حتما میدانید منظور از بالانس چیست؟ آیا شما با علائم بالانس نبودن چرخ های خودرو آشنایی دارید؟ اگر اطلاعات مناسبی را در این مورد داشته باشید به راحتی می توانید آن را تشخیص داده و در صدد رفع عیب برآیید. در غیر این صورت به بررسی نقاطی خواهید پرداخت که چه بسا هیچ ربطی با موضوعی که شما با آن مواجه هستید ندارد.
حتی با داشتن کمترین اطلاعات در زمینه خودورها به احتمال بالایی عبارت بالانس چرخ را دیده یا شنیده اید. اما بالانس چرخ چیست؟ یا بالانس بودن چرخ ها چه اهمیتی در خودرو دارد؟ در ادامه با کیان باتری همراه باشید تا همه چیز درباره بالانس چرخ خودرو را بررسی کنیم.
منظور از بالانس چرخ چیست؟
بالانس بودن لاستیک‌های خودروی شما بدین معنا است که وزن خودرو بطور مساوی میان هر ۴ چرخ توزیع میشود. داشتن لاستیک‌های بالانس شده هنگام رانندگی برای عملکرد بهتر، دوام بیشتر عمر لاستیک و ایمنی سرنشینان از اهمیت زیادی برخوردار است.
باید توجه داشته باشیم که بالانس لاستیک ها با میزان فرمان دو مسئله کاملا متفاوت میباشد.
در طول زمان و ساییدگی لاستیک خودرو و افتادن در دست اندازها و جاده های ناهموار باعث میشود که توزیع وزن ماشین روی لاستیک ها بهم بخورد و از شرایط بالانس خارج میشود این مسئله خود را از طریق ارتعاش و ضربه زدن فرمان خودرو در سرعتهای مختلف, بسته به میزان غیربالانسی, نشان می دهد.
پیشنهاد می کنیم قبل از مطالعه ادامه مطلب فیلم فارسی زیر را در مورد بالانس چرخ های ماشین تماشا نمایید.
اهمیت بالانس بودن چرخ ها
چرخها به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های سیستم تعلیق بوده و در واقع می‌توان گفت در صف مقدم عملیات جابجایی حرکت خودرو قرار دارد و تمامی تلاش نیروهای پشتیبانی از قبیل موتور، ترمز، دنده، کلاچ و … بدون چرخها، عملی عبث است و تمامی عباراتی که عنوان کردیم برای این بود که اهمیت بالانس چرخ خودرو را به شما کاربر گرامی ارائه بدهیم.
چرخها به عنوان آخرین جز از سیستم تعلیق، وزن خودرو را تحمل نموده و ارتباط نهایی بین ماشین و زمین را برقرار نموده و با توجه به قوانین نیوتن، اصطکاک، عمل و عکس‌العمل و … حرکت خودرو را ممکن می‌نمایند. همچنین، تمامی ضربه‌های وارد آمده بر خودرو، در وهله نخست به چرخها وارد شده و این چرخها هستند که باید به کاهش ارتعاشات کمک نمایند.
بالانس چرخ خودرو چطور انجام میشود؟
پس از آن که متوجه بالانس نبودن چرخهای خودروی خود شدید، طبیعی ست که باید برای رفع آن اقدام نمایید. بالانس چرخهای خودرو در دو فرم جدا شده و درجا انجام میشود.
بالانس چرخ خودرو به صورت جدا
در بالانس چرخهای خودرو به صورت جدا شده، چرخ خودرو که دچار عدم توازن شده است؛ جدا شده و روی دستگاه خودکار بالانس قرار می‌گیرد. این دستگاه که در حال چرخش است، نقاط مشکل دار چرخ را پیدا کرده و آنها را رفع می‌سازد.
بالانس درجا چرخ خودرو
بالانس چرخ خودرو به صورت درجا که به وسیله دستگاه بالانس درجا صورت می‌گیرد، یک عیب بزرگ را با خود همراه دارد.
در این شکل، در صورتی که سیستم تعلیق خودرو یا سیبک‌ها دچار مشکلاتی باشند، مشخص نشده و با بالانس کلی، چنین مشکلاتی پنهان می‌ماند. اما با باز کردن و بالانس جداگانه چرخها، اگر همچنان لرزش باقی بماند، به سراغ مشکلات بعدی یعنی سیستم تعلیق خواهیم رفت.
نکته: بعضا به صاحبان خودروها پیشنهاد میشود که هر از گاهی نسبت به جا به جا کردن ضربدری چرخهای خودروی خود اقدام کنند. این عمل می‌تواند خارج شدن از بالانس چرخها را به تعویق بیندازد، اما به طور کامل و به صورت قطعی کفایت نخواهد کرد.
معایب بالانس روکار چرخ ماشین
برخلاف تصور رایج بالانس درجا بدلیل بالانس چرخها علیرقم مشکلات احتمالی در سیستم تعلیق خودرو و پوشاندن موقت اشکالات احتمالی معمولا توصیه نمی شود. از این روش تنها در صورتیکه از سلامت کامل جلوبندی خودرو مطمئن هستید استفاده فرمایید چرا که در این روش بدلیل عدم جدا سازی چرخ از محور برای انجام فرآیند بالانس کل مجموعه تعلیق و چرخ همزمان بالانس می شوند و این امر موجب میگردد که از اختلال عملکرد سیستم تعلیق خودرویتان در اثر مخفی ماندن علایم آن به موقع مطلع نشوید و در نهایت پس از بروز اختلالی جدی و یا حادثه متوجه آن شوید.
بنا بر این از بالانس درجا تنها در حالتی استفاده کنید که از سلامت کامل سیستم تعلیق خودرو و سیبک ها بویژه در خودروهایی با محور محرک جلو اطمینان داشته باشید و توجه داشته باشید که باز کردن چرخ برای بالانس فرصتی برای بازدید بخشی از خودرو فراهم می آورد که در حالت عادی از دیدتان پنهان است و از طرفی سلامت و صحت عملکرد آن اهمیت حیاتی دارد.
چگونه چرخ خودرو را بالانس کنیم؟
ویدئوی زیر آموزش کار با دستگاه بالانس چرخ به صورت درجا را قرار داده است.
علائم بالانس نبودن چرخ خودرو
وقتی لاستیک خودرو شما بالانس نیست، اغلب به راحتی متوجه آن می‌شوید زیرا ممکن است هنگام رانندگی، با یک یا چند مورد از این ناهنجاری‌ها روبرو شوید. به محض مشاهده هر یک از علائم زیر، بلافاصله چرخها و لاستیک‌های خود را چک کنید.
در زمان رانندگی، اگر جاده دچار مشکل نباشد و در جاده ای صاف و یکدست این علائم را داشته باشید باید نسبت به بالانس چرخ خودروی خودتان اقدام کنید:
لرزش فرمان و خودرو
یکی از اولین و مهمترین نشانه‌های بالانس نبودن چرخهای خودرو، احساس لرزش در فرمان در هنگام رانندگی است. تنها ۱۵ گرم اختلاف وزن میان قسمت های مختلف در هر لاستیک، می‌تواند به لرزش قابل ملاحظه‌ای در خودرو منجر شود.
اگر این مشکل در یکی چرخهای جلوی خودرو باشد، باعث لرزش در فرمان خصوصاً در سرعت های حدود ۹۰ کیلومتر در ساعت خواهد شد، اما در صورت بالانس نبودن چرخ عقب خودرو، معمولاً موجب لرزش در کل بدنه خودرو و در سرعت های 120 تا 140 می شود.
زمانی که با فرسوده شدن تایرها عدم تعادل بیشتر شود، این لرزش‌های می‌تواند به کل اتاق خودرو منتقل شود و از طریق کف ماشین، صندلی‌های عقب و جلو کاملاً احساس شود.
مشکلات دیگری که می‌تواند باعث ایجاد لرزش در فرمان خودرو شود عبارتند از وجود آسیب فیزیکی در تایر خودرو، یا نقص در بستن چرخها. برای جلوگیری از وقوع موقعیت‌های خطرناک ضروری است که هر چه زودتر این مشکلات را برطرف کنید. برای اطلاعات بیشتر در مورد دلایل لرزش خودرو مقاله زیر را از دست ندهید!
مشکلات در فرمان پذیری
عدم بالانس چرخها می‌تواند تجربه‌های ناخوشایندی در زمان رانندگی بوجود آورد چرا که چرخاندن فرمان دشوارتر شده و همچنین زمان عکس العمل خودرو به حرکت فرمان طولانی‌تر و نامناسب‌تر شود. نکته مهمتر این است که راننده قادر نخواهد بود که به آسانی و نرمی در یک مسیر مستقیم رانندگی کند. این اتفاق همچنین می‌تواند خطر وقوع تصادفات را افزایش دهد.
و موجب کاهش پایداری خودرو می شود که این موضوع به خصوص در پیچ‌ها و سرعتهای بالا مشهودتر بوده و می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را با خود به همراه داشته باشد.
ساییده شدن نا متقارن لاستیک ها
چک کردن و بررسی تایرهای خودرو و خطوط روی آن به صورت منظم از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که موارد زیادی را درباره بالانس بودن یا نبودن تایرها به شما بازگو می‌کند. فرسوده شدن نامتقارن لاستیک‌های خودرو می‌تواند به دلیل بالانس نبودن چرخها یا مشکلات دیگر در فرمان یا چرخهای خودرو به وجود آمده باشد.
خطر پنچر شدن در خودروهایی که تایرهای آنها به صورت نامتقارن خورده شده‌اند افزایش می یاید. همچنین این تایرها مستعد ترکیدن خواهند بود که در این حالت می‌تواند خطرات زیادی از جمله احتمال چپ شدن خودرو در سرعتهای بالا را برای سرنشینان خودرو به همراه داشته باشد.
عوارض بالانس نبودن چرخ خودرو
به جز لرزش فرمان و خودرو، بالانس نبودن چرخها مشکلات دیگری نیز به بار خواهد آورد. از جمله آنها عبارتند از:
دیرتر عمل کردن ترمز
بالانس نبودن چرخها، موجب میشود که حین ترمز گرفتن، بخشی از نیروی ایستایی صرف کنترل آن چرخ گردد. به همین دلیل ترمز دیرتر عمل کرده و در سطح انتظار ظاهر نمی‌شود.
ریسک بالاتر سرخوردن در مسیرهای لغزنده
در مسیرهای لغزنده و به خصوص پیچ‌ها، ریسک بالاتری را تحمل خواهید کرد. بدیهی ست چرخی که دارای بالانس لازم نیست، نمی‌تواند چسبندگی و اصطکاک لازم را با سطح آسفالت ایجاد کرده و به راحتی سر می‌خورد.
مقاله پیشنهادی: آموزش رانندگی در برف و نکات ایمنی خودرو در زمستان
افزایش لاستیک سایی
یکی از عواملی که موجب لاستیک سایی میشود، همین بالانس نبودن چرخهای خودرو است. عدم توازن، توزیع وزن بدنه را نیز نامتقارن ساخته و لاستیک سایی زودهنگام به وجود می‌آورد. حتی ممکن است این به بالا بردن ریسک ترکیدن لاستیک ماشین نیز دامن بزند.
ناگفته پیداست که فرسایش بیش از حد لاستیک‌ها علاوه بر مشکلات مادی، می‌تواند باعث ایجاد تصادفات دلخراشی نیز گردد.
بالا رفتن مصرف سوخت
بالانس نبودن چرخهای خودرو، موجب میگردد تا در موتور اتلاف انرژی داشته باشیم و برای رسیدن به حد نیاز، مصرف سوخت بالا رود. به همین دلیل یکی از متغیرها در تابع میزان مصرف سوخت اتومبیل‌ها، توازن و بالانس بودن تایرها است.
کاهش عمر مفید قطعات
سیستم تعلیق و جلوبندی و قطعات مرتبط با فرمان، عمده ترین قسمت هایی هستند که در صورت بالانس نبودن چرخ خودرو آسیب می بینند. اگر در حال حاضر با خودرویی رانندگی می کنید که چرخ های آن بالانس نیست، بهتر است در اولین فرصت برای رفع این مشکل اقدام کنید. مسئله مهم این است که این مشکلات با گذشت زمان بیشتر می شود و بخش های مختلفی را درگیر می کند.
بالانس چرخ خودرو باعث می شود که سایش هر چهار لاستیک به یک اندازه باشد؛ البته معمولاً لاستیک های جلو بیشتر آسیب می بینند و اگر چرخ ها بالانس نباشند، میزان اصطکاک نیز در چرخ های هر طرف با طرف دیگر فرق می کند.
خرابی کمک فنرهای خودرو
بالانس نبودن لاستیک‌های خودرو فشار زیادی به جلوبندی خودرو و قطعاتی مانند کمک فنرها، فنرها و یاتاقان‌ها وارد می‌کند در نتیجه بررسی بالانس بودن تایرهای خودرو اهمیت بسیار زیادی برای سلامتی خودرو دارد.
شتاب و ترمزگیری ضعیف
عدم تعادل بین چرخها حتی بر شتاب و ترمزگیری خودرو نیز تاثیرگذار است چراکه خودرو مجبور است برای رسیدن به یک نیروی خاص، بیشتر تلاش نماید و این امر بدین معنی است که اگر شتاب مساوی در دو حالت بالانس بودن و بالانس نبودن چرخها از خودرو بخواهیم؛ نیروی مفید کمتری جهت شتاب‌گیری و یا ترمزگیری صرف شده است و در نهایت، ضعف در هر دو این عملکردها را در پی خواهد داشت.
انواع روش های بالانس چرخ ها
همان چرخ به دو روش بالانس می شود:
- استاتیکی (ایستا)
- دینامیکی (پویا)
1. در روش بالانس استاتیکی، چرخ روی یک محور افقی قابل گردش نصب می شود. چنانچه نقطه عدم توازن به دلیل وزن بیشتر در پایین قرار بگیرد، درست در نقطه مقابل آن یعنی در نقطه بالا یک وزنه بالانس در لبه رینگ درج می گردد.
پس از تعبیه صحیح وزنه یا وزنه های بالانس، نواحی نامتقارن از بین می روند. چرخ نامتقارن باعث ایجاد ضربه یا تکان هایی در خودرو، در هنگام حرکت آن شده و بخش های نامتقارن لاستیک نسبت به سایر نواحی آن دچار ساییدگی زود هنگام خواهد شد.
2. در روش بالانس دینامیکی علاوه بر تشخیص نواحی نامتقارن چرخ که در روش استاتیکی بیان شد، عدم توازن چرخ نسبت به صفحه تقارن عمودی آن نیز بررسی و در صورت لزوم رفع می شود. عدم توازن دینامیکی به صورت ارتعاشات قابل توجهی در خودرو نمود پیدا می کند. این مشکل با هم وزن و بالانس کردن چرخ نسبت به صفحه تقارن عمودی رفع می شود. دقت بالانس روکار بسیار دقیق تر از بالانس میز ثابت هست.
زمان بالانس کردن چرخها
نمی‌توان زمان خاصی را برای بالانس نمودن چرخها در نظر گرفت چراکه این موضوع متاثر از عوامل متعددی است ولیکن در حالت کلی توصیه میگردد هر 6 ماه یا هر 8000 تا 9000 کیلومتر، به کارشناسان متخصص مراجعه نموده و بالانس بودن چرخها، را بررسی نمایید.
شایان ذکر است که هر کدام از نشانه‌های فوق‌الذکر نیز چنانچه در خودرو نمایان گردد باید نسبت به بررسی بالانس بودن یا نبودن چرخها اقدام نمود. نکته مهم دیگر، زمانی است که لاستیک خودرو را تعویض می‌نمایید در این موارد نیز دوباره باید متعادل بودن چرخها، مورد تایید قرار گیرد.
ذکر این نکته خالی از لطف نیست که برخی از راننده‌ها جهت جلوگیری از سایش نامتعادل لاستیک‌ها، در بازه‌های زمانی مشخص، لاستیک‌های خودرو را به صورت ضربدری تعویض می‌نمایند که در نوع خود می‌تواند به متعادل‌تر نمودن چرخها کمک نماید.
چرخ ها در شرایط زیر نیاز به بالانس دارند :
۱- نصب لاستیک جدید
۲- جابه جا کردن چرخ های خودرو
۳- پس از پنچرگیری، آپارات یا سایر تعمیرات
همچنین به محض مشاهده اولین لرزش ها یا تکان های شدید در هنگام رانندگی یا ساییدگی غیرمعمول لاستیک ها، بالانس بودن چرخ ها را بررسی کنید. لرزش یا ساییدگی غیر متعارف لاستیک ممکن است به دلیل هم راستا نبودن یا اشکالات مکانیکی چرخ نیز رخ دهد. برای کشف دلیل اصلی مشکل، به متخصصان در مکان های مجاز بالانس مراجعه کنید.
بالانس دوره ای چرخ های ماشین
کتابچه راهنمای مالک خودرو (برای وسیله نقلیه خود) را بررسی کنید تا ببینید که در چه بازه های زمانی این کارها باید انجام شود، اگرچه معمولاً بین بالانس چرخها نباید بیش از دو سال فاصله بیافتد. اما باید در نظر داشت در خودروهایی که به طور منظم در جاده‌های ناهموار رانندگی می‌کنند، لاستیک‌ها باید در بازه‌های زمانی کمتری بالانس شوند.
برای افزایش طول عمر تایرها و سلامت نگه داشتن کلی اتومبیل خود، لازم است که نسبت به بالانس کردن چرخهای خودرو به صورت دوره‌ای، اقدام نمایید.
نیازی نیست که حتما منتظر لرزش‌های هشدار دهنده مانده و سپس برای بالانس چرخ خودرو اقدام کنید. بلکه شما می‌توانید هر از گاهی در دفعاتی که برای چک کردن میزان باد تایرها مراجعه می‌کنید، در خصوص بالانس بودن چرخها نیز، از کارشناس سوال نمایید. با این عمل پیشگیرانه، به احتمال زیاد هرگز آن لرزش‌های ناخوشایند را تجربه نخواهید کرد.
مقاله پیشنهادی: نگهداری و سرویس های دوره ای خودرو
نکات پایانی
فراموش نکنید حتی اگر از بالانس بودن چرخ خودروی تان هم اطمینان دارید، باید بررسی های دوره ای را به طور منظم انجام دهید. تمام ضربه های وارده از پستی بلندی های جاده، به طور مستقیم به سیستم جلوبندی و چرخ ها آسیب می زند. پلوس ها و بلبرینگ ها، فنرها و کمک فنرها و تلسکوپی فرمان، از جمله قطعاتی هستند که به خاطر بالانس نبودن چرخ خودرو آسیب می بینند.
خوب است بدانید که انتخاب لاستیک های نامرغوب و تاریخ گذشته هم از دلایل خارج شدن چرخ ها از بالانس است.
