌شود. از آن جایی که کار فیلتر، گرفتن مواد زائد از بنزین است، خودش هم به تدریج کثیف می‌شود و پمپ بنزین باید شدیدتر کار کند تا بنزین مورد نیاز موتور را از میان فیلتر عبور بدهد.
هنگامی که موتور به سوخت بیشتری نیاز دارد، مانند مواقعی که از سراشیبی تپه بالا می‌روید، ممکن است سوخت کافی به موتور نرسد تا کار به خوبی انجام شود. بهتر است در اولین فرصت فشار بنزین خودرو خودتان را چک کنید. تعویض فیلتر به تنهایی کفایت نمی‌کند، بهتر است ببینید چه چیزی مسیر را مسدود کرده است. ممکن است آلودگی های بنزین در باک رسوب کرده باشند.
مقاله پیشنهادی: دلایل ریپ زدن ماشین در شرایط مختلف و رفع آن
5- بوی بد و سوختگی از خودرو
خودروها به ندرت بوی خوشایندی دارند. آنها بنزین یا گازوییل می‌سوزانند و قطعات فلزی موجود در زیر کاپوت نیز ریاد داغ می‌شوند، ولی اگر این بوی ناخوشایند وارد کابین بشود، نشان دهنده وجود مشکل است. بوی بد ممکن است نشانه‌ای از این باشد روغن یا مایع خنک کننده‌ای که درون رادیاتور قرار دارد نشت می‌کند، شاید هم گازهای خطرناک اگزوز، راهشان را به داخل کابین پیدا کرده‌اند.
گازهایی که از اگزوز خودروها خارج می‌شوند، حاوی موادی سمی نظیر منواکسید کربن هستند، بنابراین اگر در داخل کابین، بوی دود اگزوز به مشام می‌رسد، بهتر است پیاده شوید و ایراد را برطرف کنید. در صورتی که گاز سمی منواکسید کربن وارد کابین شده باشد، ممکن است خواب‌آلوده به نظر برسید و دوست داشته باشید چرت کوتاهی بزنید.
در این صورت، بهتر است شیشه‌ها را پایین بکشید و به طرف تعمیرگاه برانید. بوی لاستیک سوخته می‌تواند به این معنا باشد که تایرها به شدت بکسواد کرده‌اند یا تسمه‌های موتور شل یا پاره شده‌اند. شاید شلنگ‌های لاستیکی که مایعات ضروری موتور را جابجا می‌کنند، در تماس با یک قسمت داغ از موتور قرار گرفته‌اند و در حال آب شدن هستند. در هر صورت، بهتر است هر چه زودتر به فکر چاره باشید، چون این بوهای بد ممکن است ناشی از یک مشکل جدی باشند و هزینه زیادی روی دست‌تان بگذارند.
6- خروج دود غیر معمول از اگزوز
ممکن است از قسمت جلو یا عقب خودرو دود خارج شود که در هر دو صورت نشانه خوبی نیست. در این گونه موارد، معمولاً اگزوز دودهایی رنگی متساعد می‌کند تا شما را متوجه وجود یک مشکل بکند. در این قسمت به معنای دودهای رنگی اشاره می‌شود:
دود آبی: معنای دود آبی این است که روغن از مسیر معین خودش در داخل موتور خارج شده است و به همراه بنزین در حال سوختن است. البته می‌توانید مرتب روغن سر ریز کنید تا واشر سرسیلندر نسوزد (و این خطر وجود خواهد داشت که خساراتی جدی به موتور وارد شود) ولی عاقلانه‌ترین کار این است که اتصالات فرسوده یا قطع شده را تشخیص بدهید و آنها را تعمیر کنید.
دود سفید: دود سفید نشانه این است که آب یا ضد یخ موجود در رادیاتور با بنزین مخلوط شده است. در این مورد هم می‌توانید باز اضافه کردن آب یا ضد یخ به رادیاتور، از جوش آوردن موتور جلوگیری کنید ولی عاقلانه‌ترین کار این است که در اسرع وقت به تعمیرگاه بروید. اگر دود از زیر کاپوت خارج می‌شود، به معنای این است که به خروج دود سفید از اگزوز بی‌توجهی کرده‌‍‌اید و حالا موتور جوش آورده است.
7- توان کم موتور هنگام گاز دادن
اگر وقتی روی پدال گاز می‌فشارید، موتور نیروی بیشتری تولید نمی‌کند، علت این است که سیستم سوخت رسانی خوب کار نمی‌کند و سوخت لازم جهت شتاب گیری در اختیار موتور قرار نمی‌گیرد. در این صورت باید دنبال این موارد بگردید: انژکتور کثیف، نشتی در لوله های سوخت رسان، فیلتر بنزین کثیف یا پمپ بنزین از کار افتاده است.
کار انژکتور این است که سوخت را درون سیلندر اسپری می‌کند. سوخت اسپری شده در آن جا متراکم شده و با هوا مخلوط می‌گردد و پس از احتراق نیروی لازم را جهت عقب راندن پیستون تأمین می‌کند. لوله سوخت رسان، یک لوله معمولی و ساده است که سوخت را از باک به موتور می‌رساند. پمپ بنزین، نیروی لازم جهت این انتقال را تأمین می‌کند، کار فیلتر نیز این است که ناخالصی ها را از سوخت حذف کند.
اگر ابزارهای لازم را در اختیار داشته باشید، خودتان هم می‌توانید معایب سیستم سوخت را بر طرف کنید، ولی اگر مشکلات دیگری نیز وجود داشته باشد، به تجهیزات بیشتری نیاز خواهید داشت. تا قبل از سال 2006، تعویض صافی بنزین کار ساده ای بود، ولی بعد از آن زمان بود که خودروسازان رفته رفته صافی ها را داخل باک قرار دادند.
به هر حال، به یاد داشته باشید اگر ایرادهای سیستم سوخت رسانی را سرسری بگیرید، ممکن است دردسرهای بزرگی برایتان درست بشود. اطمینان حاصل کنید که عیب را خوب تشخیص داده اید و ابزارهای لازم جهت برطرف کردن عیوب را در اختیار دارید.
دلایل خراب شدن موتور ماشین چیست؟
همانطور که می دانید موتورهای درون سوز برای تولید نیرو نیازمند چهار پارامتر هوا، سوخت، تراکم (فشرده سازی) و جرقه زنی هستند. با گذشت زمان بروز ایرادات مرتبط با هر یک از این پارامترها باعث ایجاد اختلال در کارکرد بهینه موتور شده و در نتیجه راندمان آن کاهش می یابد.
آقای فنسک دلایل از دست رفتن توان موتور را بر اساس پارامترهای یاد شده به چهار دسته تقسیم بندی نموده و هر یک را به صورت جداگانه بررسی کرده است.
مشکلات مربوط به تنفس موتور
1- فیلتر هوا
فیلتر هوا یکی از ساده ترین عواملی است که در صورت کثیف شدن، می تواند تاثیری منفی در کارکرد بهینه موتور داشته باشد. اگر این قطعه پر از ذرات گرد و غبار شود، در فرایند تنفس موتور اختلال ایجاد شده و برای دستیابی به هوای بیشتر موتور به تکاپو می افتد. بنابراین اگر احساس کردید موتور اتومبیلتان چندان سرحال نیست، می توانید در گام اول فیلتر هوا را کنترل کنید.
2- شل شدن سیم گاز
سیم گاز دیگر عاملی است که اگر شل شود، موتور نخواهد توانست تنفس مناسبی داشته باشد. با شل شدن سیم گاز، دریچه ورود هوا به طور کامل باز نمی شود که در این حالت طبیعتا هوای کافی به درون سیلندر راه نیافته و انفجار قدرتمندی حاصل نخواهد شد.
چک کردن سیم گاز و محکم کردن آن در صورت نیاز می تواند در برطرف کردن مشکل افت توان موتور کاملا موثر باشد.
3- کثیفی یا مسدود شدن مبدل کاتالیست
همانگونه که هوای ورودی به درون موتور باید به راحتی جریان داشته باشد، گازهای حاصله بعد از احتراق نیز باید بدون مشکل خاصی مسیر موتور تا دهانه اگزوز را پیموده و به بیرون هدایت شوند.
مبدل کاتالیست یکی از اجزایی است که در مسیر گازهای خروجی قرار داشته و این احتمال وجود دارد که به مرور به دلیل جمع شدن ذرات و جرم، سدی در مسیر خروجی گازها ایجاد کند.
4- خرابی انباره اگزوز
مشکل خرابی یا انسداد برای انباره اگزوز یا همان صدا خفه کن (Muffler) نیز که در بخش انتهایی سیستم اگزوز قرار دارد، ممکن است بیفتد. این قطعه پس از مدتی دچار فرسودگی شده یا به خاطر تجمع ذرات ریز کارایی بهینه خود را از دست می دهد.
در این صورت خروج گازها از اگزوز با مشکل مواجه شده و در دم و بازدم موتور خلل بوجود خواهد آمد. روشن است که کاهش راندمان یکی از نتایج این مساله خواهد بود.
مشکلات مربوط به سوخت رسانی
5- اختلال در عملکرد انژکتور
انژکتور یکی از قطعاتی است که اگر چه وظیفه ای نسبتا ساده دارد، اما اختلال در کار آن می تواند تا حد زیادی کارایی موتور را پایین بیاورد. دهانه این قطعه به مرور زمان دچار کثیفی یا گرفتگی می شود، این مساله ممکن است باعث تزریق سوخت کم و در نتیجه شکل گیری مخلوطی نامتوازن از سوخت و هوا در درون سیلندر گردد. چنانچه این اتفاق بیفتد، قدرت انفجار بوجود آمده نسبت به قبل افت خواهد کرد.
6- ضعیف شدن پمپ بنزین
پمپ بنزین دیگر قطعه ای است که نقشی کلیدی در سوخت رسانی ایفا می کند. همانند بیشتر قطعات، پمپ بنزین نیز در بلند مدت دچار فرسودگی شده و در برخی مواقع نمی تواند سوخت مورد نیاز موتور را به خوبی تامین کند.
این موضوع بخصوص در دورهای بالاتر بیشتر نمود پیدا کرده و زمانی که موتور مثلا در مسیرهای سربالا تحت فشار قرار می گیرد، افت توان محسوس تر می شود.
مشکلات ایجاد شده در مرحله تراکم
در موتورهای امروزی که تقریبا همگی چهارزمانه هستند، اگر در مرحله تراکم مشکلاتی ایجاد شود، باز هم قدرت انفجار کمتر شده و در نتیجه قدرت موتور افت می کند.
7- فرسودگی و خرابی رینگ پیستون
یکی از مشکلات مرحله تراکم می تواند به فرسودگی رینگ های پیستون و عملکرد نامناسب آنها مربوط باشد. این رینگ ها وظایف مختلفی دارند که یکی از مهمترین آنها حفظ تراکم در بالای پیستون است.
در صورتی که رینگ های مذکور دچار خوردگی یا فرسایش شوند، مخلوط سوخت و هوا در مرحله تراکم از طریق منافذ موجود به پایین سیلندر راه یافته و از میزان آن کاسته خواهد شد. روشن است که در این حالت انفجار بهینه ای ایجاد نمی شود.
ناگفته نماند خرابی رینگ پیستون نیازمند باز شدن کامل موتور بوده و باید هزینه و زمان نسبتا زیادی برای تعویض آن صرف شود. برای جلوگیری از خرابی رینگ پیستون، استفاده از روغن مناسب و تعویض روغن در زمان های مقرر یکی از نکاتی است که همواره باید مورد توجه قرار گیرد.
8- فرسودگی و خرابی سوپاپ ها
وجود خوردگی و ذرات اضافی بر روی سوپاپ ها – مخصوصا سوپاپ ورودی – عامل دیگری است که در مرحله تراکم مشکل ساز می شود. در این حالت سوپاپ ها به خوبی بر روی مجاری ورودی و خروجی ننشسته و نمی توانند درزبندی مناسبی بین این مجراها و فضای داخل سیلندر داشته باشند.
در شرایط این چنینی، بالا آمدن پیستون بخشی از مخلوط سوخت و هوا را به مجاری مکش یا تخلیه رانده و جرقه شمع انفجار ضعیف تری را ایجاد می کند که افت توان موتور یکی از مهم ترین نتایج آن است.
مشکلات مربوط به جرقه زنی
9- خرابی شمع ها
شمع ها به دلیل قرار گرفتن در معرض ترکیبات وارد شده به داخل سیلندر و همچنین کار در حرارت بالا، نیازمند مراقبت و بازبینی مداوم هستند. این قطعه عمر محدودی داشته و بعد از مسافت های معین که در دفترچه خودرو ذکر شده، باید تعویض شود.
شمع معیوب بخاطر جرقه زنی ضعیف، انفجارهای خفیف تری تولید می کند که این امر هم به نوبه خود کاهش قدرت موتور را به دنبال دارد.
10- ناک زدن موتور
ناک زدن موتور دیگر عامل خرابی موتور خودرو است که تا حدودی با نقص در جرقه زنی ارتباط دارد. وقتی مخلوط سوخت و هوای وارد شده به داخل سیلندر زودتر از جرقه شمع مشتعل گردد، از این اصطلاح استفاده می شود.
این امر زمانی رخ می دهد که دمای پیستون یا دیواره سیلندر بیش از حد بالا رفته و حرارت ناشی از آن مخلوط سوخت و هوا را منفجر می کند. گفتنی است گاه ذرات ته نشین شده بر روی پیستون یا دیواره سیلندر عامل اصلی ناک زدن موتور هستند. در این حالت به نوعی زمانبندی موتور به هم ریخته و برای رفع آن موتور باید توسط یک مکانیک زبده بازبینی شود.
راه های جلوگیری از خرابی موتور ماشین
- از جمله مواردی که همواره تحت نظر باشد سطح روغن موتور می‌باشد. روغن موتور ممکن است به دلیل روغن‌ریزی از واشرها یا کاسه‌نمدها کاهش یابد. یا به دلیل ضعیف شدن رینگ پیستون و رسیدن روغن به محظه احتراق و بروز پدیده روغن‌سوزی اتفاق افتد که می‌تواند بر عملکرد و خرابی موتور تاثیر زیادی داشته باشد.
- قسمت حیاتی دیگر موتور سیستم خنک کننده می‌باشد. که داغ شدن بیش از حد موتور یکی از علایم هشدار دهنده آن می‌باشد. گرفتگی در مجاری سیستم خنک‌کننده، کاهش سطح مایع خنک‌کننده و ایراد ترموستات یا از کار افتادن فن خنک کننده رادیاتور می‌تواند باعث داغ شدن موتور شود. در صورتی که فوری برای رفع ایراد آن اقدام نشود می‌تواند باعث بروز خسارات زیادی از جمله سوختن واشر سرسیلندر و قاطی کردن آب و روغن شود.
- در حالت عادی و سالم عملکرد موتور ماشین صدای نرم و خاص خود را دارد. با خراب شدن هر قسمت از موتور خودرو صدایی اضافی از موتور شنیده می شود. که با معاینه موتور خودرو می‌توان خرابی و ایراد موتور را تشخیص داد.
- ناگفته نماند که مشکلات موتور ماشین در مواردی که مربوط به احتراق ناقص و بد کار کردن موتور خودرو باشد. می‌تواند مربوط به برق خودرو باشد که با شستشوی انژکتورها و بررسی شمع و وایر، کویل و سنسورها می‌توان برای تعمیر موتور خودرو اقدام کرد.
