سنسور دمای آب خودرو، یکی از قطعات اصلی اتومبیل است که در صورت خرابی می‌تواند عملکرد آن را دچار مشکل کند. در این مطلب از کیان باتری قصد معرفی سنسور دمای آب خودرو را بشناسیم و نشانه‌های خرابی آن را بررسی کنیم.
سنسور دمای آب خودرو چیست؟
سنسور دمای آب خودرو (به انگلیسی Water temperature sensor) که با نام فشنگی آب خودرو نیز شناخته می‌شود قطعه‌ی کوچکی است که در مسیر مایع خنک‌کننده آب رادیاتور موتور قرار گرفته و وظیفه کنترل دمای آب در هر لحظه را برعهده دارد.
به عبارتی دیگر، این قطعه مانند حس‌گری است که دمای آب ماشین را می‌سنجد و اطلاعات دمای مایع خنک‌کننده موتور را به ECU می‌فرستد. باتوجه به این اطلاعات، ECU دور فن را تعیین خواهد کرد. از طرفی ECU بر اساس میزان سردی و گرمی موتور، میزان پاشش سوخت توسط سوزن انژکتور را تعیین میکند. محل دقیق قرارگیری سنسور آب خودرو معمولاً روی محفظه ترموستات است.
محل قرارگیری سنسور دمای آب در اغلب خودروها در روی محفظه ترموستات است.
به زبان ساده‌تر باید گفت، زمانی که دمای موتور خودرو بالا میرود و خودرو بیش از حد داغ میکند، سنسور دمای آب وارد عمل شده و دور موتور را تا زمانی که به حد نرمال برسد پایین می‌آورد. البته در برخی از مدل‌های خودرو، سنسور این قابلیت را دارد که فن‌های سیستم خنک‌کننده را نیز روشن کند.
وظایف سنسور دمای آب چیست؟
سنسور دمای آب یا سنسور دمای خنک کننده وظیفه دارد که دمای مایع خنک کننده را اندازه گیری کرده و به واحد کنترل الکترونیک ( ایسیو ) ارسال کند و ایسیو نیز از طریق اطلاعات این سنسور، زمان پاشش سوخت و آوانس جرقه ای را برای حالت های مختلف از جمله برای حالت ساسات و دماهای مختلف تنظیم می کند.
بنابراین یکی از سنسورهای تاثیر گذار در پاشش سوخت و جرقه ( آوانس و ریتارد ) و روشن شدن خودرو، سنسور دمای مایع خنک کننده ( سنسور دمای آب ) می باشد. اما وظیفه سنسور دمای آب، فقط محدود به مورد بالا نیست و از دیگر وظایف این قطعه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- نشانگر آمپر آب در پشت آمپر
- تشخیص زمان راه اندازی فن های خنک کننده (دور کند، تند و خاموشی فن ها)
- اطلاع ECU از دمای آب برای اعلام حالت ساسات
- کنترل میزان حرارت موتور برای غلظت سوخت ترکیبی با هوا
- کنترل کمپرسور کولر در صورت بالا رفتن بیش از اندازه استاندارد دمای موتور
سنسور دمای آب چگونه کار میکند؟
سنسور دمای آب، این سنسور که عموما به نام فشنگی آب نیز شناخته می شود یک مقاومت از نوع NTC ( Negative Termal Coefficient ) می باشد. این نوع مقاومت ارتباط و تاثیر پذیری مستقیم با دما دارد به نحوی که اگر دمای پیرامون آن افزایش یابد، مقاومت آن کاهش می کند.
روش کار این سنسور به این شکل است که ECU ولتاژ ورودی به سنسور می دهد( ۵ ولت ) و سنسور بر اساس مقاومتی که در آن لحظه دارد که وابسته به دما است، ولتاژ خاصی را به ECU بر میگرداند که هر ولتاژ تعریف خاصی دارد و بیانگر دمای خاصی است.
سنسور دمای آب از نوع NTC میباشد
از آنجایی که این سنسور از نوع NTC میباشد، اگر دمای آب بالا برود مقاومت آن کم می شود، درنتیجه هرچه ولتاژ برگشتی به ECU بالا تر و نزدیک ۵ ولت باشد یعنی دمای آب موتور بالا تر است و درصورت سرد بودن دمای آب موتور چون مقاومت سنسور بالا میرود ولتاژ برگشتی به ECU کمتر می شود و ECU بر اساس آن ولتاژ برگشتی، از دمای آب موتور اطلاع پیدا می کند.
ECU با اطلاع پیدا کردن از دمای آب موتور تصمیم میگیرد که چه زمانی فن دور کند و یا دور تند را فعال کند ویا اینکه بر اساس سرد یا گرم بودن موتور چه میزان بنزین پاشش کند و اصطلاحا ساسات کند یا خیر.
انواع سنسور دمای آب
سنسور دمای آب نوع NTC یا Negative Temperature Coefficient
سنسور NTC یا ضریب دمای منفی به مفهوم مقاومت متغیر با ضریب حرارتی منفی است. داخل این نوع سنسور 2 عدد سنسور مقاومتی قرار دارد که یکی از آنها به پشت آمپر آب رفته و دیگری وظیفه ارسال سیگنال به ECU را برعهده دارد. در این نوع سنسور، با افزایش دما مقاومت آن کاهش پیدا کرده و با کاهش دما مقاومت آن افزایش پیدا میکند.
سنسور دمای آب نوع PTC یا Positive Temperature Coefficient
سنسور PTC یا ضریب دمایی مثبت، یکی دیگر از انواع سنسور دمای آب و به مفهوم مقاومت متغیر با ضریب حرارتی مثبت است. این سنسور عملکردی مشابه سنسور NTC دارد با این تفاوت که در آن با افزایش دما، مقاومت آن افزایش یافته و با کاهش دما نیز مقاومت آن کاهش پیدا میکند.
تعداد سنسورهای دمای آب در خودروهای مختلف با یکدیگر متفاوت است اما اکثر خودروها دارای 3 عدد سنسور یا حسگر دمای آب هستند که با رنگ‌های زیر قابل تفکیک خواهند بود.
رنگ سبز: وظیفه ارسال اطلاعات به ECU را جهت اطلاع از دمای آب و تنظیم پاشش سوخت برعهده دارد.
رنگ آبی: به منظور نمایش پشت آمپر استفاده می‌شود.
رنگ قهوه‌ای: وظیفه صدور دستور راه‌اندازی فن و کنترل یونیت فن را برعهده دارد.
تعداد سنسور دمای آب در خودرو ها
تعداد سنسورهای موجود در سیستم خوردو بسته به مدل آنها متفاوت است. برای مثال در خودروهایی مثل ۴۰۵، پرشیا، سمند و خودروهایی که دارای یونیت کنترل فن هستند، ۳ سنسور دمای آب وجود دارد. یک سنسور با رنگ قهوه‌ای برای ارسال فرمان راه اندازی فن سیستم خنک‌کننده، یک سنسور با رنگ سبز برای اطلاع رسانی دمای آب به ECU موتور و یک سنسور آبی رنگ جهت نمایشگر پشت آمپر.
اما در خودروهایی مانند پراید که فاقد یونیت کنترل فن هستند، ۲ عدد سنسور دمای آب موتور وجود دارد. یکی برای اطلاع رسانی دمای آب به ECU موتور و یک سنسور هم جهت نمایشگر پشت آمپر.
در خودروهایی مثل ۲۰۶ و ۲۰۷ هم به‌دلیل اینکه تمامی ECUها و کنترلرها به هم متصل هستند و اطلاعات در دسترس تمام قسمت‌هاست و پارامترهای آمپر هم توسط BSI کنترل می‌شوند، نیازی به وجود سنسور اضافی نیست و فقط یک سنسور وجود دارد.
عوارض خرابی حسگر دمای آب
عملکرد نامناسب این سنسور باعث بروز چه مشکلاتی می‌شود؟
- دود کردن خودرو در زمانی که موتور خنک میباشد یا بعد از گرم شدن موتور.
- بد روشن شدن خودرو در هوای سرد.
- داغ کردن خودرو و دیر روشن شدن فن.
- یکسره کار کردن فن رادیات.
نکته : با خرابی این سنسور فن رادیات درست عمل نمی‌کند وخودرو گرم کرده وجوش می اورد ودمای اب در هنگام روشن شدن فن بسیار بالاتر از قبل در پشت امپر دیده می‌شود وخودرو بدون هیچ دلیل مکانیکی هنگام صبح با استارت زیاد روشن می‌شود.
برای تنظیم دور موتور در زمان استارت اولیه این مورد به عهده استپ و ECU میباشد اما در ابتدا اطلاعات از سنسور دما اب گرفته می‌شود.
روش تعمیر:
وقتی به این نتیجه رسیدید که این سنسور خراب است ابتدا مسیر سیم کشی برسی شود وسپس تعویض قطعه مورد نظر که باید توسط کارشناس انجام شود.
علائم خرابی فشنگی آب خودرو
معمولا عیوب حسگر باعث ایجاد نشانه‌هایی می‌شود که راننده می‌تواند با توجه به علائم، مشکل احتمالی را حدس بزند و از ضررهای احتمالی بعدی جلوگیری کند.
علائم خرابی سنسور آب عبارتند از:
- زمانی‌که موتور بیش از حد گرم است، فن روشن نمی‌شود.
- زمانی‌که موتور سرد است، فن روشن می‌شود.
- در استارت سرد، موتور بد کار میکند.
- حالت ساسات در استارت سرد ایجاد نمی‌شود.
- مصرف سوخت بالا رفته است.
- چراغ چک خودرو روشن شده است.
- قدرت موتور کاهش پیدا کرده است.
- موتور داغ کرده و فن دیر روشن می‌شود.
- فن رادیات به صورت مداوم کار میکند.
- در زمان گرم شدن موتور یا در استارت اولیه، دود مشکی تولید می‌شود.
- Back Fire در اگزور ایجاد می‌شود.
- آلایندگی خودرو افزایش پیدا کرده است.
1- مصرف سوخت زیاد
یکی از اولین علائم نقص سنسور دمای آب، مصرف سوخت زیاد است. اگر حسگر بد کار کند، می‌تواند سیگنال اشتباه به کامپیوتر خودرو ارسال کند و محاسبات سوخت و زمان‌بندی را تحت‌تأثیر قرار دهد. ارسال سیگنال اشتباه از کارکرد پیشرانه در دمای پایین به کامپیوتر، چندان غیرمعمول نیست.
چنین عیبی باعث می‌شود کامپیوتر خودرو فکر کند دمای پیشرانه سرد است (حتی اگر واقعا این‌طور نباشد) و درنتیجه دستور ارسال سوخت بیشتری نسبت به مقدار لازم صادر خواهد کرد. به این معنی که افزایش مصرف سوخت را سبب می‌شود و ممکن است عملکرد موتور را نیز مختل کند.
2- خروج دود سیاه از اگزوز
یکی دیگر از علائم ایجاد عیب احتمالی در حسگر مایع خنک‌کننده، خروج دود سیاه از اگزوز است. اگر حسگر خراب شود و سیگنال اشتباه ارسال کند، ECU در محاسبات خود اشتباه میکند و مخلوط سوخت را بدون ضرورت غنی خواهد کرد.
اگر مخلوط سوخت و هوا بیش‌از‌حد غنی باشد، پیشرانه به مرحله‌ای می‌رسد که نمی‌تواند سوخت را به‌خوبی منفجر کند و درنتیجه دمای محفظه‌ی احتراق و لوله‌های اگزوز افزایش می‌یابد. درادامه، رنگ دود ناشی از احتراق به سیاه تغییر میکند که نشانه‌ی غنای مطلوب سوخت است.
3- داغ شدن بیش از حد موتور
یکی دیگر از علائم ایجاد عیب در حسگر دمای خنک‌کننده، گرم‌شدن بیش‌از‌حد پیشرانه است. گاهی اوقات حسگر دمای آب به‌گونه‌ای خراب می‌شود که سیگنال دائمی از داغ‌بودن پیشرانه به ECU ارسال میکند.
در این حالت، واحد کنترل الکترونیکی برای جبران‌کردن گرمی پیشرانه، به‌اشتباه دستور می‌دهد تا مخلوط سوخت و هوا رقیق شود. ازاین‌رو، دمای پیشرانه به‌دلیل مخلوط سوخت و هوای رقیق، مدام افزایش می‌یابد که به احتراق زودرس و خطای جرقه منجر خواهد شد.
همچنین بخوانید: دلیل بالا رفتن آمپر آب و راه حل داغ کردن موتور ماشین
4- روشن‌شدن چراغ چک موتور
چشمک‌زدن یا روشن‌شدن چراغ چک موتور، یکی دیگر از علائم ایجاد عیب در حسگر دمای خنک‌کننده است. در برخی خودروها، اگر ECU اشتباهی در سیگنال ارسالی حسگرها یا مدار الکتریکی آنها تشخیص دهد، چراغ اخطار را روشن میکند.
حسگر دمای مایع خنک‌کننده یکی از مهم‌ترین حسگرهای واحد مدیریت پیشرانه‌ی خودرو است؛ زیرا اطلاعات ارسالی آن نقش مهمی در محاسبات و عملکرد موتور برعهده دارد. به همین دلیل، اگر علائم مذکور را در خودرو خود مشاهده می‌کنید، احتمالا حسگر دچار مشکل شده است. تعمیرکاران حرفه‌ای قادر خواهند بود عیوب موجود در خودرو را تشخیص دهند و بگویند به تعویض حسگر نیاز دارید یا نه.
عیب‌یابی سنسور دمای آب
در صورت مشاهده هرکدام از علائم بالا، باید به خرابی سنسور دمای آب شک کرد. البته توجه داشته باشید که علائم خرابی سنسور دمای هوا و علائم خرابی سنسور اکسیژن نیز می‌تواند مشابه علائم خرابی سنسور اب باشد و باعث لرزش موتور، افت شتاب و افزایش مصرف سوخت شود.
بنابراین باید برای تشخیص خرابی سنسورهای خودروی خود، به تعمیرگاه‌های معتبر مراجعه کنید تا با استفاده از دیاگ یا دستگاه عیب یاب، خرابی خودروی شما را تشخیص دهند.
عیب یابی سنسور دمای اب به 2 روش زیر انجام می‌شود، بنابراین برای تست سلامت قطعه به این روش‌ها عمل کنید.
عیب‌یابی سنسور دمای آب خودرو با دستگاه دیاگ
در صورتی‌که سنسور خراب باشد، مقدار دمای آب در قسمت پارامترها دمای -40 درجه را نشان خواهد داد. قبل از تست قطعه با دستگاه دیاگ باید خطا را پاک کرده و پس از تست سنسور دمای آب، ، با مراجعه به قسمت پارامترها دمای آب را در حالت روشن بودن موتور تجزیه و تحلیل کنید.
عیب یابی سنسور دمای آب خودرو با دستگاه مولتی‌متر یا روش اهمی
سلکتور یا کلید دستگاه مولتی‌متر را روی اهم قرار دهید.
سیم‌های قرمز و مشکی را در جای خود قرار دهید.
2 سر سیم‌ها را به دو پایه سنسور وصل کنید.
در دماهای متفاوت مقدار مقاومت سنسور را اندازه‌گیری و یادداشت و با جدول تغییرات سنسور دمای آب آب مقایسه کنید.
اگر اعداد بدست آمده در تست طبق جدول فوق نباشد یا شامل موارد زیر باشد، می‌توان نتیجه گرفت که سنسور دمای آب خودرو معیوب است و باید آن را تعویض کرد.
- اعداد اختلاف زیادی دارند.
- مقدار مقاومت سنسور در دماهای مختلف تغییر نمی‌کند.
- مقاومت مقدار صفر را نشان می‌دهد.
روش های نگهداری از حسگر خنک کننده
- در ماه‌های سرد سال از ضدیخ استفاده کنید.
- با مراقبت به موقع، مانع از جوش آمدن خودرو شوید.
- در دفعات منظم، رادیاتور و موتور را هواگیری کنید.
- گاهی خودرو را سرویس و دیاگ کنید.
و به طور خلاصه
ما معمولاً قبل از سفر رفتن، خودروی خود را به نمایندگی می‌بریم تا کاملاً چک شود. اما برخی از قطعات مانند سنسور دمای موتور، نیازمند بررسی دوره‌ای هستند چرا که خرابی آنها به خرابی قطعات دیگر می‌انجامد. در این مقاله به بررسی علائم خرابی سنسور دمای آب و نقش آن در نحوه کارکرد موتور پرداختیم. برای بررسی سلامت این سنسور خودتان اقدام می‌کنید یا به نمایندگی مراجعه می‌کنید؟
