رله دوبل خودرو چیست و چه نقشی دارد؟

یکی از عوالی که باعث می شود خودرو شما استارت بخورد و کار کند، رله دوبل خودرو است، حتما می پرسید رله دیگر چیست؟ منظور از رله دوبل چیست؟ وظیفه و کار رله در ماشین چیست؟ رله خودرو کجا قرار دارد؟ آیا همه ی خودرو ها رله ی دوبل دارند؟

نگران سوال های فوق نباشید، چون به همه ی آن ها همراه با ویدئو پاسخ خواهیم داد، فقط کافی است با کیان باتری همراه باشید.

رله خودرو چیست؟

رله کلیدی الکترومغناطیسی است. هنگامی که لازم باشد توسط جریان نسبتا ضعیفی جریان قویی را قطع ووصل کنند از رله استفاده می شود. مانند چراغها, رله بوق, رله های افتامات مدار شارژ وغیره رله ها شامل سیم پیچ, هسته آهنی و صفحه پلاتین است. ممکن است یک فنر به صفحه پلاتین متصل باشد یا اینکه خود صفحه پلاتین حالت فنری داشته باشد.

رله در خودرو چیست؟ حال می توان گفت رله خودرو در اصل “سوئیچ اتوماتیک” است که از جریان های کوچک برای کنترل عملکرد جریان بزرگ استفاده می کند و اگر این قطعه درست عمل نکند، باعث خاموش شدن یا بد کار کردن خودرو می شود.

 رله دوبل خودرو چیست؟

رله دوبل قطعه ی اصلی تقسیم برق در خودروهای انژکتوری است. همانطور که از اسم این قطعه پیداست از دو رله متصل شده به هم ساخته شده و 15 پایه دارد. این قطعه به واسطه ی یک ضامن کشویی در سوکت دسته سیم خودرو متصل بسته میشود.

رله برق اصلی اجزا مهم خودرو مثل پمپ بنزین و سیستم جرقه و سوخت رسانی و سنسور ها را تامین میکند. با باز کردن سوئیچ برق ۱۲ ولت وارد رله میشود. با ورود برق به داخل رله ها ، رله تحریک میشود و به هم میچسبد.

هر دو رله با ورود برق عمل می کند و برق ورودی با چسبیدن رله به هم برق ۱۲ ولت به قسمت های مربوطه وارد می شود.

همانطور که گفتیم در رله دوبل از دو رله مجزا استفاده شده است که یکی از رله ها را با عنوان رله اصلی و رله دیگر را به نام رله دوم یا پمپ بنزین می شناسید که هر کدام از این رله ها شامل یک سیم پیچ با هسته مغناطیسی و یک کنتاکت است.

 ارسال ولتاژ مورد نیاز به تغذیه ECU موتور و همچنین اجزای مختلف سیستم سوخت رسانی از طریق باتری خودرو به عهده این قطعه مهم می باشد

رله اصلی خودرو چیست؟

یکی از رله های دوبل رله ی اول یا اصلی می باشد که برق مثبت جهت حفظ حافظه موقت ECU از بوبین همین رله تامین می شود و رله دوم ، رله قدرت یا پمپ بنزین است در سیستم های ساژم و ولئو رله ی سمت چپ بعنوان رله ی اول استفاده می شود اما در سیستم زیمنس از رله ی سمت راست به همین عنوان استفاده می گردد هردو رله توسط ECU کنترل می شود.

رله ماشین کجاست؟

رله دوبل قطعه ای معمولا مشکی رنگ و اندازه ی یک کف دست است. محل قرار گیری این قطعه نسبت به هر خودرو میتواند متفاوت باشد. محل قرار گیری رله دوبل در داخل موتور و معمولا سمت راننده قرار دارد. معمولا محل قرار گیری آن در پشت چراغ راننده به واسطه ی یک پیچ به سینی فن و یا بدنه بسته میشود.

این قطعه در نزدیکی رادیاتور نصب شده است و بر روی تمام ماشین کنترل و نظارت دارد . همچنین باید اضافه کرد که در اکثر ماشین ها رله دوبل در جای دیگر می باشد برای مثال برای خودرو پراید در کنار باتری می باشد و در خودرو 206 در محفظه BM34  می باشد و همچنین در اکثر ماشین ها در کنار ECU قرار دارد.

این قطعه که باید به استارت زدن و روشن شدن ماشین کمک کند، زمانی که این قطعه یعنی رله دوبل دچار مشکل جدی شود، ماشین شما قادر به استارت زدن و روشن شدن نمی باشد. بهتر است ماهیانه رله دوبل را مداوم چک کنید و زمانی که دچار آسیب شد سریعا آن را عوض کنید .

این رله به وسیله ی سوکت ضامن دار به سیمکشی خودرو وصل میشود. البته حتما مراقب باشید لحظه ی کشیدن ضامن ، پایه ی نگهدارنده نشکند.

 نقش رله در برق خودرو

رله ی دوبل خودروهای انژکتوری یکی از عناصر مهم و اصلی در سیستم سوخت رسانی انژکتوری می باشد که تامین ولتاژ برق مورد نیاز قسمت های مختلف از جمله پمپ بنزین ، کوئل ، انژکتورها، شیر برقی کنیستر، سنسور موقعیت میل سوپاپ، سنسور سرعت، گرمکن سنسور اکسیژن، بوبین رله های فن و البته ECU را به عهده دارد.

بنابراین وظیفه رله دوبل در خودرو، برق رسانی به قطعات زیر می باشد:

1- پمپ بنزین

2- ECU

3- انژکتور ها

4- کویل

5- شیر کنیستر

6- گرم کن دریچه گاز

7- گرم کن سنسور اکسیژن

8- چراغ چک

 کار رله دوبل در خودرو چیست؟

 کاربرد رله دوبل در خودرو چیست؟ به منظور این که حجم سیم کشی در بعضی از نقاط خودرو کم شود و از ارسال و برگشت سیم مثبت به داخل کابین راننده جلوگیری شود و برای اینکه بتوانیم یک مدار الکتریکی را به صورت اتومات فعال نماییم و از روش دستی خاموش، روشن پرهیز کنیم بایستی از قطعه‌ای محرک به نام رله (سوییچ) که از سیگنال الکتریکی بهره می‌برد استفاده نماییم.

رله معمولا برای محافظت از سیستم‌های الکتریکی استفاده می‌شود و وقتی که جریان و ولتاژ از یک مقداری بیشترشود کمترین خسارت به دستگاه‌های متصل وارد گردد. از دیگر کاربردهای رله کنترل مدار با ولتاژ بالا به وسیله یک مدار با ولتاژ پایین می‌باشد. به طور مثال در بعضی از تقویت‌ کننده‌های صوتی و مودم‌ها از رله به این منظور استفاده می‌گردد.

نقش رله در مدار

• استفاده از جریان‌های پایین برای کنترل یک مدار با جریان بالا (استارتر برقی خودرو)
• رابط‌های کامپیوتری
• کنترل ترافیک
• کاربردهای خانگی
• درایوهای موتور
• سیستم مدیریت روشنایی در خیابان‌ها

عملکرد رله چگونه است؟

هنگامی که جریان نسبتا ضعیفی وارد سیم پیچ می شود سیم پیچ وهسته آهنی تبدیل به آهنربا می گردد وپس از غلبه بر فنریت صفحه پلاتین,آنرابه سمت هسته سیم پیچ حرکت داده و باعث اتصال کنتاکت ها به یکدیگر وعبور جریان اصلی می شود. بطور مثال در مدار بوق یا چراغهای جلوخودرو از رله استفاده میشود.

در این صورت با وصل نمودن کلید بوق یا چراغهای جلو, رله ای وصل می گردد و این رله برق مورد نیاز بوق یا چراغهای جلو راازطریق مدار شارژیا باتری تامین می کند. ملاحظه می شود که رله با جریان برق ضعیفی فعال می گردد وازاین رو جریان زیادی از کلید بوق یا کلید چراغهای جلوعبور نمی کند و از سوختن یا جرقه زدن در کلید بوق در کلید بوق یا کلید چراغهای جلو, جلوگیری میشود.

رله چگونه کار می کند؟

رله دارای ۵ پایه میباشد که دو پایه ان مربوط به دو سر سیم پیچ است که ۸۵ و ۸۶ نامگذاری میشود و وقتی ما به یکی از این پایه ها برق ( مثبت)و به دیگری بدنه ( منفی)بدهیم این سیم پیچ میدان آهنربائی به وجود می آورد این میدان مغناطیسی باعث کشیده شدن کنتاکت بالائی که کنتاکت ۳۰ میباشد به سمت پائین میشود و از کنتاکت ۸۷a جداشده و به کنتاکت یا پایه ۸۷ میچسبد.

و برق ورودی به خود را (پایه ۳۰ ) از کنتاکت ۸۷a جدا کرده و به کنتاکت ۸۷ میرساند.که از آن در ساخت آفتامات بوق و رله فن و رله ۳ قلو کولر و رله دوبل در ماشینهای انژکتوری استفاده شده است.

طرز کار رله دوبل

شما در ویدئو زیر نحوه کلی عملکرد رله‌ دوبل خودرو را می‌بینید، همچنین این این فیلم به معرفی کامل رله و کاربرد های آمن می پردازد، بنابراین آن را از دست ندهید.

نحوه عملکرد رله دوبل به صورت زیر در سه مرحله انجام می شود:

1- سوئیچ بسته: در این حالت برق 12 ولت برای نگهداری اطلاعات به ECU ارسال می شود.

2- سوئیچ باز: در این حالت رله به مدت 2 تا 5 ثانیه برای اجزایی از خودرو که نیاز به برق رسانی دارند برق 12 ولت می فرستد.

3- مرحله موتور روشن : دراین حالت رله دوبل دائما برق 12 ولت برای اجزای و سنسور سرعت خودرو و هنگامی که خودرو روشن می گردد  را فراهم می کند.

 انواع رله در خودرو

رله ها چندین ساختار مختلف دارند. اما ساده ترین و پر کاربرد ترین نوع آن ها ، رله های SPDT هستند. این حروف مخفف عبارت تک قطبی دو خروجی (Single Pole Double Throw) است. به این معنا که این نوع رله ها یک قسمت فرمان (متشکل از دو پایه) و ۵ پایه دارند.

دو پایه برای فرمان (مدار فرمان) و سه پایه برای خروجی (مدار قدرت) . پایه های خروجی به سه پایه مشترک (COM) ، به صورت نرمال باز (Normally Open) یا NO و به صورت نرمال بسته (Normally Close) یا NC تقسیم می شوند.این قطعه معمولا یا به شکل یک مکعب پلاستیکی مات یا شفاف و یا یک استوانه در بازار موجود است.

رله های دوبل از نظر ولتاژ نیز دارای انواع بسیار زیادیهستند (از قبیل رله‌های قدرت، سنجشی و…) که در این جا تنها رله ۱۲ ولتی مورد بحث قرار می‌گیرد.

 اجزای تشکیل دهنده رله

رله دوبل خودرو (رله دوبل) یکی از وسایل کنترل الکتریکی خودرو است.  اجزای داخلی رله دوبل که شامل یک کانکتور غالبا 15 راهه بوده و از دو عدد رله مجزا تشکیل شده است که ارسال ولتاژ مورد نیاز به تغذیه ECU موتور و همچنین اجزای مختلف سیستم سوخت رسانی از طریق باطری خودرو به عهده این قطعه مهم می باشد. رله در اصل “سوئیچ اتوماتیک” است که از جریان های کوچک برای کنترل عملکرد جریان بزرگ استفاده می کند و اگر این قطعه درست عمل نکند، باعث خاموش شدن یا بد کار کردن خودرو می شود.

همانطور که گفتیم دررله دوبل خودرو از دو رله مجزا استفاده شده است که یکی از رله ها را با عنوان رله اصلی و رله دیگر را به نام رله دوم یا پمپ بنزین می شناسید که هر کدام از این رله ها شامل یک سیم پیچ با هسته مغناطیسی و یک کنتاکت است.

نکاتی در مورد رله ماشین

• اگر می خواهید جریان برق کم توان با ولتاژ های کم و جریان های چند میلی آمپری را قطع و وصل کنید نیازی به رله ندارید و می توانید از خاصیت سوییچی ترانزیستور ها استفاده کنید.
• به دلیل ماهیت مغناطیسی رله ، قسمت قدرت با جریان های بالا را نسبت به مدار الکترونیکی فرمان ایزوله می کنند که برای محافظت از مدار بسیار مناسب است.
• رله ها می توانند با توجه به طراحی خود تا چند ده آمپر را تحمل کنند و در این مورد از ترانزیستور ها مقرون به صرفه تر خواهند بود.
• رله ها قطعات کندی هستند به این معنا که نمی توانند با فرکانس بالا برق را قطع و وصل کنند. پس اگر می خواهید هزاران یا میلیون ها بار در ثانیه برق را قطع و وصل کنید (فرکانس های بالا چند کیلو هرتز یا مگاهرتز) نمی توانید از رله استفاده کنید. در این مواقع می توانید از خاصیت سوییچینگ ترانزیستور ها استفاده کنید.
• در هنگام حرکت تغییر وضعیت در رله،ممکن است جرقه تولید شود.از این قطعه نباید در محیط های دارای گاز های مشتعل شونده و مواد شیمیایی منفجره یا حساس به الکتریسیته استفاده کرد.
• برخی اوقات با رله هایی برخورد می کنید که ولتاژ فرمان آن ها بیش از این است که بتوان آن ها را مستقیما با میکرو کنترلر روشن کرد (برای مثال رله های ۱۲ ولتی یا ۲۵ ولتی) در این مواقع می توانید از مدار زیر برای تحریک رله ها استفاده کنید.

چه خودروهایی دارای رله دوبل هستند؟

• خودروی پراید انژکتوری در تمام مدل های تولید شده
• پیکان انژکتوری و پیکان وانت در تمامی مدلهای تولیدی
• سمند با موتور XU7 غیر مولتی پلکس در تمامی مدل ها
• پرشیا با موتور XU7 غیر مولتی پلکس از مدل ۸۱ و پرشیا مدل ۷۹ و ۸۰ با رله دوبل متفاوت با سایر خودروها
•  پژو ۲۰۶ فقط تیپ یک (رله دوبل مخصوص و متفاوت با سایر خودروها)
• خودروی دنا و سمند EF7 در تعداد محدودی
• رله دوبل آردی و روا در تمامی مدل ها موجود است.
• خودروی 405 موتور 1800 در تمامی مدل ها

جایگزین رله دوبل در خودرو های فاقد رله

خودروهایی که رله دوبل ندارند چه قطعاتی برای تقسیم برق دارند؟

رله دوبل پژو 206 و رانا

در خودروهای پژو 206  بجز تیپ یک، رله دوبل وجود ندارد. ولی قطعه ای جایگزین و پیشرفته تر به نام bm34  و یا BSM وجود دارد که کارایی شبیه به رله دوبل دارد.

جعبه فیوز هوشمتد پژو 206 که به آن بی اس ام BSM میگویند کمی متفاوت است. تفاوت بی اس ام با رله دوبل این است که برق خودرو کلیه ی قطعات الکترونیکی خودرو حتی قطعات بدنه مثل چراغ ها و بوق هم در داخل این قطعه قرار دارد.

در بی ام ۳۴ و یا رله دوبل به ازای هر قطعه فیوزی هم قرار داده شده است. به عنوان مثال برق پمپ بنزین در فیوز شماره ۲ قرار دارد. برای یکسره کردن و روشن خودرو خودروهای پژو 206 تیپ دو و سه قبل از مدل 1391 به فیوز 4 و 15 و پایه ی 8 سوکت مشکی bm34 برق مستقیم دهید.

در خودروی پژو 206 تیپ 5 و 6 مدل قبل از 1391 به فیوز 4 و 15 بی ام ۳۴ برق مستقیم میدهیم. در خودروهای رانا و پژو ۲۰۶ ملی سیستم مولتی پلکس کاملا متفاوت است. سیستم کنترل برق این خودروها تقریبا شبیه به نوع فرانسوی آن است.

رله ی خودروهای تیبا ، تیبا ۲ ساینا و کوئیک

در خودروی تیبا ساینا و کوئیک قطعه ی رله دوبل وجود ندارد. ولی بجای این قطعه جعبه فیوز و جعبه رله ای وجود دارد که برای هر قطعه رله و فیوز جدا گذاشته شده است.

با توجه به نقشه ی جعبه فیوز میتوان فیوز و رله ی مخصوص همان قطعه را تعویض کرد. تیبا دارای ۲ جعبه فیوز است. جعبه فیوز داخل موتور تیبا دارای رله های مخصوص قطعات خودرو است. محل قرار گیری جعبه فیوز تیبا در محفظه ی موتور و در سمت راننده قرار دارد.

در مواقع اضطراری رله ی قطعه ی خراب را میتوان با رله ی قطعه ای دیگر جا به جا کرد. مثلا اگر خودرو برق پمپ بنزین قطع شد میتوان با رله ی بوق جا به جا کرد.

رله کیا ریو

اگر دنبال رله دوبل تیبا هستید باید بگوییم که خودتان را خسته نکنید زیرا در ریو هم این قطعه وجود ندارد.

در خودروی ریو هم جعبه ای وجود دارد که رله ها و فیوز ها قرار دارد که میتوان رله های مهم را با رله های دیگر جا به جا کرد. تفکیک برق هر قطعه بصورت مستقل از خرابی های بیش از حد سیستم برقی جلوگیری میکند.

رله دوبل دنا و سمند EF7 موتور ملی

در تولید سمند و دنا EF7 از دو نوع تکنولوژی مختلف برای تامین برق قطعات الکترونیکی استفاده شده است. در بعضی از خودروهای دنا و سمند EF7 دو عدد رله ی سبز رنگ در کنار ECU قرار دارد که روی ریل مخصوص بسته شده و نقش رله دوبل را دارد.

در این سیستم تفاوتی بوجود آماده این است که در عوض استفاده از یک قطعه ، دو قطعه ی جدا از هم قرار داده شده است. برای تهیه ی این رله ها در نظر داشته باشید که این قطعه با رله فن پژو 206 یکی است.

اما در بعضی از خودروهای دنا و سمند ef7 از رله دوبل هم استفاده شده است. برای مطلع شدن از وجود این سیستم در خودرو ، باید به سینی فن خودرو دقت کنید. معمولا با یک پیچ به سینی فن بسته میشود.

تندر یا همان ال ۹۰ و رنو مگان

تندر و مگان هم از این تکنولوژی رله دوبل استفاده  نکرده است. ال ۹۰ و مگان هم مانند سایر خودرو های پیشرفته از جعبه فیوز هوشمندی استفاده کرده است که در آن رله ها و فیوز ها تفکیک شده از هم در آن قرار دارد.

رله دوبل پژو 405 ، پژو پرشیا ، سمند با موتور XU7

موتور XU7 از یک سیستم برقی ساده استفاده میکند اما در بعضی موارد در تولید این خودرو با این موتور تعدادی محدود هم سیستم مولتی پلکس نصب شده است. در سیستم برق رسانی معمولی در این تیپ از خودرو ها از double relay استفاده شده است.

محل قرار گیری این قطعه بر روی قسمت پلاستیکی جلوی درب یا همان سینی فن موتور است. متاسفانه بعضی مواقع دیده شده است که پایه ی نگهدارنده ی آن میشکند و از جای خود کنده میشود.

مقالات مرتبط:

راهنمای رنگ فیوز خودرو – فیوز تیغه ای و شیشه ای

تست و علت سوختن فیوز ماشین چیست؟