قم دومین پایتخت گردشگری زیارتی ایران به شمار می‌رود. در این راهنمای سفر به استان قم با کیان باتری همراه باشید تاهر آنچه که برای سفر به این شهر نیاز است را بدانیم. نادیده های قم بسیار است. این استان حتی برای خیلی از قمی ها که در آن روزگار سپری می کنند، استانی ناشناخته است. قم بناهای قدیمی مثل مسجد و بازار و کاروانسرای تاریخی دارد که از دوران بعد از اسلام به یادگار باقی مانده است.
استان قم را بیشتر بشناسیم
یکی از پل های ارتباطی مهم و ارزشمند کشورمان است. این استان از سمت شمال با استان تهران، از سمت جنوب با استان اصفهان، از سمت غرب با استان مرکزی و از سمت شرق با استان سمنان همسایه می باشد.
استان قم به دلیل دارا بودن عمارت ها و بناهای کهن، یکی از نواحی تاریخی کشور محسوب می شود.طبق اسناد و مدارک ارائه شده از سوی برخی از باستان شناسان و مورخان، این منطقه، یکی از کهن ترین مناطق سکونت بشری بوده است. مهم ترین دلیل حضور بازدید کنندگان داخلی و خارجی از شهر قم، مسجد مقدس جمکران و حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) می باشد.
از آنجایی که شهر قم در میانه کویر واقع شده است، در تابستان‌ها هوای فوق‌العاده گرم و سوزانی دارد. همچنین این شهر با مشکل کم آبی روبرو بوده وآب اصلی شهر شورمی باشد، اما امروزه این مشکل به لطف پمپاژ آب از سرشاخه های سد دز، برطرف شده است.
سفر به شهر قم
پرفعالیت ترین شهر حوزه علمیه و روحانیون می باشد.در خیابان های قم، می توان تعداد زیادی از روحانیون و طلاب علوم دینی را در حال رفت و آمد دید.نوع پوشش بانوان در قم، تا حدی با بقیه شهرهای ایران متفاوت است و معمولا بانوان از چادر مشکی استفاده می کنند.بنابراین در سفر به قم، داشتن حجاب رنگارنگ یا پوشش کم در اطراف حرم مطهر ممکن است ناپسند جلوه کند.
آب و هوا و بهترین فصل سفر به استان قم
قم یکی از شهرهای کویری ایران است، بنابراین آب و هوای خشک و خشنی دارد. همجواری این استان در‌کنار بیابان و دشت، هوایی خشک و بیابانی برایش به ارمغان آورده است.
اختلاف دمای زمستان و تابستان در شهر قم تقریبا بالاست. این شهر زمستان هایی سرد و تابستانی گرم و خشک دارد.
بهترین فصل سفر به قم بهار است. از اوایل فروردین تا اوایل خرداد میتوان آب و هوایی مناسب برای مسافرت و گشت و گذار در شهر قم پیدا کرد.
چگونه از تهران به قم سفر کنیم؟
فاصله تهران تا قم تقریبا 135 کیلومتر است. . ودگاه قم درحال ساخت است. برای دسترسی هوایی به قم می توانید به تهران پرواز کنید و از آنجا بوسیله اتوبوس یا تاکسی به قم بروید.
- اتوبوس تهران به قم
با توجه به زیارتی بودن شهر قم، اتوبوس به قم تقریبا از همه شهرها قابل دسترسی است. بلیط اتوبوس را معمولا می توانید از پایانه جنوب براحتی تهیه کنید.
- سفر به قم با قطار
روزانه چندین قطار از تهران به سمت قم حرکت می کند. قم ایستگاه راه آهن دارد و دسترسی به این شهر از طریق مسیر ریلی کار چندان سختی نیست.
- سفر به قم با ماشین شخصی
قم مسیر جاده ای بسیار مناسبی دارد و از تهران براحتی می توانید با کمتر از 2 ساعت رانندگی به قم برسید. سرتاسر این مسیر آزادراه خواهد بود و حدود 150 کیلومتر را طی خواهید کرد.
مقاله پیشنهادی: چک کردن ماشین قبل از سفر
جاذبه های گردشگری استان قم
طبق عقیده بسیاری از مورخان و باستان شناسان، استان قم دارای قدمتی در حدود چندین هزار سال می باشد، در این استان یک سایت تاریخی وجود دارد که قدمت آن بسیار کهن است . جاذبه های گردشگری در قم را می توان به چند دسته تقسیم بندی نمود :
- قلعه ها ( نظیر قلعهٔ جمکران، قلعهٔ قرمز، قلعهٔ گلی، قلعهٔ مظفرآباد، قلعهٔ زاربلاغ، قلعهٔ ظغرود، قلعهٔ جک، قیزقلعه سی جمکران، قلعه سیرو، قلعه قیزعلی، قلعه ملک‌آباد، قلعه وتوس، شیرین قلعه )
- اماکن زیارتی مذهبی ( نظیر حرم حضرت معصومه، مسجد مقدس جمکران، مسجد پنجه علی، مسجد اعظم، مسجد جامع، مسجد جامع کهک )
- موزه ها ( مثل موزه حرم حضرت معصومه و موزه مردم شناسی )
- مناطق تاریخی ( مثل خانه تاریخی امام خمینی، خانه تاریخی ملاصدرا، خانه حاج قلی خان، خانه شاکری، عمارت بادگیر قمرود، آرامگاه فتحعلی شاه، آرامگاه محمد شاه، آرامگاه مستوفی، آرامگاه علی بن بابویه قمی، ایوان مهد علیا صفوی، باغ گنبد سبز، تیمچه بزرگ، تپه قلعه مبارک آباد ).
در مسافرت به قم سری به جاهای تاریخی این شهر بزنید.
زیارتگاه حضرت معصومه(ع)
شهر قم پس از شهر مشهد مقدس، دومین پایگاه مذهبی ایران معرفی گردیده است. این شهر همه ساله شاهد حضور گردشگران و زائرین بی شماری از سراسر ایران و جهان می باشد. یکی از مهم ترین علل ورود مسافران به این شهر، وجود بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه (س) ( آرامگاه دختر هفتمین امام و خواهر امام هشتم شیعیان ) و مسجد مقدس جمکران است.
این حرم مطهر، در مرکز شهر قم و مجاور با خیابان‌های اراک، مطهری، شهدا ( صفائیه )، ارم و آستانه می باشد. این بارگاه مقدس در سال ۲۰۱ هجری قمری و همزمان با فوت حضرت معصومه احداث شده است.
طبق اسناد و مدارک تاریخی، طی چندین دوره مختلف زمانی، ساخت و سازهایی در این آرامگاه انجام شده و به صورت کنونی درآمده است. شایان ذکر است که ساخت اصلی این عمارت در دوران حکومت پادشاهان صفوی و قاجار صورت گرفته است.
در این حرم مطهر نامداران زیادی مدفون هستند. از مهم ترین اشخاص می توان به شاهان صفوی ( شاه صفی، شاه عباس دوم، شاه سلیمان و شاه سلطان حسین )، شاهان قاجار ( فتحعلی شاه و محمد شاه ) و چند تن از خاندان آن‌ها ( مادر ناصرالدین شاه، معتمدالدوله حکمران اصفهان، مستوفی الممالک، قهرمان میرزا پسر عباس‌میرزا ) اشاره نمود.
جاذبه زیارتی مسجد جمکران
در قرن چهارم هجری قمری این مسجد مقدس و به دستور امام زمان (عج)، در ۶ کیلومتری شهرستان قم و در روستایی به نام جمکران بنا شده است. همه ساله و مخصوصا در اعیاد نیمه شعبان، این مکان مقدس میزبان میلیون‌ها زائر و دلباخته اهل بیت (ع) بوده و در بین شیعیان از اهمیتی بالایی برخوردار است.
مقابر باغ گنبد سبز قم
مجموعه مقابر گنبد سبز قم، از سه آرامگاه تشکیل شده است. این آرامگاه ها متعلق به خواجه اصیل الدین، خواجه علی صفی و فرد دیگری است که به دلیل از بین رفتن کتیبه سومین گنبد، همچنان ناشناس باقی مانده است.
اما ساکنین محلی قم، این سه بنا را مدفن سعد، سعید و مسعود از بزرگان و احیا کنندگان قم در دوره اسلامی می دانند. قرن هشتم هجری، این مجموعه تاریخی توسط معمار و طراحش احداث شده است. این مجموعه مقابر تاریخی، در شرق شهرستان قم، خیابان انقلاب، مجاورت گلزار شهدا و در محلی که به نام « دروازه کاشان » قرار گرفته اند.
موزه آستانه مقدس حضرت معصومه (س)
طبق اظهارات محققان و مورخان، موزه آستانه مقدسه یکی از قدیمی ترین موزه‌های کشور محسوب می شود که در سال ۱۳۱۴ در بخش داخلی حرم دایر شد. این مجموعه فرهنگی تاریخی، حاوی آثار متعددی از ایران کهن می باشد.
از جمله قرآن های خطی متعلق به قرن دوم هجری قمری، ظروف سفالی مربوط به هزاره اول و دوم پیش از میلاد مسیح (ع)، قالیچه های دستباف ابریشمی متعلق به دوران حکومت پادشاهان صفوی و قاجار، کاشی های زرین فام دارای طرح‌ها، تصاویر و کتیبه‌های مجلل مربوطه به قرن ۶ تا ۸ هجری قمری و بسیاری از دیگر آثار.موزه آستانه مقدسه در خیابان آستانه، مجاور با درب ورودی حرم مطهر، واقع شده است.
مسجد جامع قم
« مسجد جامع قم »، یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری استان قم است که می تواند برای علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ ایران جالب باشد. . ظهارات متفاوتی در مورد قدمت این عمارت تاریخی، از سوی کارشناسان و پژوهشگران ارائه شده است.
برخی از کارشناسان قدمت آن را به سال ۲۶۵ هجری قمری تخمین می زنند و برخی دیگر سال احداث آن را به قرن هشتم هجری قمری منتسب می کنند. ین بنای باستانی را می توان در مرکز شهرستان قم، خیابان آذر، محله مسجد جامع و در نزدیکی دروازه ری، مورد بازدید قرار داد.
مدرسه فیضیه قم
مدرسه فیضیه، متعلق به سده های میانه دوران های تاریخی پس از اسلام است. . ین مدرسه در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۸۶، به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. . ن بنا در نیمه اول قرن سیزدهم هجری قمری، به جای مدرسه آستانه ساخته شد.
بازار قدیم قم ( تیمچه بزرگ )
« تیمچه بزرگ قم » یا « بازار قدیم قم »، یکی از مجموعه‌های تاریخی و کهن شهر قم می باشد که مورخان و تاریخ نگاران، قدمت معماری آن را به دوران حکومت قاجاریه نسبت می دهند. . ا قدم زدن در بازار قدیم، گردشگران و بازدید کنندگان می توانند حال و هوایی مطبوع و خاطره انگیز را تجربه نمایند. این بازار در نوع خود بسیار مطلوب و دوست داشتنی می باشد. . ین مجموعه را می توان در مجاورت حرم حضرت معصومه (س) مورد بازدید قرار داد.
خانه تاریخی زند ( موزه مردم شناسی) قم
خانه تاریخی زند، بازمانده اواخر عصر قاجار می باشد که دارای معماری اصیل ایرانی است. . نه زند یا موزه مردم شناسی، در مرکز بافت قدیمی شهر قم ( محله گذرقلعه ) واقع شده است.
خانه تاریخی یزدان پناه
خانه تاریخی یزدان پناه، خانه ای ۱۲۰ ساله است که قدمت آن به دوره قاجار و اوایل پهلوی باز می گردد. . کانات این خانه در حد بسیار خوب و عالی است مثل احداث آب و بادگیرهایی زیبا برای خنک کردن زیرزمین خانه در فصل تابستان.
این بنا قبلا به عنوان موزه صنایع دستی و آثار تاریخی استفاده می شد ولی در حال حاضر به بخش خصوصی واگذار شده است و به عنوان رستوران سنتی، میزبان مسافران و گردشگران داخلی و خارجی می باشد.
خانه تاریخی ملاصدرا در قم
« خانه تاریخی ملاصدرا » در غرب روستای کهک قرار دارد. پیرامون آن با خانه های روستایی دارای بافت معماری مناطق گرمسیری احاطه شده است. . اسفانه در گذشته این بنا کاملا مخروبه بود و از آن به عنوان اصطبل استفاده می گردید ولی در سال ۱۳۷۶ دوباره بازسازی و احیا شد. قنات نسبتاً پرآبی در شرق خانه وجود دارد که بخشی از مجموعه خانه ملاصدرا محسوب می شود.
آرامگاه فتحعلی شاه قاجار
فتحعلی شاه یکی از پاشاهان دوره قاجار بود که پس از آقا محمد خان، بر تخت سلطنت نشست. مقبره وی در قسمت شمالی صحن عتیق حرم حضرت معصومه قرار گرفته است. این مقبره از آثار « بیگم صفوی » می باشد.
آرامگاه محمد شاه قاجار
در ضلع شرقی صحن عتیق و در ورودی مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه، آرامگاه محمد شاه قاجار واقع شده است. تزیینات، گچ بری، آیینه کاری و لوح مرمر مرقد بسیار نفیس می باشد.
آرامگاه مستوفی
آرامگاه مستوفی متعلق به پدر یکی از رجال مشهور عهد قاجار ( مستوفی الممالک ) می باشد. این آرامگاه در ضلع شمال شرقی صحن عتیق قرار گرفته است. این آرامگاه در زمان شاه بیگم صفوی احداث شد و در سال ۱۳۴۵ هجری قمری به فرمان فتحعلی شاه قاجار مرمت گردید.
آرامگاه علی بن بابویه قمی
مرقد « ابوالحسن علی بن الحسین بن موسی بن بابویه قمی »، پدر شیخ صدوق در ضلع شرقی قبرستان بابلان واقع شده است. این بقعه، از آثار صفویه می باشد که بیش تر از نیم قرن قبل مرمت شده است.
ایوان مهد علیا صفوی
این ایوان متعلق به « مهد علیا » همسر یا مادر سلیمان صفوی است. این ایوان زیبا در سال ۱۱۲۹ احداث شده است و به لحاظ قدمت ومعماری از ارزش‌های زیادی برخوردار است.
مجموعه تفریحی دهکده باد صبا در قم
مجموعه گردشگری دهکده باد صبا شامل امکاناتی همچون رستوران دریایی ۲۴ ساعته، یک دریاچه برای قایق سواری و ماهیگیری، پیست دوچرخه سواری و کرایه دوچرخه های انفرادی، دو نفره و سه چرخه، پارک بازی کودک با استخر توپ، پارک بادی و ترامپولین می باشد.
این مجموعه دارای ۵ ویلا دوبلکس می باشد که به صورت روزانه اجاره داده می شوند. در آلاچیق و سایبان های اطراف دریاچه، امکان اتراق و استراحت خانواده ها فراهم شده است.
آبشار نوقاهان از جاهای طبیعی قم
« آبشار نوقاهان » در ۸۱ کیلومتری شمال غربی شهر قم قرار دارد. این آبشار بسیار زلال بوده و از کوه های اطراف سرچشمه می گیرد. در فصل های بهار و تابستان، جریان آبشار بر روی دیواره های صخره ای کوه، مناظر زیبایی پدید می آورد.
کوه خضر نبی ( قدمگاه خضر نبی )
کوهی در 6 کیلومتری شهر قم وجود دارد که از گذشته مورد توجه عارفان و سالکان بوده است . طبق روایات و اعتقادات ساکنین محلی، در بالای این کوه غاری بوده که محل عبادت حضرت خضر نبی بوده است.
بعدها مسجدی در محل این غار احداث شد و هنوز که هنوز است افرادی برای عبادت به این مسجد می روند. از بالای این کوه کل شهر قم را می توان دید . این کوه به غیر محل عبادت ، از نظر تفریحی هم مورد توجه اهالی قم می باشد و ساکنین محلی در روزهای تعطیل برای تفریح به این کوه می روند.
طراحی مسیر صعود به این کوه به گونه است که هر گروه سنی ( چه خردسال و چه کهنسال ) می توانند از آن بالا رود . در دامنه این کوه ، مزار چندین شهید گمنام نیز وجود دارد که فضای آنجا را روحانی تر نموده است .
گنبد نمکی قم
گنبد نمکی قم، در ۲۵ کیلومتری شمال غربی شهر قم واقع شده است. در داخل آن یک معدن نمک هم وجود دارد. طول این گنبد به ۳ کیلومتر می رسد و قدمت آن را به دوره الیگومیوسن نسبت داده اند.
دریاچه نمک قم
«دریاچه نمک»، دریاچه آران » یا « دریاچه مسیله » بخشی ازکویرنمک ایران است که رودهای شور و کرج از بخش شمال غربی آن وارد این دریاچه می گردند . بخشی از این دریاچه باتلاقی است و بقیه دریاچه خشک می باشد که با تبخیر تدریجی آب، املاح زیادی درداخل آن رسوب نموده است.
فقط در فصل زمستان دراین دریاچه آب وجود دارد و در فصل تابستان به جای آب ، ورقه های نمک مشاهده می گردد. در این دریاچه، شکل های هندسی نمک های پف کرده در زمان طلوع و غروب خورشید مناظر دیدنی را پدید می آورد. در تابستان، با وزش باد به دلیل بلند شدن گرد شوره و نمک، فضای سفید رنگ زیبایی ایجاد می گردد که بسیار تماشایی است
سد کبار قم
قدیمی ترین سد قوسی جهان، « سد کبار » می باشد که ۱۷۰۰ سال قدمت دارد. با آب درون این سد، دشت کبار آبیاری شده و به مزارع کشاورزی این منطقه رونق بخشیده می شود. این سد در دوران صفویه مرمت و بازسازی شده است.
آتشکده نویس از جاهای تاریخی قم
«چهارطاقی نویس» یا «آتشکده نویس» از چهارطاقی های دوره ساسانیه می باشد که تا اوایل دوره اسلامی مورد استفاده قرار می گرفته است. بنای این چهارطاق مکعبی شکل بوده و از قلوه سنگ با ملاط گچ ساخته شده است. در طول تاریخ به این آتشکده نویس آسیب های زیادی وارد شده است و میراث فرهنگی استان قم توانسته است نمای جنوبی و طاق های آن را مرمت نماید.
سوغات شهر قم
سوهان، یک شیرینی معروف زعفرانی ایرانی است که محصول قم است. مواد تشکیل دهنده آن شامل جوانه گندم، آرد، زرده تخم مرغ، گلاب، شکر، کره یا روغن نباتی، زعفران، هل و پودر بادام و پسته است.
با وجودِ بودن سوهان معروف قم، شايد کمتر کسي دنبال سوغاتي هاي ديگر، اين شهر بگرده اما خوب است که بدانید علاوه بر سوهان که تنها سوغات ويژه و نماد، خوراکي شهر قم هست، صنايع دستي مثل قالي، مهر و تسبيح و منبت کاري هم از مهم ترين سوغات قم به حساب مي آیند.
مراکز خرید شهر قم
از جمله مکان هایی که مرغوب ترین نوع سوهان را عرضه می کنند، مغازه های خیابان های اطراف حرم می باشد، زیرا در این خیابان ها شعبه هایی از کارخانه تولید این خوراکی مستقر می باشند.
در مرکز شهر و با فاصله کمی از حرم مطهر، مهم ترین مراکز خرید قرار گرفته اند و در حال عرضه کالاهای خود به مشتریان می باشند برای تهیه پوشاک، مجتمع خرید موسی بن جعفر (ع)، مجتمع تجاری الغدیر و مجتمع تجاری حجت، بهترین گزینه محسوب می‌شوند. این مراکز تجاری نیز در حوالی حرم مطهر قرار گرفته اند. در خیابان شهدا ( صفائیه )، خیابان دور شهر، خیابان شهید صدوقی ( زنبیل آباد ) و خیابان محمد امین (ص) اجناس گران تری عرضه می شوند.
