سیستم کروز کنترل خودرو یا همان کنترل کننده سرعت اتومبیل یکی از آپشن‌های کاربردی خودرو است. کیان باتری قصد دارد در این مقاله تکنولوژی و نحوه عملکرد کروز کنترل را برای شما مخاطبین گرامی شرح دهد. در ادامه همراه ما باشید تا بیشتر با کروز کنترل آشنا شوید.
سیستم کروز کنترل خودرو چیست؟
کروز کنترل در واقع ابزاری برای ثابت نگه داشتن سرعت خودرو حین رانندگی در سطح جاده‌ها، بزرگراه‌ها، یا اتوبان‌هاست. به طور مثال، اگر راننده بخواهد سرعت را روی ۱۲۰ کیلومتربرساعت ثابت نگه دارد، با فعال سازی کروز کنترل به راحتی میتواند این کار را انجام دهد.
به بیان ساده کروز کنترل یک سیستم الکترونیکی است که بدون دخالت راننده به صورت منظم سرعت خودرو را تنظیم می نماید. امروزه تولید کنندگان خودرو در حال توسعه این سیستم هستند و مدل های پیشرفته تری از کروز کنترل را برای افزایش ایمنی و تجربه ای بهتر در رانندگی بر روی محصولاتشان ارائه می دهند.
زمانی سیستم کروز کنترل مختص خودرو های لوکس و گران قیمت بود اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی و بهبود هزینه های تمام شده برای این سیستم، تولید کنندگان اقدام به استفاده از این تکنولوژی بر روی بیشتر مدل های خود کرده اند.
مقاله پیشنهادی: آپشن های قابل نصب روی 206
کار کروز کنترل در ماشین چیست؟
اساس این ابزار به گونه‌ای است که خودرو به صورت اتوماتیک میتواند سرعت خودرو را تحت هر شرایطی از رانندگی ثابت نگه دارد. لازم به یادآوری است، زمانی که این ابزار را فعال می‌کنید و سرعت خودرو روی عدد خاصی ثابت شده است، این سرعت در مسیرهای سربالایی، سراشیبی، یا هنگام وزش باد مخالف، تغییر نخواهد کرد.
گفتنی است، کروز کنترل این امکان را نیز در اختیار راننده قرار می‌دهد تا بی آن که نیازی به فشردن پدال‌های ترمز و گاز باشد، سرعت خودرو را با هر بار فشردن دکمه کنار فرمان، به میزان یک کیلومتر بر ساعت، افزایش یا کاهش دهد.
علاوه‌براین، ویژگی‌های ایمنی نظیر فعال‌نشدن کروزکنترل در سرعت‌های کمتر از ۴۰ کیلومتربرساعت و غیرفعال‌شدن آن به‌محض فشردن پدال ترمز درون این سیستم گنجانده شده است.
کروز کنترل روی ماشین دنده ای و اتوماتیک
کروز کنترل در خودروهای با دنده اتوماتیک، با فشار دادن پدال ترمز و در خودروهای با دنده دستی، با فشار دادن پدال کلاج، از مدار خارج می‌شود. البته پس از خارج شدن کروز کنترل از مدار، مجدداً با فشار دادن دکمه کروز کنترل می‌توان آن را در مدار قرار داد و سرعت تنظیم شده توسط راننده را از حافظه سیستم، بازیابی کرد.
این سیستم بسته به شرکت سازنده خودرو، ممکن است امکان تنظیم سرعت خودرو در بازه سرعت‌های زیر 40 تا 50 کیلومتربرساعت را محدود سازد؛ زیرا کروز کنترل اساساً ویژه رانندگی در سطح اتوبان‌ها، بزرگراه‌ها، و جاده‌های کم ترافیک است و استفاده از این ابزار در سطح شهر منطقی نیست.
اجزای سیستم کروز کنترل
- واحد فرمان (Command Module): این قطعه، پنل کلیدهای کروز کنترل است که در دسترس راننده قرار گرفته تا با کمک آن، سرعت را کم، زیاد و تثبیت کرده یا حتی سیستم را را روشن و خاموش کند.
- واحد کنترل الکتریکی (ECU): هر سیستم خودکاری نیاز به هسته‌ای مرکزی دارد که در آن، امکان تجزیه‌وتحلیل دستور‌های مختلف مقدور باشد. پردازش داده‌ها و اطلاعات در کروز کنترل هم به عهده واحد کنترل الکتریکی آن است. این بخش است که دستورات را دریافت میکند و بعد از پردازش آنها، امکان اجرای‌شان را مهیا می‌سازد.
- عملگر (Actuator): عملگر هم وظیفه بازکردن و بستن دریچه گاز را عهده‌دار است و سرعت را براساس فرمان‌های دریافتی تنظیم میکند. عملگر‌ها انواعی دارند که در ادامه به شما معرفی خواهند شد.
کروز کنترل چگونه کار می کند؟
زمانی که پدال گاز را فشار می‌دهید، دریچه گاز باز می‌شود و سرعت افزایش پیدا میکند. کروز کنترل هم برای اجرای عملیاتی مشابه ساخته شده و به جای اینکه پدال گاز را فشار بدهید، در این سیستم اتوماتیک، عملگر که در خطوط بالا معرفی شد به دریچه کنترل گاز وصل می‌شود و با کنترل میزان هوای ورودی به دریچه، سرعت را در هر لحظه تنظیم میکند. در واقع، عملگر با کشیدن یا شُل‌کردن کابلی که به دریچه گاز متصل است، توانایی به دست‌گرفتن سرعت را پیدا میکند.
راننده می تواند سرعت خودرو را بر اساس دکمه هایی که بر روی فرمان یا اهرم های کناری در اختیار دارد، معین کند. اگر قصد دارید خودرو از این حالت خارج شود، می توان با فشردن پدال ترمز یا کلاچ خودرو را به حالت عادی برگرداند.
انواع عملگر‌های سیستم کروز کنترل
- عملگر‌های الکتریکی
- عملگر‌های خلأ
- سیستم فاقد عملگر
فعال کردن کروز کنترل
برای فعال‌کردن یا تنظیم سرعت خودرو می‌توانید از دکمه‌هایی کمک بگیرید که معمولا روی فرمان یا اهرم‌های جانبی خودرو قرار گرفته‌اند. فعال‌کردن و کاهش/افزایش سرعت در سیستم کروز کنترل هم با وجود دکمه‌ها و گزینه‌هایی جداگانه شدنی و میسر می‌شود.
در صورتی که پدال ترمز را هم فشار بدهید، سیستم کروز کنترل قطع می‌شود و همه‌چیز به روند عادی خود بازمی‌گردد.
مراحل فعال کردن کروز کنترل:
مهم‌ترین قطعه‌ای که شما به عنوان راننده در Cruise Control با آن درگیر هستید؛ پنل کلیدهای کنترلی است که هر یک، وظیفه‌ای را برعهده دارند.
اجازه بدهید که مروری بر فعال‌کردن این سیستم داشته باشیم و بگوییم که مراحل راه‌اندازی سیستم کروز کنترل چیست و چطور باید فرایند تنظیم سرعت را شروع کرد؟
1- به‌کمک دکمههای on/off که روی فرمان یا اهرم‌های جانبی خودرو قرار دارند، سیستم کروز کنترل را روشن کنید؛
2- در سرعت‌های ۵۵ تا ۷۵ کیلومتر بر ساعت یا کمی بیشتر، اقدام به روشن‌کردن کروز کنید.
3- دکمههای دیگری هم در سیستم کروز کنترل تعبیه شده‌اند که بعد از انتخاب سرعت خودکار، وضعیت را تثبیت می‌کنند و عموما تحت عنوان دکمه سِت (set) در خودروها گذاشته می‌شوند. امکان کاهش و افزایش سرعت هم روی دکمههای سیستم کروز کنترل موجود است.
4- همانطور که پیش‌تر هم گفته شد، دیگر می‌دانید که راه قطع کروز کنترل چیست و باید با فشار پدال ترمز یا کمک‌گرفتن از دکمه آف سیستم، آن را متوقف کرد.
کلیدهای کروز کنترل
جایگاه کلیدهای کروز کنترل در انواع خودروها با هم متفاوت است؛ در بعضی از وسایل نقلیه روی فرمان و در برخی دیگر، روی دسته کناری فرمان قرار می‌گیرد.
تعداد و نام‌گذاری کلیدهای کنترلی سیستم نگهدارنده سرعت در انواع اتومبیل‌ها متناسب با طراحی خودروسازان، کمی با هم تفاوت دارند. دکمههای مذکور شامل موارد زیر می‌شود:
کلید Set: هدف این دکمه، تنظیم شتاب ماشین بر روی عدد مشخصی است. پیش از فشردن دکمه Set، باید سرعت اتومبیل را به میزان مورد نظرتان رسانده و سپس کلید را فشار دهید.
کلید Cancel: همانطور که از اسم این دکمه مشخص است؛ Cancel وظیفه خاموش کردن سیستم کروز کنترل را برعهده دارد. البته ویژگی مذکور در تمام خودروهای مجهز به این آپشن وجود ندارد.
در خودروهای بدون کلید Cancel جهت غیرفعال کردن سیستم نگهدارنده سرعت باید از پدال‌ها کمک بگیرید. در ماشین‌های اتومات، پدال ترمز را فشار داده و در اتومبیل‌های دنده‌ای، کلاچ را نگهدارید.
کلید Accel: این دکمه که بیشتر با علامت + روی پنل کلیدها مشخص می‌شود؛ وظیفه افزایش سرعت تثبیت شده به میزان یک کیلومتر بر ساعت با هر بار فشار دادن آن را دارد. به طور مثال، اگر سرعت کروز کنترل به میزان ۸۰ کیلومتر باشد و شما هفت بار این کلید را فشار دهید؛ شتاب خودرو به ۸۷ کیلومتر رسیده و در همان میزان ثابت می‌ماند.
کلید Cost: این دکمه دقیقا برعکس مورد قبلی یعنی Accel کار میکند؛ علامت روی آن به شکل – است و به ازای هر بار فشردن آن، سرعت ماشین به میزان یک کیلومتر، کاهش پیدا کرده و تثبیت می‌شود.
کلید Resume: اگر کروز کنترل را روشن کرده و پس از مدتی، آن را غیر فعال کنید؛ با فشردن این دکمه می‌توانید، آن را دوباره راه‌اندازی کنید. سرعت خودرو هم طبق آخرین شتابی که سیستم روی آن فعال بوده؛ تنظیم می‌شود.
مزایای استفاده از سیستم کروز کنترل ماشین
کروز کنترل مزایای زیادی برای راننده دارد. البته استفاده درست و به جا از آن میتواند طول عمر خودرو را افزایش دهد و مصرف سوخت خودرو را هم کاهش دهد. باید به خاطر داشت رانندگی با یک سرعت مناسب باعث می‌شود که مصرف سوخت خودرو به یک‌باره کاهش یا افزایش شدیدی نداشته باشد. در زیر چند مورد از مهم‌ترین مزایای استفاده از سیستم کروز کنترل را با هم می‌بینیم:
- قابلیت تنظیم شتاب روی یک عدد دقیق، حتی در سربالایی‌ها و سرآشیبی‌ها است.
- کنترل دریچه گاز خودرو و صرفه‌جویی در مصرف سوخت
- ثابت نگه داشتن سرعت خودرو تنها با یک دکمه
- افزایش یا کاهش سرعت تنظیم‌شده تنها با استفاده از یک دکمه
- راحتی راننده در مسیرهای طولانی
- قابلیت نصب آسان بر روی خودروهای مختلف به غیر از برخی خودروهای خاص نظیر پراید!
معایب کروزکنترل چیست؟
باتوجه به محاسن و کارآیی این سامانه، شاید این تصور به وجود آید که شما می‌توانید در هر سرعتی کروزکنترل اتومبیل خود را فعال کنید. حقیقت این است که این سامانه در سرعت‌های زیر 40 تا50 کیلومتر در ساعت غیرقابل فعال است؛ یعنی راننده نمی‌تواند در خیابان‌های شهری از این سیستم استفاده کند.
اما این امکان در اتوبان‌ها و بزرگراه‌هایی که محدودیت سرعت در آنها 80 کیلومتر یا فراتر از آن است، وجود دارد. معایب این سیستم شامل موارد دیگری هم می‌شود. برای نمونه اگر شیب مسیر تردد زیاد باشد، این سامانه به طور خودکار از مدار خارج می‌شود. در سربالایی‌ها هم این موضوع تکرار می‌شود چرا که به خصوص در اتومبیل‌های گیربکس دستی، کروزکنترل تا میزان مشخصی میتواند به پیشرانه فشار وارد کند.
البته این معایب تنها برای کروزکنترل‌های غیر‌هوشمند وارد است؛ چرا‌که در کروزکنترل‌های هوشمند، این سامانه با تشخیص فاصله بین دو اتومبیل نه‌تنها سرعت اتومبیل را در مقدار مشخص‌شده نگه میدارد، بلکه در مواقع اضطراری، حتی به کاهش سرعت اتومبیل هم خواهد پرداخت. ذکر این نکته هم لازم است که اگر قرار است این سامانه را روی اتومبیل خود فعال کنید، می‌بایست ابتدا تغییراتی در برنامه ECU موتور بدهید.
ضمن اینکه بسیاری از اتومبیل‌های تولید داخل در پشت‌آمپر (صفحه کیلومتر) امکان نمایش اطلاعات این سامانه را ندارند و باید با نمونه به‌روز‌تر تعویض شوند.
انواع تکنولوژی کروز کنترل خودرو
به طور کلی ۴ نوع سیستم کروز کنترل از مدل های پایه آن تا مدلی هایی که می توانند لاین حرکت را تغییر دهند و امکانات بیشتری دارند وجود دارد. در ادامه ما مزایا و معایب آنها را بیان می کنیم.
لیمیتر یا محدود کننده‌ی سرعت
این سیستم ساده ترین و پایه ای ترین مدل از کروز کنترل است. سیستم هایی وجود دارد که برای کنترل سرعت یکسری از خودرو ها کاربرد دارد (مانند سیستم های بکار رفته در بعضی از خودرو های ون که اجازه نمیدهد سرعت آنها از ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت تجاوز کند).
بعضی از سیستم های کروز نیز توسط راننده برای کنترل سرعت فعال می شوند. در این حالت زمانی که راننده بیش از سرعت مجاز پای خود را بر روی پدال گاز فشار دهد تاثیری نخواهد داشت و سیستم گاز خودرو عملا بیش از حد تعیین شده کاری انجام نمیدهد.
برند هایی که به این سیستم مجهز هستند : سیتروئن، فورد، نیسان، پژو، رنو، ون ها و …
مزایا:
- به شما کمک میکند تا بر اساس سرعت های تعیین شده بر تابلو ها رانندگی کنید
- بهینه سازی مصرف سوخت
معایب:
- راننده مجبور است از پدال گاز استفاده کند
کروز کنترل استاندارد
کروز کنترل استاندارد یکی از رایج ترین آپشن ها بر روی خودرو های امروزی است. بعد از فعال کردن این سیستم با رسیدن به سرعت دلخواه خود می توانید تنها با یک کلیک سرعت خودرو را تنظیم نمایید و خودرو بعد از آن سرعت را به همان صورت نگه میدارد.
برند هایی که به این سیستم مجهز هستند : بیشتر مدل های رایج و اصلی شامل این آپشن هستند.
مزایا:
- در سفر ها و مسیر های طولانی آسایش بیشتری برای راننده فراهم می کند
- بیشترین میزان بهینه سازی مصرف سوخت را نسبت به مدل قبل دارد
- رانندگی بر اساس سرعت های تعیین شده در مسیر را امکان پذیر می کند
معایب:
- در ترافیک های سنگین راننده باید کنترل خودرو را بر عهده گیرد
- سیستم تنها در مسیر های باز و کم تردد کاربرد دارد
کروز کنترل تطبیقی
این سیستم دارای رادار یا لیزر است که به وسیله آن میتواند سرعت را با توجه به فاصله‌ی شما با خودروی روبرویی تنظیم نماید. کروز کنترل‌های تطبیق‌پذیر و هوشمند روی خودروهای لوکس نصب می‌شوند و به کمک حس‌گر‌هایی که دارند، فاصله خودرو با موانع و خودروهای دیگر را اندازه‌گیری می‌کنند و میتوانند سرعت را با توجه به این اندازه‌گیری تنظیم نمایند.
برند هایی که به این سیستم مجهز هستند : مجموعه از مدل های BMW، فیات، فورد، JLR، لکسوس، مرسدس بنز، فولکس واگن، همچنین تعداد خودروسازانی دیگری که به سمت استفاده از این تکنولوژی می روند در حال افزایش است.
مزایای کنترل کروز تطبیق پذیر
- تنظیم سرعت خودرو با توجه به ترافیک مسیر
- آسایش بیشتر راننده
- مصرف سوخت بهینه تر
معایب کنترل کروز تطبیقی
- کار سنسور های تشخیص دهنده‌ی فاصله در هوای نامناسب میتواند مختل شود.
- در تغییر های ناگهانی ترافیک مسیر، سیستم الکترونیکی از نظر تطبیق سرعت ممکن است کند و ضعیف عمل کند.
- فاصله با خودروی روبرویی ممکن است به اندازه ای باشد که رانندگان دیگر را برای سبقت و قرار گرفتن در جلوی شما وسوسه کند.
کروز کنترل های نیمه اتوماتیک
آخرین تکنولوژی سیستم های کروز کنترل یک قدم به خودرو های تمام خودران نزدیک تر شده است. و این به این معناست که این مدل از کروز کنترل ها میتوانند سیستم گاز، ترمز و فرمان خودرو را کنترل نمایند. اما هنوز هم در مواقعی که این سیستم در تشخیص اشیا اشتباه کند نیاز به دخالت راننده وجود دارد.
این سیستم های نیمه اتوماتیک وظیفه‌ی فرمان دهی خودرو، توقف و حرکت خودرو ها در ترافیک، تعویض لاین و تطبیق سرعت خودرو بر اساس اطلاعات GPS و تابلو های تنظیم سرعت مسیر را دارند.
برند هایی که به این سیستم مجهز هستند : آئودی A3/A8/Q7، BMW سری ۷، مرسدس بنز کلاس S، Volvo XC90
مزایا:
- آسایش بیشتر برای راننده
- بهینه سازی مصرف سوخت
معایب:
- سنسور ها باید همیشه تمیز باشند تا به درستی وظیفه‌ی خود را انجام دهند
- احتمال اینکه راننده از رانندگی و احتیاط غافل شود بسیار است
در چه مسیرهایی نباید از کنترل کروز استفاده کنیم؟
درست است که سیستم کروز کنترل میتواند مزایای زیادی برای راننده و سرنشینان خودرو فراهم کند، اما همیشه و همه‌جا نمی‌توان روی آن حساب کرد. همانطور که پیش‌تر هم گفته شد، در مسیرهای پرترافیک یا جاده‌های ناصاف و در سرعت‌های بالا استفاده از کروز کنترل منطقی و ایمن به نظر نمی‌رسد. کاربرد کروز کنترل چیست؟ کاربرد اصلی این سیستم در جاده‌های طولانی با مسیری مستقیم و کم‌ترافیک است.
در مسیرهای شهری، بهتر است که از کروز کنترل استفاده نشود. جاده‌های لغزنده، مسیرهای پرپیچ‌وخم و مکان‌هایی که شیب‌های تند و محسوسی دارند هم پذیرای استفاده از سیستم کروز کنترل نیستند. البته در بزرگراه‌های درون‌شهری هم می‌توان از کروز بهره برد، اما در خیابان‌های درون‌شهری نباید به استفاده از آن فکر کنید.
همیشه یادتان باشد که احتیاط شرط عقل است و استفاده از این سیستم در سرعت‌های زیاد را از سرتان بیرون کنید. چرا؟ چون در سرعت‌های زیاد، سپردن خودرو به حالتی اتوماتیک دور از عقل و خطرناک است.
کروز کنترل رانندگی را آسان میکند و در جاده‌های طولانی میتواند راننده را به خواب ببرد. زمانی که احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کنید و یا حال رانندگی ندارید. بهترین کار این است که در کنار جاده توقف کنید و پس از استراحت به راه خود ادامه دهید.
تشخیص مشکلات کروز کنترل
تا اینجا دیگر با عملکرد کروز کنترل آشنا شده‌اید و می‌دانید که چطور عمل میکند. حالا توجه‌تان را به زمانی جلب می‌کنیم که سیستم کروز به‌درستی کار نمی‌کند. درست کارنکردن به چه معناست؟ یعنی زمانی که دستورات راه‌اندازی کروز کنترل را با فشردن دکمه‌ها صادر می‌کنید اما خبری نیست و هیچ‌کنترل اتوماتیکی رخ نمیدهد یا زمانی که فرمان صادر می‌شود اما سرعت تثبیت نمی‌شود.
مشکلات متنوعی میتوانند موجبات کارنکردن کروز کنترل را فراهم کرده باشند. برای مثال:
- بروز مشکل در سیستم گاز خودرو
- ناتوانی عملگر در اجرای فرمان‌ها
- بروز اختلال در ورود گاز به سیستم
هر یک از این مشکلات و اختلالات باید از سوی متخصصی کارکشته بررسی شوند. بدیهی است که شما حتی در صورت تشخیص معضل هم قادر به رفع آن نخواهید بود. پس اگر مشکلی در سیستم کروز کنترل خودروی خود دیدید، حتما پیگیری‌های لازم را نزد تعمیرکاری حرفه‌ای انجام بدهید.
سخن پایانی
حالا دیگر کاملا می‌دانید که کروز کنترل چیست و چطور در مسیر رانندگی به کمک‌تان می‌آید. برخی از خودروها قابلیت اضافه‌کردن این سیستم را دارند. برخی هم از ابتدابه‌ساکن در فرایند تولید کارخانه مجهز به آن می‌شوند. دنیای خودروسازی با سرعت در حال تاختن به سوی دنیاهای تازه‌ای است که حذف راننده و کنترل تمام‌خودکار وسیله از جمله چشم‌اندازهای آن است. عالی است، قبول دارید؟
