سیستم ESP یکی از مهمترین سیستم های ایمنی خودرو می باشد که وظیفه آن حفظ پایداری خودرو در تمام شرایط رانندگی مخصوصا هنگام حرکت خودرو در پیچ می باشد، عملکرد سیستم ای اس پی، کمی پیچیده است و نیاز به دقت فراوان دارد، علت پیچیده بودن عملکرد ای اس پی، پیچیده بودن مشکلاتیست که سیستم ای اس پی برای حل آن مشکلات طراحی شده، اما آن مشکلات چه می باشند؟
مشکلاتی که سر پیچ، برای خودرو به وجود می آیند عبارتند از بیش فرمانی و کم فرمانی، در این مقاله از کیان باتری مفصلا در رابطه با آنها صحبت خواهیم کرد.
سیستم ESP چیست؟
در اروپا ۸۰ درصد تولید کنندگان خودرو از این سیستم استفاده می کنند که البته برخی از آن ها نام دیگری را روی این سرویس گذاشته اند. ESP مخفف Electronic Stability Program و به معنای برنامه پایداری الکترونیکی می باشد. این آپشن سعی می کند تا در فرمان دادن های ناگهانی کنترل ماشین را از دست ندهید و به اصلاح در مسیر بمانید.
سیستم ای اس پی حاصل تلفیق سیستم ترمز ای بی اس و سیستم تراکشن کنترل است که بوسیله نرم افزاری و در صورت داشتن سخت افزار لازم برای سه سیستم بالا به همراه تعدادی سنسور اضافه برای زاویه فرمان و شتاب های طولی و عرضی وارده به خودرو سیستم پایداری الکترونیکی یا همان ای اس پی بوش ( بعضی از شرکتها نامهای تجاری دیگه مثل مثلا” DSP برای بی ام دبلیو ) رو بوجود آورد.
وظایف ESP ماشین چیست؟
ای اس پی با اندازه گیری مداوم این پارامترها وضعیت حرکتی خودرو رو بررسی میکند:
- سرعت گردش هر چرخ و سرعت حرکت خودرو
- وضعیت قرار گیری فرمان و همینطور محاسبه سرعت گرداندن فرمان
- میزان شتاب وارده طولی و شعاعی به خودرو
- وضعیت موتور از نظر گشتاور تولیدی
- در بعضی از گونه ها تعدادی سنسور برای بررسی وضعیت مسیر حرکت از نظر خیس یا خشک بودن و همینطور میزان لغزندگی مسیر حرکت هم وجود دارد.
بعد از بررسی پارمترها فوق ای اس پی یک نقشه کلی از نظر چگونگی حرکت خودرو و وضعیت چرخها تنظیم میکند و با مقایسه این مقادیر با مقادیر ایده آل مورد نیاز خودرو تصمیم به دخالت در امر رانندگی میگیرد.
به این ترتیب که با توجه به سرعت حرکت خودرو و شتاب وارده به خودرو از جهات مختلف و همینطور چگونگی کارکرد راننده با فرمان نتیجه گیری میکند که شرایط حرکت خودرو عادی یا با کم فرمانی( انحراف قسمت جلوی خودرو ) و یا بیش فرمانی ( انحراف قسمت عقب خودرو ). در صورت کم فرمانی یا بیش فرمانی بودن با استفاده تکی یا توام از ترمز چرخها و گاها” گشتاور موتور شروع به اصلاح وضعیت حرکت خودرو میکند.
آپشن ESP در خودرو چگونه کار می کند؟
سیستم پایداری ESP به وسیله میکروکامپیوتر هایی مدیریت می شود که اطلاعات را از سنسور های مختلف در خودرو دریافت می کنند. این اطلاعات ۲۵ بار در ثانیه بررسی می شوند تا تایید شود که ورودی و جهت فرمان راننده با جهت واقعی که وسیله نقلیه حرکت می کند مطابق باشد.
اگر وسیله نقلیه مسیر متفاوتی را حرکت کند، وضعیت بحرانی تشخیص داده شده و بلافاصله این سیستم واکنش نشان می دهد. این سیستم مستقل از راننده کار می کند و با توجه به دسترسی هایی که به ترمز و سیستم کشش دارد و پیش تر به آن اشاره شد، خودرو را کنترل می کند.
برای کنترل و برگشت خودرو به حالت استاندارد و خروج از بحران، در چرخ هایی که نیاز است کمی ترمز گرفته می شود و در چرخ های دیگری که برای برگشت به جاده لازم داریم، حرکت ایجاد می شود.
در واقع این سیستم بدون نیاز به دخالت راننده با کنترل ترمز و انتقال نیروی موتور به چرخ های مورد نظر و کنترل جهت فرمان، ماشین را از شرایط بحرانی خارج می کند و خودرو مجدد در جاده بدون مشکل قابل کنترل است. قابل ذکر است انجام این محاسبات، احتیاج به سنسور ها، کامیپوتر ها و مهندسی بسیار پیشرفته ای دارد.
نحوه عملکرد سیستم ESP
ESP شامل چندین قطعه است که با هم کار می کنند تا ایمنی خودرو در جاده را برای شما فراهم کند. این سیستم شامل ترمزهای ضد قفل (ABS) و کنترل کشش (TCS) می باشد.
این سیستم با استفاده از سنسورهای بی شمار، بر روی عملکرد فرمان، شتاب و ترمز خودرو نظارت می کند و داده ها را به کامپیوتر مرکزی خودرو می فرستند. سپس این رایانه آنچه را که شما انجام می دهید را با نحوه واکنش خودرو مقایسه می کند.
اگر به عنوان مثال شما به سرعت فرمان را به سمت چپ یا راست می چرخانید، اما ماشین در حال حرکت مستقیم است (شاید به این دلیل که جاده بسیار مرطوب یا یخی است)، کامپیوتر می تواند این مشکل را تشخیص دهد و به سیستم های خودرو دستور دهد تا طبق میل شما عمل کرده و فرمان را بچرخانند.
اجزای تشکیل دهنده سیستم پایداری ای اس پی
- واحد Hydraulic و واحد کنترل متصل: واحد Hydraulic در این سیستم دستورات واحد کنترل را اجرا می کند و از طریق سوپاپ فشار، فشار ترمز چرخ ها را تنظیم می کند.
- سنسور سرعت چرخ: در این واحد و سنسور ها، سرعت هر چرخ محاسبه می شود. این سنسور ها توانایی تشخیص جهت حرکت را هم دارند.
- سنسور زاویه فرمان یا Steering-angle: وظیفه این سنسور، تعیین موقیت فرمان است و در آن زاویه فرمان، سرعت خودرو یا موقعیت پدال گاز و فشار ترمز بررسی می شود تا قصد راننده مشخص شود.
- سنسور شتاب سنج و شتاب جانبی: یک سنسور سرعت چرخش تمام حرکات وسیله نقلیه در محور عمودی ثبت می کند. با ترکیب این سنسور با ستاب جانبی، وضعیت اتومبیل و حالت واقعی آن تعیین می شود تا با قصد راننده مقایسه شود.
- سیستم ارتباط با موتور: در این سیستم واحد کنترل ESP با موتور ارتباط دارد و می تواند گشتاور و دور موتور کاهش یا افزایش دهد تا هم لغزش چرخ جبران شود و هم کنترل خودرو صورت بگیرد.
طرز کار سیستم پایداری ای اس پی
اگر حین ترمز گرفتن هستید و چرخ ها در خطر قفل شدن هستند، ترمزهای ضد قفل سیستم ESP وارد صحنه شده کرده و فرآیند ترمز را کمی کندتر می کنند تا شما بتوانید مجدد کنترل لاستیک ها را به دست بگیرید. همچنین این سیستم می تواند میزان نیروی ترمزگیری که به هر چرخ وارد می شود را اندازه گیری کند. بنابراین اگر یک یا چند چرخ نسبت به بقیه تحت فشار بیشتری باشند، می توان از این روش برای استفاده حداکثر از آن چرخ ها استفاده کرد.
سیستم ESC حتی می تواند به کمک سیستم کنترل کشش، میزان توان ارسال شده از موتور به چرخ های محرک را مدیریت کند. اگر در شرایطی شما فشار زیادی بر روی شتاب دهنده می آورید، اما چرخ ها بدون هیچ جهتی فقط در حال چرخش روی یک زمین گلی یا یخی هستند؛ کنترل کشش باعث کاهش میزان قدرت آنها شده و به نحوی حرکت آنها را کنترل می کند.
تمامی این فرآیند ها – از تشخیص ورودی های شما گرفته تا تصمیم گیری در مورد رفتار خودرو و حل مشکلات به وجود آمده – در کسری از ثانیه اتفاق می افتد.
مزایای ESP
قطعا کم شدن تصادفا بر اثر استفاده از ESP مهمترین مزیت این سیستم بوده است. هر کسی شاید مجبور باشد در هر شرایط آب و هوایی رانندگی کند. سیستم ESP کمک زیادی به کنترل خودرو می کند. همچنین با نگاه به آمار می بینیم که ۲۶ درصد تصادفات مربوط به خودروهای شاسی کوتاه و ۴۸ درصد خودروهای شاسی بلند کاهش یافته است.
در ویدئوی زیر می‌توانید نحوه‌ی عملکرد سیستم ESP را مشاهده نمائید:
تفاوت ESP و ESC در چیست؟
سازندگان نام های مختلف و اختصاری مد نظر خودشان را برای سیستم های کنترل الکترونیکی خودرو خود انتخاب کرده‌اند، اما همه آنها یک کار یکسان را انجام می دهند. بنابراین علاوه بر نام های ESP و ESC، گاهی ممکن است اسامی مثلVDC (کنترل پویا خودرو)، VSA (کمک پایداری خودرو) و یاDSC (کنترل پایداری پویا) را نیز مشاهده کنید.
برخی از برند های خودرو علاقه دارند نام این سیستم را اختصاری برای برند خودشان انتخاب کنند. برای مثال برندVolvo از نام Dynamic Stability & Traction Control (DTSC) استفاده می کند؛ در حالی که برند پورشه این سیستم را PSM می نامد ( سیستم مدیریت پایداری پورشه)
خودروهای دارای ESP در ایران
براساس قوانین کشورمان تاکنون وجود ESP در خودروهای تولیدی یا مونتاژ داخلی اجباری نبوده است و قرار بود این سامانه ایمنی در خودروهای جدید از امسال مطابق با استاندارد 85 گانه اجباری شود که البته ظاهرا با توجه به شدت تحریم های بین المللی، اجرای این بخش از استانداردهای تازه به تعویق افتاده است.
از طرف دیگر احتمالا می دانید که خودروسازان داخلی اساسا در بازار انحصاری و بی رقیب داخل کشور، نیازی چندانی را نسبت به ارتقای محصولات خود احساس نمی کنند و حتی مسائلی نظیر انژکتوری شدن خودروهای قدیمی کاربراتوری و یا نصب ترمز ضد قفل ABS نیز در سال های گذشته تنها با فشار سازمان حفاظت از محیط زیست و پلیس راهور ممکن شده بود که در مقطعی از شماره گذاری کردن خودروهای فاقد این فناوری ها جلوگیری به عمل آوردند.
ESP : برنامه الکترونیکی پایداری که توسط کارخانه‌های رو برو استفاده می‌شود. آئودی – بنتلی – بوگاتی – کرایسلر – سیتروئن – دوج – هیوندای – هولدن – جیپ – کیا – لامبورگینی – اوپل – پژو – رنو – سکانیا – اشکودا – اسمارت – سوزوکی – ولکس‌واگن
ESC : کنترل الکترونیکی پایداری که عملکردی دقیقا مشابه دارد و توسط این کارخانه‌ها استفاده می‌شود : فیات – هیوندای – کیا – لوکسجن – پروتون – اشکودا – تسلا.
VDC : کنترل دینامیکی خودرو که نام دیگری برای این سیستم است و در این خودروها استفاده می‌شود : آلا رومئو – فیات – اینفینیتی – نیسان – پروتون – سوبارو –
علامت ESP در خودرو ها
نماد یا علامت سیستم ESP تقریبا در تمام خودروها مشترک است و به صورت شکل زیر می باشد.
چراغ هشدار سیستم ESP در ماشین
ESP دارای یک چراغ هشدار دهنده اختصاصی می باشد. این چراغ هشدار در شرایطی مثل زمانی که ماشین در لبه یک مکان خطرناک قرار گرفته باشد فعال شده و چشمک می زند؛ به خصوص اگر رانندگی روی یک سطح لغزنده باشد. بنابرین اگر چراغ روشن شود، نشان می دهد که سیستم ESP دارای خطا بوده و یا غیر فعال شده است. در این موقع شما باید سیستم را بررسی کرده یا آن را دوباره فعال کنید.
آیا سیستم کنترل کشش (traction control) همان کار ESP یا ESC را انجام می دهد؟
کنترل کشش یکی از مهمترین ابزارهایی است که یک سیستمESP یا ESC در اختیار شما قرار می دهد تا به شما کمک کند خودرو خود را کنترل کنید. بنابراین کنترل کشش بخشی از سیستم ESP یا ESCبوده و توسط آن اداره می شود.
غیر فعال کردن سیستم ESP یا ESC
بسیاری از خودرو ها دارای دکمه‌ای هستند که به شما اجازه می دهد سیستم ایمنی کنترل الکترونیکی را به صورت موقت یا کامل غیر فعال کنید. ما اکیداً توصیه می کنیم که این کار را در جاده های عمومی انجام ندهید.
اما همچنان بسیاری از رانندگان غالباً ترجیح می دهند این کارکردها را برای رانندگی با عملکرد بالا و در مسیرهای مسابقه غیر فعال کنند. در واقع هدف آنها این است که به جای تکیه به این سیستم ایمنی، از مهارت های کنترل خود برای متوقف کردن مشکلاتی مانند چرخش خودرو استفاده کنند.
