مفهوم علائم اختصاری روی باتری ماشین

برای بسیاری از دارندگان خودرو جذاب است که درباره علائم و اعداد ارقامی که روی باطری ماشین خود می بینند اطلاعات داشته باشند در این مطلب به علائم اختصاری روی باتری ماشین می پردازیم: شاید شما هم در نگاه اول به پلاک باتری خودرو، از هیچ یک از نوشته‌ها سر در نیاورید. ما در این نوشته به توضیح کامل مشخصات و اعداد روی باتری خودرو می‌پردازیم تا با دانش بیشتری خرید کنید.

از آنجایی که برای انتخاب باتری مناسب ماشینتان لازم است تا به ویژگی هایی از قبیل توان استارت و مقدار برق مصرفی ماشین اطلاعاتی داشته باشیم. در این مقاله قصد داریم تا با مشخصات روی باتری خودرو بیشتر آشنا شویم. با ما همراه باشید.

منظور از ظرفیت باتری چیست و چه اهمیتی دارد؟

اینکه شما باتری با ظرفیتی مناسب برا خودروی خودتان را انتخاب نمایید از اهمیت بالایی بر خوردار است. اما به چه علت؟ فرض کنید که شما باتری با ظرفیتی پایین را انتخاب کرده اید. در هنگام استارت زدن اگر توجه کنید متوجه می شوید که طول مدت استارت زدن شما افزایش می یابد و حتی گاهی نیاز به چندین بار تکرار استارت زدن دارید تا ماشین روشن شود. استارت های پیاپی و طولانی می تواند باعث گرم شدن استارت شود و به خرابی آن منجر شود.

و بالعکس نیز اگر ظرفیتی بالاتر از نیاز ماشین انتخاب کنیم، هنگام استارت زدن جریانی که از سیستم برق ماشین عبور می کند افزایش یافته و در پی آن دما به شدت افزایش می یابد. پس با انتخاب نادرست ظرفیت باتری عمر سیستم استارت ماشین و حتی چراغ های ماشین که از باتری (باطری) تغذیه می کنند کاهش می یابد.

باتری مناسب خودروها

معنی علائم اختصاری روی باطری ماشین

BCI یا انجمن بین المللی باتری، روش های مختلفی را برای تعیین ظرفیت باتری ماشین ارائه داده است. در این جا به مهم ترین روش های ذکر شده می پردازیم:

1- مفهوم علامت CCA روی باتری

 پارامتر CCA یکی از پارامترهای فوق العاده مهم باتری بوده و خصوصاً در مناطق سردسیر اهمیتش دوچندان می شود. CCA مخفف عبارت Cold Cranking Amps می باشد. این پارامتر بیانگر این است که باتری در دمای منفی ۱۸ درجه ی سانتیگراد چه مقدار جریان را می تواند برای ۳۰ ثانیه فراهم کند تا ولتاژ آن کمتر از ۷. ۲ ولت نشود.

در واقع CCA شدت جریانی است که یک باطری ماشین برای استارت زدن خودرو در هوای سرد ارائه می دهد. این مفهوم همان جریان تست درجه حرارت پایین باتری است. برای توضیح بیشتر باید بگویم که آمپراژ باتری در هوای سرد، نسبتی است که به منظور بیان توانایی باتری جهت استارت زنی خودرو در هوای سرد بکار می رود.

این نسبت برابر نسبت آمپراژ یک باتری نو و کاملا شارژ شده در درجه حرارت منفی 18 درجه سانتی گراد به مدت 30 ثانیه و ثابت بودن ولتاژ 7. 2 ولتی در باتری 12 ولتی می باشد.

عوامل موثر در مقدار جریان استارت سرد باتری

شدت جریان استارت سرد باتری به دو عامل بستگی دارد که عبارت اند از: 1. ظرفیت اسمی باتری 2. مقاومت درونی باتری. ظرفیت باتری با شدت جریان سرد رابطه مستقیم دارد یعنی هرچقدر که ظرفیت باتری بالاتر باشد مقدار شدت جریان استارت سرد آن نیز افزایش پیدا می کند. اما شدت جریان آمپر سرد باتری با مقاومت درونی رابطه ی عکس دارد.

CCA همان جریان تست درجه حرارت پایین باتری است. هرچه نسبت مقدار CCA بیشتر باشد، قدرت استارت زنی باتری نیز افزایش می یابد. CCA باتری که قصد خریدش را دارید حتما باید با مقادیر درج شده در دفترچه راهنمای خودرویتان مطابقت داشته باشد.

2- مفهوم ICC در باتری

بر اساس استاندارد اروپايی DIN جريان استارت در سرما : شدت جریانی است، که باتری 12 ولتی قادر است تا رسيدن به حداقل 6 ولت در دمای 18- درجه سانتیگراد و به مدت حداقل 150 ثانيه با آن تخلیه شود. (اعداد فوق در استانداردهاي مختلف متفاوت خواهند بود).

در شکل بالا این عدد 320 آمپر مطابق استاندارد ایران و 420 آمپر مطابق استاندارد اروپاست.

اندازه‌گیری CCA به صورت دستی ممکن نیست یا بسیار سخت است. برای این کار باید از دستگاه تستر باتری خودرو استفاده کرد. ویدئوی زیر نحوه اندازه گیره CCA را به ویله دستگاه تستر نشان می دهد.

3- مفهوم  CA و HCA در باتری

پارامترهای CA و HCA همچنین ممکن است مواجه شوید که CA مخفف Cranking Amps بوده و بیانگر جریانی است که باطری می تواند در دمای صفر درجه ی سانتیگراد تامین کند. و نیز پارامتر HCA که مخفف Hot Cranking Amps است و بیانگر مقدار جریاندهی باتری در دمای ۲۷ درجه ی سانتیگراد می باشد. CA همواره 25 درصد بیشتر از CCA است.

نسبتی است که به منظور بیان مقدار دشارژ برحسب آمپر در یک باتری نو و کاملا شارژ شده در درجه حرارت صفر درجه سانتی گراد و به مدت ۳۰ ثانیه و ثابت بودن ولتاژ ترمینال در ۲/۱ ولت یا بیشتر در هر سلول باتری می باشد.

MCA = Marine Cranking Amps

مقاله پیشنهادی: معنی CCA و CA در باتری

4- مفهوم RC یا ظرفیت ذخیره در باتری

 RC مخفف (Reserve Capacity) یا ظرفیت معکوس دیگر مشخصه فنی باطری ماشین است. از دلایل اهمیت این پارامتر اثرات افزایش مقدار بار پارازیتی در حالت کلید خاموش و در مواقع اضطراری است.

اما تعریف RC چنین است: مدت زمانی که طول می کشد تا یک باتری با شارژ کامل در دمای 80 درجه فارنهایت یا 26. 7 درجه سانتی گراد و با جریان 25 آمپر ساعت دشارژ شود و مقدار ولتاژ آن کمتر از 10. 5 ولت نشود. هر چه RC عدد بزرگتری باشد به علت وجود صفحات بزرگتر و سرب بیشتر باتری سنگین تر خواهد بود.

به زبان ساده تر هر چه پارامتر مورد بحث افزایش یابد، طول عمر باتری در صورت قطع شدن منبع تغذیه آن (مولد برق یا دینام) یا روشن ماندن چراغ های خودرو افزایش خواهد یافت. 1 ساعت و نیم شارژدهی در بین باطری ماشین ها متوسط محسوب می شود و باتری های خوب به راحتی تا بالای 2 ساعت، انرژی مصرفی را تامین می کنند.

به طور کلی ظرفیت معکوس (Reserve Capacity) نسبتی است که بیانگر قدرت راه اندازی موتور توسط باتری در صورت خرابی آلترناتور (دینام) یا تسمه آن می باشد. هرچه این نسبت زیاد باشد، مقدار زمانی کارکرد خودرو در صورت خرابی آلترناتور (دینام) بیشتر است.

جهت آشنایی بیشتر با مفهوم عبارت RC در باتری مقاله ی ” معنی RCM و RC در باتری های خودرو ” را مطالعه نمایید!

ظرفیت اسمی باتری چیست؟

نحوه تشخیص امپر باطری ماشین یا ظرفیت اسمی باتری ماشین که همه به عنوان آمپر باطری ماشین می‌شناسند را، می‌توان از AH (آمپر ساعت) که واحد ظرفیت اسمی باتریست تشخیص داد. در عکس بالا ظرفیت اسمی 55 آمپر در ساعت است.

ظرفیت اسمی مطابق استاندارد EN برابر مقدار جریانیست که در جریان ثابت دشارژ می توان در 20 ساعت از باتری گرفت به طوری که ولتاژ نهایی دشارژ در درجه حرارت 27 درجه سانتی‌گراد برابر 10. 5 ولت شود. که معیار C20 نامیده می‌شود.

5- مفهوم (AH) روی باتری ماشین

آمپر ساعت برابر است با حاصل ضرب شدت جریان باتری در مدتی زمانی که طول می کشد تا باتری این شدت جریان را تامین کند. (قبل از آنکه ولتاژ آن از یک مقدار مشخص برای هر سلولش کمتر شود). یعنی:

آمپرساعت=شدت جریان×زمان

به عنوان مثال ظرفیت یک باتری که می‌تواند برای مدت 20 ساعت جریانی سه آمپری را تولید کند، 60 آمپر ساعت است.

عوامل دخیل در میزان ظرفیت باتری عبارت اند از جنس صفحات باتری، مساحت صفحات، الکترولیت، چگالی دما و مواردی این چنین. در صورت اضافه شدن تجهیزات برقی اضافی به خودرو آمپراژ باید افزایش پیدا کند.

مفهوم اطلاعات نوشته شده روی باتری خودرو

با توجه به اطلاعات بالا مشخصات باتری و عبارات نوشته شده بر روی باتری خودرو به چه معناست؟

12V   66Ah    RC:115Min

CCA: 560A(EN)   480A(ISIRI)

مشخصات باتری و عبارت های نوشته شده بر روی باتری مانند مثال بالا، یعنی باتری ۱۲ ولتی ۶۶ آمپرساعت. RC:115 Min بیانگر ظرفیت ذخیره شده ی باتری است و مخفف عبارت Reserve Capacity می باشد.

این پارامتر نشان می دهد که باتری در دمای ۲۷ درجه ی سانتیگراد قبل از اینکه ولتاژ آن به 10. 5 ولت برسد تاچه مدت می تواند جریان ۲۵ آمپر را تامین کند که این باتری ۱۲ ولتی ۶۶ آمپرساعتی، به مدت ۱۱۵ دقیقه می تواند جریان ۲۵ آمپر را مهیا کند. این پارامتر را با RCM نیز نشان می دهند.

باتری های مطابق با استاندارد اروپا (European Norm) و استاندارد ایران (ISIRI)

باتری های مطابق با استاندارد اروپا (European Norm) باتری باید بتواند در دمای منفی ۱۸ درجه ی سانتیگراد جریان ۵۶۰ آمپر را به مدت ۳۰ ثانیه تامین کرده و دچار افت ولتاژ کمتر از ۷. ۲ ولت نیز نشود. و همچنین طبق استاندارد ایران ISIRI مخفف Institute of Standard & Industrial Research of Iran (موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران) باتری می تواند جریان ۴۸۰ آمپر را برای سی ثانیه تامین کند.

6- اطلاعات نوع باطری از روی علائم روی باتری

دو مدل باتری داریم، LM یا MF که در تصویر بالا مدل باتری، MF است.

عبارت LM روی باتری یا Low Maintenance به معنی باتری‌ای که به مراقبت کم احتیاج دارد یا آن چه در ایران به باتری اسیدی معروف است.

علامت MF روی باتری یا Maintenance Free که به معنی بی نیاز از مراقبت است و به باتری اسیدی معروف است. عدد 55 بعد از MF در تصویر بالا معرف ظرفیت اسمی باتریست که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

اين علائم نشان دهنده ميزان نياز باتری به سركشيهای دوره ای بوده و درج كلمه MF به معنای حداقل نياز به سرويسـهای دوره ای ميباشد.

اين علائم بين المللی بوده و در ايران نيز كليـه باتری های توليـدی دارای علامت استاندارد، می بايست دارای اين علائم باشند.

7- مفهوم عبارت Seald روی باتری

همچنین علائم روی باتری ها جنس باتری را نیز مشخص می کنند مانند Sealed به معنای باتری سیلد اسیدی (باتری های مهروموم شده) که کاربر دسترسی به باتری Calcium نقره که Silver Calcium با الکترولیت مخلوط با آب اسید هستند به جای خانه های سرب آنتیموان از آلیاژ کلسیم نقره استفاده می کنند این باتری ها در دماهای بالا و دربرابر خوردگی مقاومند و به همین دلیل دارای طول عمر بالاتری می باشند.

نقاط ضعف باتری های کلسیم نقره به ولتاژ بیشتری برای شارژ شدن دوباره  نیاز دارند ۱۴. ۴ تا ۱۴. ۸ ولت و گاهی ممکن است دینام خودروهای قدیمی توان تولید ان را نداشته باشند همچنین در صورتی که باتری خالی شود شارژ دوباره ی آن زمان می برد.

8- تاریخ تولید باتری از روی پلاک باتری خودرو

به هنگام چک کردن مشخصات فنی باتری ماشین یکی دیگر از نکات مهمی که باید هنگام خرید باتری به آن توجه کنید تاریخ تولید باتری (باطری) می باشد، توجه کنید که هیچگاه باتری که حداقل شش ماه از تاریخ تولید آن گذشته است خریداری نکنید، چون حدودا بعد گذشت این زمان از تاریخ تولید باتری، عمل سولفاته شدن در آن آغاز می شود.

تاریخ تولید باتری ها به صورت ترکیبی از اعداد و حروف روی بدنه درج می شود که حروف نشان دهنده ماه تولید و اعداد سال و روز تولید را مشخص می کنند.

در یک باتری ساخت کره، کدی مثل 4LR21 به این شکل خوانده می شود:

4: سال ساخت 2014

R: علامت اختصاری نام شرکت تولید کننده

L: حرف دوازدهم الفبای انگلیسی، نشانگر ماه ساخت که ماه دوازدهم میلادی (سپتامبر) است.

21: روز تولید باتری

در بین باتری‌های موجود در بازار، تاریخ تولید باطری ایرانی به شکل بالا نوشته می‌شود. این عدد که بعد از M1 (مدل باتری) نشان‌داده شده است، در یک باتری ایرانی با کدی مثل 960423G40081 عدد 96 نشانگر سال ساخت است. یا مثلا 971117 از راست به چپ خوانده می شود و نشانگر 17 بهمن 1397 به عنوان تاریخ تولید باتریست.

در بعضی از کشورها مانند امریکا باتری خودروها دارای کد حرف و عدد بروی مشخصات باتری می باشد. مانند A-3 حرف A بترتیب حروف الفبا ماه اول ژانویه و عدد 3 نشان از سال تولید مثلا 2013 است، یا در انواع دیگر باتری ها بصورت DD/MM/YY از چپ به راست روز، ماه، سال نوشته مشخص شده است مثلا 120512 بدین صورت خوانده می شود روز 12 ماه 5 سال 2012 با این دو روش می شود تاریخ تولید باتری را تشخیص داد.

علائم ابعاد باتری خودرو

در ساخت باتری ها مشخصاتی بین المللی وجود دارد که توسط BCI یا انجمن بین المللی باتری پذیرفته شده اند و با شماره گروه هایی مانند 24، 26، 70، 75 و. . . نشان داده می شوند. این شماره گروه ها بر اساس مواردی مثل محل تعبیه ترمینال، پلاریته ترمینال و ابعاد ظاهری جعبه تعیین شده اند.

باتری های Universal یا باتری هایی که دارای ترمینال دوتایی هستند جایگزین گروه هایی با سایزهای مختلف می شوند و در کنار اینکه روی 75% ماشین ها قابل استفاده اند باعث کاهش هزینه ها نیز می شوند. البته سایز باتری مناسب هر خودرو درون دفترچه راهنما آن ذکر می شود و دانستن آن مهم است.

اطلاعات راهنمای نشانگر چشمی باتری

راهنمای نشانگر یکی دیگر از علائم باطری ماشین است که روی آن درج شده و راهنمای رنگیست که نشانگر باتری نشان می‌دهد.

رنگ سبز: به نشانه سالم بودن باتری و شارژ بودن کامل آن است.

رنگ قرمز یا مشکی: به این معناست که شارژ باتری از حد استاندارد کم‌تر است و باید شارژ شود اما همچنان می‌تواند وظایف خود مانند استارت زدن را انجام دهد.

رنگ سفید: یعنی شارژ باتری خودرو کاملا تخلیه شده است و در بیشتر مواقع (به جز وقتی که چشمی باتری خراب و خود باتری سالم باشد) یعنی باید باتری تعویض شود.

هنگامی که با رنگ سفید باتری مواجه شدیم، باید به دنبال علت آن باشیم. مواردی مانند خرابی دینام، برق دزدی، خراب شدن و سولفاته کردن ممکن است موجب تخلیه کامل شارژ باتری شود.

این پارامتر به تنهایی معیار خوبی برای سنجش میزان شارژ باتری نیست، زیرا از یک مکانیزم ساده (هیدرومتر) در آن استفاده شده است.

باتری و درجه بندی آن

درجه باتری توسط استاندارد اروپایی EN 60095 – ۱ که مشخصه های فنی و خواص باتری های مخصوص خودرو را بیان می کند، مشخص می گردد. مهمترین پارامترهای درجه بندی باتری عبارتند از:

۱- درجه ولتاژ ( که در مورد باتری های مخصوص خودروها ۱۲ ولت می باشد )

۲- درجه ظرفیت ( مثلا ۵۵ آمپر ساعت )

۳- جریان تست درجه دمای پایین ( مثلا ۵۰۰ آمپر )

شماره فنی اروپایی ( ETN Number )

شماره فنی اروپایی ( ETN Number ) در سال ۱۹۹۸ جایگزین شماره استاندارد DIN در آلمان گردید. این شماره چند رقمی که بر روی باتری و جعبه آن ذکر می گردد بیانگر ۳ مشخصه ولتاژ، ظرفیت و جریان تست درجه حرارت پایین باتری می باشد.

به طور مثال بر روی بدنه باتری عدد ۵۵۵ ۰۵۹ ۰۵۰ ذکر گردیده است.

اولین رقم شماره فنی ETN از سمت راست ولتاژ باتری را مشخص می کند که در مثال بالا عدد ۵ ذکر شده که در این شماره فنی عدد ۵ برای ۱۲ ولت بکار رفته است. کدهای مختلفی که به کار می رود عبارتند از:

1. برای باتری های ۶ ولت عدد ۱ الی ۴
2. برای باتری های ۱۲ ولت عدد ۵ الی ۷
3. برای باتری های خاص عدد ۸
4. برای باتری های کوچک عدد ۹

دومین و سومین رقم شماره فنی ETN بیانگر ظرفیت باتری است که در مثال فوق عدد ۵۵ ذکر شده که بیانگر ۵۵ آمپر ساعت بودن باتری است. در ظرفیت های بالاتر از ۱۰۰ آمپر ساعت، اولین رقم به ازای هر ۱۰۰ آمپر ساعت به اندازه عدد ۱ افزایش خواهد داشت.

چهارمین، پنجمین و ششمین رقم شماره فنی ENT شماره سریال باتری را تشکیل می دهند که در مثال فوق شماره سریال باتری ۰۵۹ می باشد. هفتمین، هشتمین و نهمین رقم شماره فنی ETN کدی را تشکیل می دهند که ۱۰ برابر آن همان جریان تست درجه حرارت پایین باتری است.

به عبارت دیگر ۱۰/۱ جریان تست درجه حرارت پایین باتری همان ۳ رقم آخر شماره فنی ENT است که در مثال فوق عدد ۰۵۰ ذکر شده یعنی ۱۰ برابر آن که می شود ۵۰۰ جریان تست درجه حرارت پایین باتری به واحد آمپر است.

مفهوم علائم اختصاری روی باطری ماشین

علائم اختصاری روی باتری از مواردی است که چندان به آن توجه نمی شود. اما این نشان های اختصاری اهمیت زیادی دارند و بی اهمیتی به آن ها خسارات جبران ناپذیری را به دنبال دارد. از این رو در این مطلب می خواهیم مهم ترین علائم اختصاری روی باتری را برای شما بازگو کنیم.