اهمیت نگهداری و تقویت برف پاک کن
شاید برای شما این موضوع مطرح شود که تقویت برف پاک کن کاری غیر ضروری و شاید هزینه بر باشد. اما باید بدانید خرابی برف پاک کن و عدم تمیزکاری مناسب شیشه، گاهی ممکن است بسیار به ضرر راننده در شرایط بحرانی تمام شود.
برف‌پاک‌کن‌ها عموما به نگهداری ناچیزی احتیاج دارند و هزینه تعمیرات و نگهداری آنها نیز ناچیز است، بنابراین بهتر است مشکلات آن را جدی گرفته و به‌موقع درصدد رفع آنها برآییم. در این مقاله با اجزاء و نحوه‌ی عملکرد این سیستم و روش های تقویت برف پاک کن، آشنا خواهید شد.
برف پاک‌کن یا شیشه پاک‌کن یکی از مهم‌ترین ابزار ایمنی است که وجود آن در بسیاری از وسایل نقلیه شامل خودروهای سواری، کامیون، اتوبوس، قطار، کشتی، هواگردها و حتی شاتل فضایی ضروری محسوب می‌شود. با شروع فصل پاییز، باید قبل از رانندگی حتماً از سلامت برف پاک‌کن‌ها مطمئن بود.
نحوه عملکرد برف پاک کن
به‌صورت ساده، برف پاک کن به انگلیسی Wiper قطعه‌ای مکانیکی الکتریکی بوده که وظیفه‌ی اصلی آن، پاک کردن شیشه‌ی جلو از باران، برف و گرد و خاک است که البته در شیشه‌ی عقب و چراغ‌های برخی خودروها هم نصب می‌شود. طرح‌های اولیه‌ی برف پاک‌کن، کاملاً مکانیکی بودند و توسط یک اهرم در کابین، به‌صورت دستی کنترل می‌شدند اما نمونه‌های مدرن کاملاً برقی و حتی به آب‌پاش، گرمکن و سنسورهای تشخیص باران هم مجهز هستند.
اجزای تشکیل‌دهنده‌ی برف پاک‌کن
نمونه‌های موجود در خودروهای مونتاژی ایران، چندان پیچیده نیستند و فقط از چند قطعه تشکیل شده‌اند. دو قطعه‌ی مکانیکی، وظیفه‌ی اصلی برف پاک کن را ممکن می‌کنند:
- ترکیب موتور برقی و چرخ‌دنده‌ی کرمی (Worm)؛ تأمین نیر
- مجموعه رابط مکانیکی؛ انتقال نیرو
- تیغه‌های پاک‌کننده
- آب پاش
- سنسورهای اپتیکال در نمونه‌های مدرن
ساختار الکتریکی سیستم برف پاک کن
به طور کلی ساختار الکتریکی سیستم برف پاک کن هر خودرو حاوی دسته برف پاک کن، مدار کنترلی، موتور برف پاک کن و مجموعه پمپ و منبع شیشه شور است و در تعدادی از خودروها شاهد سنسور باران هم هستیم.
بسته به فناوری به کار رفته در خودرو، مدار کنترل سیستم برف پاک کن می‌تواند حاوی چند رله کنترلی در کنار هم باشد یا در قالب یک مدار تایمر درون دسته برف پاک کن یا خود موتور برف پاک کن جاسازی شده باشد. در خودروهای مدرن، مدار کنترلی به طور یک قطعه خارجی وجود نداشته و به طور یک نرم‌افزار درون یونیت سنسور باران و یا واحد کنترل مرکزی خودرو (BCM) ذخیره شده است.
دسته برف پاک کن، حکم فرمانده سیستم را دارد و همانطور که گفته شد می‌تواند خود حاوی مدار تایمر باشد یا فقط یک مجموعه کلید ساده باشد که به طور برق و بدنه و یا به طور مالتی پلکس دستورات خود را صادر کند. به طور کلی، مدار کنترل با توجه به شرایط دسته برف پاک کن جریان الکتریکی را به پایه های گوناگون موتور برف پاک کن ارسال می‌کند.
موتور برف پاک کن در اغلب خودروها 4 پایه اصلی دارد که حاوی اتصال بدنه، فرمان دور کند، فرمان دور تند و سیگنال موقعیت صفر (بخواب تیغه) است.
حالت های برف پاک کن ماشین
مدار کنترل می‌تواند 4 حالت اصلی تک ضرب، خودکار، دور کند و دور تند را اجرا می کند. که حالت های تک ضرب و خودکار در واقع همان دور کند هستند ولی به طور غیر پیوسته. مدار تایمر در هر حالتی سیگنال موقعیت صفر را از پیشرانه برف پاک کن کسب می‌کند تا بدین سان در مواقعی که قرار است برف پاک کن ساکن شود، در وسط شیشه ساکن نشده و به طور کامل بخوابد و سپس ساکن شود.
تعدادی از خودروها الگوریتمی دارند که برابر آن اگر بعد از مدت زمان معلومی از فعال شدن برف پاک کن سیگنال موقعیت صفر کسب نشود، برق موتور قطع شود تا بدین سان در صورت گیر مکانیکی بر اثر یخ زدگی یا هر نوع عامل خارجی دیگر، پیشرانه برف پاک کن نسوزد.
حالت خودکار، حالت تایمر است که برف پاک کن در دور کند با فواصل زمانی معینی عمل می‌کند. در تعدادی از خودروها می‌توان به کمک یک پتانسیومتر یا کلید چرخشی روی دسته برف پاک کن فاصله زمانی حالت خودکار را تنظیم کرد و در تعدادی از خودروها فاصله زمانی بر پایه سرعت خودرو تنظیم می‌شود. در خودروهای واجد سنسور باران، حالت خودکار می‌تواند حاوی دور کند و تند در هر مدل فاصله زمانی باشد که اندازه آن بر پایه شدت بارش و شتاب خودرو تعیین می‌شود.
افزایش طول عمر به جای تعویض برف پاک کن
برف پاک کن خودرو پس از گذشت مدتى كهنه و فرسوده مى شود. زمانى كه خودرو در هواى برفى پارك شده است تيغه هاى برف پاك كن را بلند كنيد، همچنين تيغه ها بشوييد تا طول عمر آنها افزايش يابد.
ممكن است احساس كنيد كه تيغه ى برف پاک کن خودرو را بيشتر از چيزى كه انتظار داريد تعويض مى كنيد. آيا تيغه ى برف پاک کن را سال گذشته عوض كرديد و الان شيشه را تميز نمى كند و فرسوده شده است و احتياج به تعويض دارد؟ اگرچه هزينه ى تعويض تيغه هاى برف پاك كن زياد نيست، اما بهتر است با انجام دادن چند توصيه جهت تقویت برف پاک کن و افزایش طول عمر آن را افزايش دهيد.
روش های تقویت برف پاک کن
در اینجا 5 راه حل افزایش طول عمر تیغه ی برف پاک کن و روش های نگهداری از آن آورده ایم.
راه حل اول
زمانى كه خودرو را در بارش برف، پارک مى كنيد تيغه هاى برف پاک کن را بلند كنيد. شايد اين كار به نظر غير ضرورى بيايد. اما در واقع شما با اين كار در حفظ تيغه ى برف پاك كن و هزينه هاى اضافى جلوگيرى مى كنيد. زمانى كه برف بر روى شيشه ى جلو مى نشيند، مخصوصاً زمانى كه خودروى شما هنوز گرم است، اين گرما باعث آب شدن برف مى شود و زمانى كه خودرو سرد شود اين برف هاى آب شده دوباره يخ مى زنند.
در اين حالت تيغه ى برف پاك يخ مى زند و زمانى كه شما مى خواهيد از برف پاک کن استفاده كنيد چون تيغه ى برف پاك كن يخ زده است لبه ى لاستيكى آن كنده مى شود و آسيب مى بيند. در نتيجه برف پاك كن شيشه را به خوبى تميز نمى كند و احتياج به تعويض خواهد داشت.
راه حل دوم
یکی از توصیه های ساده برای تقویت برف پا کن، شيشه ى يخ زده را با برف پاک کن پاك نكنيد. در زمستان بعضى افراد سعى مى كنند كه شيشه ى جلوى يخ زده به كمك برف پاک کن تميز كنند. زمانى كه اين كار را مى كنيد يخ روى شيشه به پلاستيك تيغه ى برف پاك كن صدمه مى زند. اين كار باعث پارگى قسمت پلاستيكى مى شود و برف پاك كن نمى تواند شيشه را به خوبى تميز كند و بايد تعويض شوند.
راه حل سوم
تميز كردن تيغه هاى برف پاک کن با مواد شوينده باعث تقویت برف پاک کن می شود. در حالى كه تيغه ى برف پاك كن همچنان كار مى كند و شيشه را به خوبى تميز مى كند، آنها توسط خاك و آلودگى هاى موجود كثيف مى شوند.
اين آلودگى ها به لبه ى پلاستيكى برف پاك كن مى چسب و نه تنها باعث خراب شدن قسمت پلاستيكى تيغه برف پاك كن مى شوند بلكه مى توانند بر روى شيشه ى خودرو نيز اثر بد بگذارند و بر روى آن ايجاد خراش كنند.
از يك پارچه ى تميز همراه با مواد شوينده استفاده كنيد و تيغه ها را تميز كنيد. اين كار باعث افزايش طول عمر تيغه ها مى شود.
راه حل چهارم
خودرو را در سايه پارك كنيد. اگرچه اين امكان وجود ندارد كه هميشه در زير سايه خودرو را پارك كنيد، اما اگر مى توانيد اين كار را انجام دهيد. اين كار براى تمام بخش هاى خودروى شما خوب است، حتى برای تقویت برف پاک کن تاثیر دارد.
زمانى كه قسمت پلاستيكى تيغه برف پاك كن گرم مى شود، قسمتى از خاصيت انعطاف پذيرى خود را از دست مى دهد و در واقع خشك مى شود و سخت و شكننده مى شود. تيغه هايى كه سخت و شكننده مى شوند نمى توانند به خوبى شيشه را تميز كنند.
راه حل پنجم
از تيغه ى برف پاک کن زمانى كه شيشه خشك است استفاده نكنيد. هدف استفاده از برف پاک کن پاك كردن برف و باران و مواد شونده از روى شيشه خودرو است. اين تيغه ها براى زمانى كه شيشه خشك است طراحى نشده اند. زمانى كه شما از آنها بر روى شيشه ى خشك استفاده مى كنيد صداى جير جير مى دهند.
اين صدا نشان مى دهد كه پلاستيك تيغه ى برف پاک کن در حال سائيده شدن و فرسايش است. همچنين باعث مى شود كه ذراتى كه بر روى شيشه قرار دارند بر روى آن ايجاد خراش كنند. اگر باران يا برف نمى آيد، اول بر روى شيشه آب اسپرى كنيد سپس از برف پاک کن استفاده كنيد.
عیب یابی برف پاک کن خودرو
همه ما به خوبی از مهم بودن سیستم برف پاک کن در خودرو آگاه هستیم. برف پاک‌کن های خودرو حتی اگر در منطقه ای خشک و گرم ساکن باشیم، لازم و ضروری هستند و از کار افتادن آنها دردسرهای زیادی را ایجاد می کند.
فارغ از خرابی های قسمت های ظاهری برف پاک کن مانند خرابی تیغه ها، فنرها و چشمی‌های شیشه شور، ممکن است قسمت های برقی و الکترونیکی سیستم برف پاک کن دچار مشکل شود که در ادامه به بررسی این مدل از مشکلات می‌پردازیم.
اگر برف پاک کن به طور کلی از کار افتاد.
پیش از هر نوع بررسی نخست به سراغ فیوزهای تغذیه سیستم بروید. در یعضی خودروها، فیوز سیستم دسته برف پاک کن را تغذیه کرده و در بعضی دیگر از خودروها امکان دارد فیوز تغذیه کننده سنسور باران باشد. تعدادی از خودروها ممکن است چند فیوز مستقل برای دسته برف پاک کن و موتور و مدار تایمر داشته باشند. در هر صورت سوختن هر کدام از این فیوزها باعث کار نکردن کلی سیستم است.
در صورت سلامت فیوزها اگر مجددا برف پاک کن کار نمی‌کند، باید اطمینان حاصل کرد که پیشرانه برف پاک کن و تیغه ها دچار گیر مکانیکی نشده باشند که به علت عدم کسب سیگنال صفر، سیستم الکتریکی آنها را قطع کرده باشد. وجود مشکل نرم افزاری در واحد کنترل، خرابی دسته برف پاک کن، تمام‌شدن زغال پیشرانه، شل شدن اتصال بدنه و خرابی سنسور باران از علت های بعدی است.
گاهی ممکن است علت این مشکل از باطری خودرو باشد که باید از سلامت آن اطمینان حاصل کنید.
می توانید مقاله زیر را جهت بررسی خرابی باتری ماشین مطالعه نمایید.
اگر فقط یکی از وضعیت های آن کار نکند.
اگر تنها دور تند یا کند داشته باشیم، ممکن است جعبه مقاومت کنترل دور موتور خراب باشد. در نظر داشته باشید که اگر مقاومت دور کند یا رله دور کند سوخته باشد، در آن صورت حالت تک ضرب و خودکار هم کار نمی کند و فقط دور تند داریم. ولی اگر دور کند کار کرده و حالت خودکار یا تک ضرب فعال نشود، دیگر ایراد از جعبه مقاومت یا رله نیست و شاید خود دسته برف پاک کن یا مدار کنترل ایراد دارد.
اگر با متوقف کردن برف پاک کن تیغه ها بالا باقی بمانند.
این ایراد علت های گوناگونی می تواند داشته باشد. همینطور که در ابتدا گفتیم، با هر نوبت تحریک موتور (در هر دوری) سیستم منتظر سیگنال موقعیت صفر مانده و بعد از کسب آن به کار ادامه داده و یا موتور را ساکن می‌کند. این خصوصیت موجب می‌شود که هیچگاه تیغه ها در وسط شیشه متوقف نشوند. اگر سیگنال موقعیت صفر به درستی کسب نشود یا خود مدار کنترل مشکل داشته باشد، در حالت تک ضرب با رهاکردن دسته، بی درنگ تیغه‌ها متوقف شده و حالت خودکار هم قادر به حرکت نیست.
عدم کسب سیگنال صفر علت های گوناگونی دارد. شل بودن اتصال بدنه ها یا ضعف باتری این دشواری را می‌تواند ایجاد کند. گاهی ایراد از جعبه دنده داخلی موتور برف پاک کن است که تیغه موقعیت صفر آن کثیف شده یا از جای خود خارج شده است. این مشکل نرم‌افزاری هم می‌تواند باشد و در خودروهای مالتی پلکس به علت اغتشاش در شبکه (نصب غیراصولی تجهیزات افترمارکت مانند دزدگیر) روی می‌دهد.
نکته:
یک نکته را به یاد داشته باشید که در بعضی خودروها، متوقف شدن برف پاک کن در میانه شیشه یا عمودی ایستادن آن پس از باز کردن سوئیچ بدون اینکه دستوری صادر شده باشد، یک هشدار بوده که سیستم آن را در وضعیتی مانند ضعف باتری یا وجود مشکلات نرم افزاری اجرا می‌کند؛ خصوصیتی که در خودروهایی مانند پژو 206 و زانتیا قابل مشاهده است. همینطور در این تیپ خودروها که دسترسی به تیغه‌ها در حالت احلام برف پاک کن مشکل است، در هنگام بسته بودن سوئیچ با یک نوبت تحریک تک ضرب، برف پاک کن ها عمودی می‌شوند تا توانست تیغه ها را تعویض کرد و این خصوصیت یک مشکل محسوب نمی‌شود.
با روشن شدن شیشه شور موقف می شود.
این مشکل یا از خود دسته برف پاک کن است که کنتاکت آن کثیف یا معیوب بوده و دستور را به طور همزمان ارسال نمی‌کند یا ایراد از مدار کنترل است که فرمان را اجرا نمی‌کند. در خودروهایی که برف پاک کن عقب هم دارند، اگر کنتاکت دسته برف پاک کن معیوب باشد، ممکن است زمان فعال کردن شیشه شور عقب، پیشرانه شیشه شور نتواند تغییر حرکت دهد و کلا مایع در ردیف عقب کسب نشده و یا از چشمی های جلو کسب شود.
سنسور باران را تشخیص نمی دهد.
در خودروهایی که مدار کنترل مستقل از سنسور باران دارند، از کار افتادن سنسور باران موجب از کار افتادن بقیه حالات برف پاک کن نشده و سیستم بقیه حالات حاوی دور کند و تند و تک ضرب را اجرا می‌کند. ولی در خودروهایی که فرمانده سیستم خود یونیت سنسور باران است، از کار افتادن سنسور باران باعث کار نکردن کلی برف پاک کن می‌شود.
گاهی امکان دارد سنسور باران سالم باشد و همه دستورات را اجرا کند و فقط حالت خودکار را اجرا نکرده و در هنگام بارش باران برف پاک کن را فعال نکند. این مشکل در اثر کثیفی چشمی های سنسور باران یا خرابی سیلیکون های تماس دهنده سنسور با شیشه است که باعث نفوذ حباب هوا و تشخیص غلط سیستم می‌شود.
در وضعیت آب و هوایی سرد و بارش برف با توجه به خطر یخ زدگی، اگر گرمکن داخلی سنسور باران درست عمل نکند، کارکرد آن گرفتار مشکل شده و برف پاک کن ها کار نخواهند کرد.
نکاتی که در عیب یابی برف پاک کن باید توجه کنید.
- متوقف شدن تیغه در میانه راه یا عمودی شدن آن در تعدادی خودروها حالت هشداری دارد.
- در خودروهای قدیمی اغلب مدار کنترل با دسته برف پاک‌کن ادغام شده است (مانند پراید).
- اجزای یک پیشرانه برف پاک کن دوسرعته حاوی آرمیچر، جعبه دنده، جعبه مقاومت و تیغه سیگنال صفر.
- در تعدادی خودروها خرابی یونیت سنسور باران سبب کار نکردن برف پاک کن می‌شود.
- هنگام عیب یابی، نخستین گام بررسی فیوزها و رله هاست.
گاهی مشکل برف پاک کن علائمی از خراب بودن سیستم برقی خودروی شما باشد. بنابراین توصیه می شود که مقاله زیر را مطالعه نمایید.
تعویض برف پاک کن
اگر با روش های بالا، مشکل برف پاک کن برطرف نگردید، می توانید یک برف پاک کن جدید تهیه کرده و طبق ویدئوی زیر آن را به خودروی خود نصب کنید. بنابراین قبل از مشاهده ی این فیلم، برف پاک کن خود را پرتاب نکنید!
فیلم آموزش آسان تعویض برف پاک کن خودرو
