سنسور دریچه گاز چیست؟ علائم و عوامل خرابی آن

حسگر دریچه گاز یکی از اجزای حیاتی در خودروهای انژکتوری است که عملیات گاز خوردن خودرو را انجام می‌دهد. به همین دلیل، شناخت سنسور دریچه گاز و نشانه‌های خرابی سنسور دریچه گاز به حفظ سلامت خودرو کمک شایانی می‌کند. در این مقاله از کیان باتری با وظایف و عملکرد این حسگر و عیب یابی و علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو را بررسی می کنیم. با ما همراه باشید!

سنسور دریچه گاز چیست؟

Throttle position sensor یا سنسور موقعیت دریچه ی گاز  TPS حسگری است که روی دریچه گاز و نزدیک استپر بسته میشود. وظیفه ی سنسور دریچه گاز این است که وقتی شما پدال گاز خودروی خود را فشار میدهید، به میزانی که پولکی درچه گاز باز میشود، به همان نسبت حسگر دریچه گاز باز میشود. بطور خلاصه میتوان گفت حسگر دریچه ی گاز یکی از عوامل تنظیم پاشش سوخت انژکتور ها است.

در سیستم خودروهای انژکتوری به همان نسبت ECU میزان سوخت توسط انژکتور ها را تنظیم میکند. یا خلاصه تر اینکه با فشار دادن پدال گاز مقدار باز شدن دریچه ی هوا را حس میکند و با بیشتر فشار دادن پدال گاز دستور افزایش سوخت را به کنترل یونیت خودرو یا همان ECU میفرستد.

مقاله پیشنهادی: آشنایی با دریچه گاز برقی و سیمی

انواع سنسور دریچه گاز در خودرو ها

در خودروهای تولید داخل معمولا این حسگر ها به دو دسته ی ساژم و زیمنس تقسیم میشود. ساختار حسگر دریچه هوای ساژم و زیمنس متفاوت است و برای خودرویی که ecu ساژم دارد باید سنسور دریچه گاز ساژم انداخت.

حسگر دریچه هوا نیاز به سرویس تمیز کاری و یا روغن کاری ندارد. نوع ساخت و طراحی این حسگرها به طوری است که کاملا الکترونیکی است و نسبت به سنسور های دیگر عمر بالاتری دارد. این حسگر دارای سه پایه است که دو پایه برای برق و یک پایه اطلاعات است.

در خودروهای پراید از چهار مدل مختلف استفاده می‌شود. در حالی که در خودروهایی همچون پژو ۴۰۵، پارس و سمند از دو مدل شاخک‌دار و همچنین سیستم مدل ساژم استفاده شده است. در مجموع باید گفت که در تولید اکثر خودروهای داخلی سنسور دریچه گاز شاخک‌دار به کار برده می‌شود. این مدل سنسور، خرابی کمتری نسبت به سایر مدل‌ها دارد.

سنسور‌های دریچه گاز بر اساس نوع کامپیوتر بر روی خودرو نصب می‌شوند. در هر مدل کامپیوتر باید مدل مخصوص به همان خودرو را مورد استفاده قرار داد؛ در غیر این‌صورت نصب مدل دیگری بر روی خودرو جوابگو نخواهد بود و مشکلات متعددی ازجمله ریپ زدن خودرو را به همراه خواهد داشت.

سنسور دریچه گاز چگونه کار میکند؟

قبل از اینکه بخواهیم بیشتر راجع به عملکرد این سنسور بدانیم، بهتر است اجزای اصلی آن را بشناسیم. سنسور دریچه گاز شامل ۳ پین مختلف است:

• پین ۱: مثبت ۵ ولت
• پین ۲: سیگنال
• پین ۳: اتصال منفی

زمانی که راننده سوئیچ را باز می‌کند اطلاعاتی از پین ۱ یعنی پین مثبت ۵ ولت و پین اتصال منفی برای سنسور ارسال می‌گردد. هنگامی‌که خودرو روشن است و راننده پای خود را روی پدال گذاشته و گاز می‌دهد، مقاومت متغیر، میزان باز شدن دریچه گاز توسط پولکی را به ولتاژ تبدیل می‌کند. این ولتاژ توسط پین ۲ برای کامپیوتر خودرو ارسال می‌گردد.

حسگر دریچه گاز در مصرف سوخت تأثیرگذار است. هنگامی‌که راننده به خودرو گاز می‌دهد وضعیت باز و بسته بودن، ولتاژ و زاویه سنسور تغییر می‌کند. در این شرایط کامپیوتر مقدار هوای ورودی به منیفولد را توسط سنسور مپ (سنسور فشار و دمای هوای ورودی) اندازه‌گیری کرده و میزان پاشش بنزین را تنظیم می‌کند.

علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو

مهمترین علائم خرابی سنسور دریچه گاز 206 تیپ 5، حسگر دریچه گاز پژو 405، سنسور دریچه گاز ریو و.. . عبارت‌اند از:

• خودرو خوب گاز نمی‌خورد
• دود کردن غیرطبیعی خودرو
• نوسان خودرو در زمان دورهای بالا
• بالا ماندن دور موتور در دورهای پایین
• حالت گرفتگی موتور خودرو در دورهای ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ rpm
• خاموش شدن خودرو در زمان گاز دادن
• دور موتور در هنگام خلاص بودن پایین نمی‌آید
• بالا بودن دور موتور در هنگام گرم بودن آن
• پایین بودن دور موتور در هنگام سرد بودن آن
• شتاب خودرو دچار افت می‌شود
• افزایش مصرف سوخت خودرو

1- بالا ماندن دور موتور

شایع‌ترین عیبی که در صورت خراب بودن سنسور به وجود می‌آید گاز خوردن خودرو هنگام خلاص بودن است. متأسفانه اکثر مردم وقتی می‌بینند خودرو در هنگام خلاص بودن نیز بدون دلیل گاز می‌خورد، اقدام به تعویض استپر موتور می‌کنند. درصورتی که این ایراد می‌تواند از خراب بودن حسگر دریچه گاز باشد.

2- گاز هرز خوردن خودرو

گاز اضافی خوردن موتور خودرو در حین تعویض دنده و یا حالت درجا یکی از نشانه های خرابی حسگر دریچه گاز است.

همانطور که گفتیم حسگر دریچه هوا وظیفه دارد به نسبت هوای ورودی سوخت را دارد. سنسور موقعیت دریچه هوا در حالت و حالت سکون خودرو اگر راننده گاز ندهد باید سنسور دریچه هوا حالت بدون زاویه را به ECU اطلاع دهد.

تشخیص حالت درجا به عهده این سنسور است. اگر سنسور دریچه ی هوا معیوب باشد، زاویه ی درست را به ecu ارسال نمیکند و خودرو خود به خود گاز میخورد.

3- کات آف زودتر موتور خودرو

کات آف به حالتی گفته میشود که ecu گاز خوردن موتور را محدود میکند. در حالت کات آف Cut Off اجازه ی گاز خوردن بیشتر از حد مشخصی را نمیدهد.

در حالت کات آف سوخت ارسالی قطع میشود و دستور پاشش قطع میشود. حالا اگر سنسور گاز خراب باشد، ناچارا میزان مخلوط سوخت به هوا به هم میریزد و موتور زودتر از حالت عادی کات آف میکند.

4- کپ کردن خودرو

کپ کردن در عیوب خودرو به حالتی میگویند که با گاز دادن، پدال گاز فشرده میشود دریچه گاز باز میشود ولی خودرو گاز نمیخورد.

گاز نخوردن و یا دیر گاز خوردن خودرو کپ کردن خودرو است. در این حالت نسبت مخلوط شده ی سوخت با هوا و جرقه در حالت مذکور بهم میخورد.

یکی از دلایل کپ کردن خودرو فرمان اشتباه سنسور دریچه گاز میباشد. ایراد الکترونیکی در سنسور هوا و یا تنظیم نبودن سنسور باعث کپ کردن میشود.

5- افزایش مصرف سوخت

افزایش مصرف سوخت یکی از مشکلات بزرگ رانندگان است. با افزایش قیمت سوخت، و ارزش پیدا کردن سوخت های فسیلی رانندگان و تولید کنندگان اتومبیل همواره در پی کاهش مصرف سوخت بوده اند.

سازندگان اتومبیل با ساخت و طراحی قطعات جدید سعی در کاهش مصرف سوخت داشته اند. اما با درست عمل نکردن حسگرها میزان سوخت ارسالی به انژکتور ها که وظیفه ی پاشش سوخت را دارند، افزایش پیدا میکند.

در خودروهای کاربراتور نسبت میزان سوخت به هوا بصورت دستی با پیچ تنظیم مخصوص با ابزارهای ساده، تنظیم میشد. اما در خودروهای انژکتوری تنظیم نسبت سوخت به اکسیژن لحظه به لحظه به عهده ی حسگرها است.

حسگر ها لحظه به لحظه خودرو را تنظیم میکند. با درست تشخیص ندادن زاویه ی دریچه گاز، میزان مخلوط سوخت به هوا بهم میخورد. درست تشخیص ندادن زاویه ی دریچه هوا، باعث میشود سوخت بیشتری به داخل محفظه ی احتراق ارسال شود.

این موضوع علاوه بر افزایش مصرف سوخت باعث ایجاد دود سیاه در اگزوز میشود.

6- افت شتاب خودرو و کاهش کشش خودرو

خرابی حسگر دریچه گاز و درست تشخیص ندادن حالت خودرو میتواند افت شتاب ایجاد کند. درست عمل نکردن حسگر باعث کمبود سوخت و کاهش سوخت رسانی در حالت نیاز سوخت بیشتر بشود. این حالت در مواقع شتاب اولیه، سربالایی ها، و شتاب گیری مجدد بیشتر به چشم میخورد.

7- خاموش شدن خودرو در هنگام سرد بودن

اگر خودرو سرد باشد و شما اقدام به گاز دادن خودرو کنید و خودرو خاموش شود، به احتمال خیلی زیاد نشان از مشکل داشتن سنسور دریچه گاز دارد.

8- تأخیر در پایین آمدن گاز خودرو

اگر بعد از رها کردن پدال گاز، درجه دور موتور با تأخیر به حالت نرمال برگردد، ایراد از سنسور دریچه هوا است. در چنین شرایطی سنسور حالت فنری بودن خود را از دست‌ داده است و چندثانیه‌ای زمان خواهد برد تا به حالت اولیه بازگردد.

9- تأخیر در گاز خوردن خودرو

اگر ولتاژ سنسور دریچه هوا کمتر از حد استاندارد باشد خودرو دیر گاز می‌خورد. به دلیل آنکه چند ثانیه طول می‌کشد تا ولتاژ به حد استاندارد برسد تا خودرو شرایط مناسب برای گاز خوردن را پیدا کند.

نحوه تشخیص خرابی سنسور دریچه گاز

تنها راه تشخیص خرابی سنسور دریچه گاز خودرو، استفاده از دستگاه دیاگ است. اگر در منزل دستگاه دیاگ ندارید، بهتر است ریست حسگر دریچه گاز، تست و یا تعمیر حسگر دریچه گاز خودروی خود را به یک تعمیرکار بسپارید. اما اگر احیانا این دستگاه را در خانه دارید، از سازوکار خودرو تا حد مناسبی اطلاع دارید و تعمیر سنسور دریچه گاز خودرو ضروریست.

مقاله پیشنهادی: دیاگ خودرو چیست و نحوه دیاگ زدن ماشین

عوامل خرابی سنسور دریچه گاز

عوامل متعددی می‌توانند در خرابی حسگر دریچه گاز تأثیر داشته باشند. در لیست زیر مهم‌ترین عواملی که باعث ایجاد خرابی در این سنسور می‌شوند را به صورت خلاصه به شما گوشزد خواهیم کرد.

1- یکی از عوامل خرابی سنسور دریچه هوا، آب خوردن به سنسور است. رانندگانی که خودرو خود را به کارواش برده و موتور آن را شستشو می‌دهند حتماً باید سوکت تمام سنسورها از جمله سنسور دریچه گاز را توسط باد خشک کنند. معمولاً کارواش‌های جدید به دستگاه مربوطه برای این مورد مجهز هستند.

2- دیگر عاملی که در خرابی این سنسور تأثیرگذار است فشار آوردن بیش‌ازحد معمول و گاز دادن زیاد به خودرو است. دور موتور خودرو را تا حد کاتاف (زمانی که سوپاپ ورودی موتور به خاطر فشار ناگهانی و بیش‌ از اندازه بسته شده و ورود هوا یا سوخت به داخل پیستون برای لحظاتی متوقف می‌شود) بالا نبرید تا آسیبی به سنسور دریچه گاز وارد نشود. با توجه به کیفیت پایین اجناس موجود در بازار، نباید فشار زیادی به ماشین وارد شود تا قطعات فابریک خودرو خراب نشوند.

3- کثیف بودن محفظه دریچه گاز و کثیف ماندن به مدت طولانی نیز باعث خراب شدن حسگر دریچه گاز می‌شود. اگر محفظه داخل دریچه گاز به مدت طولانی کثیف بوده و جرم گرفته باشد، باعث باز ماندن پولکی می‌شود. اگر پولکی باز باشد، به دنبال آن سنسور دریچه گاز نیز باز شده و به‌اندازه ۱ یا ۲ درجه تغییر زاویه پیدا می‌کند.

زاویه داشتن طولانی‌مدت مقاومت متغیر را دچار خرابی خواهد کرد. در چنین حالتی، حتی با شستن و تمیز کردن محفظه داخل دریچه گاز، سنسور به حالت قبل خود بازنمی‌گردد و باید تعویض شود.

دلایل خرابی سنسور دریچه گاز

در قسمت‌های قبل توضیح دادیم سنسور دریچه گاز و نشانه‌های بروز مشکل در آن چیست. در این قسمت می‌خواهیم ببینیم چه مواردی باعث خرابی حسگر دریچه گاز و نیاز به تعمیر سنسور دریچه گاز می‌شود:

1- وجود نقص در ECU

وجود نقص در یونیت کنترل خودرو موجب می‌شود تا قطعات به ‌درستی عمل نکنند. وجود عیب در این قطعه حتی در برخی شرایط می‌تواند منجر به سوختن قطعات شود. سنسور دریچه گاز پژو 405 و سایر خودروها نیز از آن دسته قطعاتی است که در صورت وجود نقص در ECU ممکن است بسوزد.

2- نوسان برق و اتصالی در سیم‌کشی خودرو

در صورت وجود نوسان برق و اتصالی در سیم کشی خودرو، اطلاعات به‌درستی به یونیت کنترل خودرو (که گاهی به آن کامپیوتر موتور خودرو نیز می‌گویند) منتقل نمی‌شود. در این صورت فرمان‌هایی غلط ارسال می‌شوند، که می‌تواند موجب سوختن برخی قطعات از جمله سنسور دریچه گاز شود.

مقاله پیشنهادی: علت قطع شدن و خرابی برق ماشین

3- شستشوی داخل موتور

سیستم خودرو بسیار حساس است و در صورت آب خوردن به آن، برخی از قطعات دچار اتصالی می‌شوند. حسگر دریچه گاز خودرو هم در صورت خیس شدن دچار خرابی و اتصال خواهد شد. شستشوی موتور ماشین به صورت غیراصولی، یکی از دلایل اصلی برای تعمیر سنسور دریچه گاز است.

4- خراب بودن پولکی دریچه گاز

دریچه هوا دارای قطعاتی مکانیکی است و با ضرباتی که به آنها وارد می‌شود، ممکن است بشکنند و یا دچار مشکل شوند. بنابراین، هر زمان که خودرو را بررسی می‌کنید، این قطعات را نیز از قلم نیندازید.

نحوه عیب‌یابی سنسور دریچه گاز

قبل از انجام هر کاری ابتدا سوکت سنسور را جدا کنید. توسط یک لامپ تست پین‌های سوکت را بررسی کنید. همان‌طور که قبلاً گفتیم پین‌های سوکت دارای برق ۵ ولت، سیگنال و اتصال منفی است. با استفاده از لامپ تست نمی‌توانید از سالم یا قطع بودن پین سیگنال مطمئن شوید. قطع یا وصل بودن این پین را باید با استفاده از دیاگ و مقدار پارامترهای آن تشخیص دهید.

برای عیب‌یابی سنسور دریچه هوا با استفاده از دیاگ، ابتدا باید وارد قسمت خواندن کد خطا شوید. با توجه به موقت یا دائم بودن کد خطا، اقدام به پاک کردن کد خطا کنید. اگر خطا موقت باشد به‌راحتی پاک می‌شود، اما اگر خطا دائم باشد پاک نمی‌شود.

در بعضی موارد خطای سنسور در کامپیوتر ثبت نمی‌گردد و کد خطا نشان داده نمی‌شود. در این صورت باید در قسمت پارامترهای دستگاه به دنبال پیدا کردن عیب سنسور دریچه گاز باشید.

مراحل عیب یابی حسگر دریچه هوا

برای عیب‌یابی صحیح مراحل زیر را قدم‌به‌قدم انجام دهید:

1. ابتدا باید وضعیت دریچه گاز را بررسی کنید. اگر وضعیت در حالت بسته باشد مشکلی وجود ندارد. اما اگر در حالت باز باشد یعنی سنسور خراب است.
2. در مرحله بعد باید زاویه دریچه گاز را مورد بررسی قرار دهید. تمام خودروهایی که سنسور دریچه هوا دارند، زاویه دریچه گاز آن‌ها باید صفردرجه باشد. اگر زاویه از صفردرجه بیشتر باشد باید ابتدا از سالم بودن سیم گاز مطمئن شوید. در شرایطی که سیم گاز سالم باشد و زاویه دریچه گاز بیشتر از صفردرجه باشد یعنی سنسور خراب است و می‌بایست آن را تعویض کنید.
3. آخرین مرحله برای عیب‌یابی، بررسی کردن میزان ولتاژ دریچه گاز است. ولتاژ استاندارد دریچه گاز عددی میان ۴۰۰ تا ۶۰۰ است. اگر ولتاژ کمتر از ۴۰۰ باشد باعث دیر گاز خوردن خودرو می‌شود. اگر ولتاژ بین ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ باشد به احتمال زیاد سنسور خراب است. اما اگر ولتاژ عدد ۴۹۰۰ را نشان داد معمولاً یکی از سیم‌های متصل به سوکت قطع است. در این شرایط اگر سیم‌ها قطع نباشد، سنسور نیاز به تعویض دارد.

اگر بعد از عیب‌یابی متوجه شدید سنسور دریچه هوا خودرویتان خراب است و می‌خواهید آن را تعویض کنید، توصیه می‌کنیم ویدیوی زیر را حتما ببینید و با نحوه آن آشنا شوید.

چگونه سنسور دریچه گاز پراید را تعویض کنیم؟

نحوه تعویض سنسور دریچه گاز پراید در چند مرحله قابل انجام است. ابزار مورد نیاز شما نیز برای نحوه تعویض سنسور دریچه گاز پراید، آچار ریگی 8 است. همان‌طور که گفتیم، سنسور دریچه گاز پژو 405 و.. . روی دریچه گاز بسته می‌شود.

دو پیچ نگهدارنده سنسور را باز و سوکت سنسور را آزاد کنید. در ادامه نحوه تعویض سنسور دریچه گاز پراید، سنسور جدید را با دقت سر جای خود ببندید. توجه داشته باشید که میله وسط دریچه گاز به داخل چاک سنسور می‌افتد که موقع بستن سنسور باید کمی بچرخد. نهایتا، در صورت گاز خوردن خودرو مقداری جای آن را تنظیم کنید.

مراحل تعویض سنسور موقعیت دریچه گاز

مواد مورد نیاز

• سرب های پروب برگشت (اختیاری)
• رایگان دفترچه راهنمای تعمیر راهنمای عملکرد رایگان تعمیر آنلاین برای سازد و مدل خاص
• دستکش محافظ
• عینک ایمنی
• پیچ گوشتی
• ولت متر (اختیاری)

قسمت 1: جدا کردن سنسور موقعیت دریچه گاز

مرحله 1: سنسور را پیدا کنید.

مرحله 2: کابل منفی باتری را جدا کنید.

مرحله 3: اتصال الکتریکی سنسور را جدا کنید.

مرحله 4: پیچ های نصب سنسور را بردارید.

مرحله 5: سنسور را بردارید.

قسمت 2: نصب سنسور موقعیت جدید دریچه گاز

مرحله 1: سنسور جدید را نصب کنید.

مرحله 2: پیچ های نصب سنسور را نصب کنید.

مرحله 3: اتصال برق را دوباره نصب کنید.

مرحله 4: کابل منفی باتری را دوباره نصب کنید.

مرحله 5: حسگر موقعیت گاز را در صورت نیاز تنظیم کنید.

به طور معمول، تنظیم شامل اتصال ولت متر با پروب پشتی به سیم سیگنال سنسور و زمین است. سپس، با روشن شدن موتور، پیچ های سنسور را باز کنید.

سنسور را بچرخانید تا قرائت مطلوب حاصل شود. اگر وسیله نقلیه شما نیاز به تنظیم سنسور موقعیت گاز دارد، برای مشخصات دقیق با اطلاعات تعمیر کارخانه مشورت کنید.

نکات پایانی

ما در این مقاله سعی کردیم تا شما را با خصوصیت‌های حسگر دریچه گاز آشنا کنیم. فراموش نکنید که این سنسور یکی از مهم‌ترین قطعات داخل یک خودرو به حساب می‌رود و خرابی آن نه تنها باعث از کار افتادن خوردو می‌شود، بلکه می‌تواند به آسیب‌دیدگی دیگر قطعات از جمله موتور منجر شده و شما را متحمل هزینه‌های سنگین کند.

پس با مطالعه دقیق نکات گفته شده در این مقاله می‌توانید اطلاعات مفیدی از این قطعه به‌دست آورده و با علائم و نشانه‌های مربوط به خرابی آن آشنا شوید تا در آینده و در صورتی که با چنین مشکلی رو‌به‌رو شدید، با اطلاعات کافی به سراغ عیب‌یابی رفته و اقدامات لازم برای پیش‌گیری از وقوع مجدد این مسائل را نیز به‌موقع انجام دهید.

سنسور دریچه هوا یکی از قطعات مصرفی و بسیار کاربردی در خودرو است. این سنسور قابل تعمیر نیست و در صورت خراب شدن باید تعویض گردد. این سنسور در صورت خرابی علائم متنوعی دارد که در زمان عیب‌یابی باید به نکات ذکرشده توجه کرد.

سعی کنید موتور خودرو را شستشو ندهید و یا اگر مجبور هستید موتور خودرو را شستشو دهید، بهتر است این کار را به یک کارشناس بسپارید. اگر بدون توجه به این موضوع اقدام به شستشوی موتور کنید، می‌توانید خیلی راحت باعث خراب شدن و از کار افتادن سنسورها شوید.

اگر شما هم در این زمینه تجربه دارید آن را با خوانندگان ما در میان بگذارید.