آشنایی با جعبه فیوز رانا یکی از واجبات دارندگان این خودرو است. چرا که گاهی یکی از سیستم های الکتریکی خودرو کار نمی کند مانند بوق، برف پاکن، چراغ های ماشین، برق پشت صفحه آمپر، ضبط ماشین و گاهی هم برق کلی ماشین قطع می شود؛ به عنوان یک راننده حرفه ای بد نیست که بدانید دلیل این اتفاقات چیست و چگونه می توانید آن را بدون صرف هزینه های زیاد درست کنید.
برای همین در این مقاله کیان باتری قصد داریم درباره این جعبه فیوز، به وظیفه هر فیوز و نحوه عملکرد آن بپردازیم تا بتوانید با تمامی مشخصات این بخش آشنا شوید و مشکل پیش آمده را خودتان به خوبی حل کنید. اگر مالک رانا هستید یا تصمیم به خرید رانا را دارید تا انتهای مقاله با ما همراه باشید و اگر در این زمینه سوالی دارید از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.
فیوز چیست؟
در ابتدا باید بدانیم فیوز چیست؟ فیوز قطعه‌ای الکتریکی است که برای محافظت از مدارهای الکتریکی در برابر افزایش غیرمجاز جریان الکتریکی به کار می‌رود. زمانی‌که مدار تحت جریان بار بالا و غیرطبیعی (اضافه‌جریان بیش از مقدار نوشته شده روی فیوز) قرار بگیرد، فیوز با قطع جریان برق، مانع از آسیب به قطعات مدار یا اشخاصی که با مدار در تماس هستند، می‌شود.
در خودرو نیز بسته به مدل و سازنده آن، سیستم‌های الکتریکی زیادی وجود دارد و باید در مقابل جریان‌های بیشتر از مقادیر نام‌برده محافظت شوند که این حفاظت نیز برعهده فیوز است. برای پیدا کردن فیوز مورد نظرتان می‌توانید از نقشه فیوز که در دفترچه راهنما وجود دارد، استفاده کنید.
درصورتی که هر کدام از تجهیزات برقی خودرو از کار افتاده باشد، این امکان وجود دارد که فیوز مربوطه سوخته باشد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید تعداد فیوزها در خودروها متفاوت هستند و در هر خودرو 10 تا 100 فیوز وجود دارد؛ این تعداد در خودروهای سبک بین 10 تا 30 عدد و در خودروهای سنگین بیشتر است. در ادامه مقاله جعبه فیوز رانا به علت سوختن فیوزها خواهیم پرداخت.
جعبه فیوز چیست؟
هر خودرو با توجه به عوامل مختلفی همچون کارایی، سال ساخت، تجهیزات و… از تعداد فیوزهای مختلفی برخوردار است. این فیوزها در مکانی تحت عنوان جعبه فیوز قرار داده می‌شوند که معمولا در داخل کابین خودرو و زیر جعبه فرمان قرار دارد. تمامی فیوزها در جعبه فیوز نصب شده‌اند و به نوعی تمامی تجهیزات الکتریکی خودرو از آن تغذیه می‌شوند.
چنانچه خطایی در یکی از مدارهای خودرو رخ دهد؛ صرفا فیوز مربوط به آن مدار عمل کرده و همانطور که در بندهای فوق ذکر شد، خودرو رانا دارای تجهیزات الکتریکی متنوعی بوده و هر کدام از آن‌ها نیز دارای جریان مخصوص خود هستند. تصویر زیر نمایی از جعبه فیوز رانا را نشان میدهد.
همه فیوزهای رانا در فرآیند شکستن مدار، به‌اصطلاح خود را نابود می‌کنند. این کار، از طریق یک قطعه فلز انجام می‌شود که در یک نقطه خاص در دمای مشخص ذوب می‌شود. نوع فیوزها در داخل‌جعبه، بسته به نوع رنگ و مقدار آمپراژ (شدت جریان عبوری) که روی آن‌ها نوشته شده است، تعیین می‌شوند.
این فیوزها همچنین دارای بدنه پلاستیکی و دو پایه فلزی (تیغه) برای قرارگرفتن در داخل سوکت موردنظر هستند. جعبه فیوز رانا در سمت راننده و در زیر داشبورد قرار دارد و برای بازکردن آن، باید در جعبه را به سمت خود بکشید.
جعبه فیوز رانا کجاست؟
خودرو رانا از از آن جمله خودروهایی است که از دو جعبه فیوز بهره‌می‌برد. محل قراگیری جعبه اول همچون مورد اشاره‌شده در قسمت‌های قبل، در سمت چپ داشبورد و دقیقا زیر فرمان است. نحوه بازکردن آن نیز به این صورت است که باید درب جعبه فیوز داشبورد را به سمت خود بکشید. محل قرارگیری جعبه فیوز دوم اما در دل خودرو بوده و در سمت راست محفظه خودرو قراردارد.
جعبه دوم اما از گیره بهره می‌برد که باید برای بازکردن آن، گیره‌ها را باز کنید. همچنین در حین بستن آن نیز باید این اطمینان را حاصل کرد که گیره‌ها دقیقا جا افتاده و محکم سرجای خود چفت شده‌اند.
هر خودرو نفشه سیم کشی و فیوز مربوط به خود را دارد که باید برای تعویض فیوزها، از آن نقشه آگاه بود. جعبه فیوز رانا شامل 36 فیوز مختلف است که این فیوز ها هر کدام وظیفه کنترل نوسانات برق یک یا چند دستگاه را در مسیر خود به عهده دارند.
همه این فیوز ها در باکسی در سمت چپ جلو داشبورد و زیر فرمان جمع شده اند که با استفاده از گیره مخصوص تعبه شده در باکس، قابل جداسازی و نصب مجدد می باشند. شرح وظایف جعبه فیوز رانا در انواع مختلف سورن، ال ایکس و ساده در جدول زیر آورده شده است.
راهنمای رنگ فیوزهای رانا
علاوه بر اینکه عدد ثبت شده روی فیوزها مقدار جریان قابل تحمل فیوزها را نشان میدهد رنگ فیوزها طبق جدولی که در ادامه خواهد آمد نشان دهنده نرخ جریان و قابل تحمل فیوزها نیز است.
همینطور که در جدول رنگ بندی با آمپرهای فوق مشاهده میکنید رنگ فیوزها نشان دهنده جریان قابل تحمل این فیوزها می باشد.
جعبه فیوز زیر فرمان رانا
فیوز ها و رله های محفظه موتور رانا پلاس
مشخصات فیوزهایی که در جعبه فیوز محفظه موتور (در سمت راست موتور) قرار دارند به‌صورت زیر است:
انواع فیوز در رانا
پس از آشنایی کلی با وظیفه ذاتی فیوز و انواع آن نوبت به بررسی انواع فیوز در رانا می‌رسد. در خودرو رانا که به عنوان اولین خودرو ملی شناخته می‌شود، ۴ نوع فیوز به کاررفته است.
این فیوزها بر اساس رنگ و ظرفیت به کاررفته در جعبه فیوز رانا تقسیم‌بندی می‌شوند. مهم‌ترین فیوزهای به کاررفته در خودرو رانا عبارتنداز:
- فیوز MAXI
همانطور که از نام این فیوز می‌توان حدس‌زد، این فیوزها از نظر اندازه حجیم‌ترین محسوب‌شده و تحت شرایط با آمپراژ بالا استفاده می‌شوند. تعداد آن در خودروهای مختلف متفاوت است و ممکن است در یک خودرو از دو فیوز MAXI نیز استفاده‌شود.
- فیوز ATC / ATO
برای اولین بار و در دهه ۷۰ میلادی بود که دنیای خودروسازی شاهد به ثبت رسیدن اختراع فیوز مذکور توسط شرکت آمریکایی Littelfuse بود. با این وجود اما حدودا یک دهه بعد یعنی از ۱۹۸۰ میلادی بود که استفاده از این فیوزها در خودروها رایج گشت.
- فیوز MINI
این فیوزها از نظر اندازه پس از دو فیوز قبل قرارمی‌گیرند. زمانی که جعبه فیوز خودرو با محدودیت روبرو می‌شود، باید روی به استفاده از فیوز Mini آورد. از نظر عمکلرد اما قضیه فرق می‌کند و این فیوز برای کنترل و پوشش آمپراژ مشابه فیوز ATC به کارمی‌رود.
- فیوز MICRO
این نوع فیوزها از نظر اندازه رده آخر را به خود اختصاص‌داده و همچنین برای پوشش کمترین آمپراژ استفاده می‌شود.
آموزش تعویض فیوز رانا
در این بخش از مقاله جعبه فیوز رانا، به نحوه تعویض فیوز سوخته می‌پردازیم. لازم نیست یک فیوز را از جای خود بیرون بکشید تا ببینید وضعیت آن به چه صورت است. خاموش‌شدن بخش‌های مختلف خودرو، می‌تواند نشان‌دهنده خرابی فیوز باشد، اما برای داشتن اطمینان بیشتر، می‌توان از مولتی‌متر یا چراغ آزمایش استفاده کرد.
فیوزها که در جعبه فیوز رانا تعبیه شده‌اند، در اثر اضافه جریان عمل کرده و در اصطلاح می‌سوزند؛ لذا باید تعویض شوند. اولین راهکار برای تشخیص فیوز سوخته یا سالم بازرسی چشمی است. چنانچه فیوز شیشه‌ای و مستطیلی شفاف باشد، این موضوع با چشم قابل رویت است؛ در غیر این صورت باید به سراغ آوومتر یا مالتی‌متر رفت.
برای این کار می‌توانید از تست بوق مالتی‌متر یا چراغ تست استفاده کنید. جهت تست، دو سر مالتی‌متر را به دو سر فیوز وصل کنید. اگر چراغ تست روشن شد یا صدای بوق شنیدید، یعنی اتصال برقرار و فیوز سالم است؛ در غیر این صورت فیوز دچار مشکل شده‌است و باید تعویض شود. اما باید احتیاط کنید. ابتدا مطمئن شوید که خودرو را خاموش کرده‌اید؛ سپس با دست، اقدام به درآوردن فیوز معیوب و جایگزینی فیوز سالم کنید.
نکته: ممکن است در برخی از مدل‌های رانا، بعضی از فیوزها استفاده‌ای نداشته باشند. این به‌معنای وجود نقص در سیستم الکتریکی جعبه فیوز نیست.
نکته: در زمان جایگزین‌کردن فیوز، حتماً باید آمپر فیوز جدید با آمپر فیوز معیوب یکی باشد. بیشتربودن آمپر، ممکن است باعث داغ شدن مدار الکتریکی و درنتیجه، آتش‌سوزی شود.
بیشتر بدانید: تست و علت سوختن فیوز ماشین چیست؟
نکات مهم در تعویض فیوز ها
ویدئوی زیر نحوه چک کردن فیوز رانا را نشان می دهد! آن را تماشا کنید
به هنگام تعویض فیوزهای معیوب به نکات زیر توجه نمایید:
- خودرو و تمامی تجهیزات الکتریکی را خاموش نمایید.
- جهت بیرون کشیدن فیوز از انبرک مخصوص که در جعبه فیوز تعبیه شده است استفاده نمایید.
- فیوزهای با کیفیت پایین شاید ارزان باشند ولی در دراز مدت چه به لحاظ فنی و چه به لحاظ اقتصادی قابل توجیه نیستند.
- جریان نامی فیوزها بر روی آن نوشته شده است لذا به هیچ وجه به هنگام تعویض از فیوز با جریان بالاتر استفاده ننمایید.
- همواره فیوز یدک به همراه داشته باشید.
- پیش از تعویض فیوز حتما منشا خرابی یا سوختگی فیوز را پیدا کرده و برطرف نمایید چرا که در غیر اینصورت فیوز دوباره خواهد سوخت.
- از سفت بودن اتصالات فیوزها اطمینان حاصل نمایید.
آیا می‌توان به جای فیوز از سیم استفاده نمود؟
در این بخش از مقاله راهنمای جعبه فیوز رانا، به یکی از پرتکرارترین سوالات شما عزیزان پرداخته‌ایم. استفاده از سیم به جای فیوز که گاهی توسط برخی مکانیک‌ها یا خود رانندگان انجام می‌گیرد، به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود؛ چراکه شما عملاً عنصر حفاظتی مدار را حذف کرده‌اید و با بروز هرگونه ایراد در مدار مربوطه، احتمال آسیب‌دیدگی تجهیز اصلی وجود دارد.
به‌عنوان مثال، فرض کنید فیوز مربوط به سیستم صوتی سوخته است و شما آن را با سیم جایگزین کرده‌اید. اگر اتصالی در مدار رخ دهد و سیستم صوتی خراب شود، هزینه تعویض یا تعمیر سیستم صوتی قابل قیاس با هزینه تعویض فیوز نخواهد بود.
آشنایی با تجهیزات الکتریکی در رانا
تا این قسمت جعبه فیوز رانا مورد بررسی کامل قرار گرفت. تجهیزات الکتریکی این خودرو شامل موارد ذیل است:
- برف پاک‌کن‌ها
- فن رادیاتور
- پمپ بنزین
- کیلومترشمار
- فندک
- قفل مرکزی
- واحد کنترل خودرو(ECU)
- فلاشر
- ترمز
- چراغ‌ها
- سیستم صوتی
- بالابر شیشه
- و…
چنانچه به هر دلیلی خطایی در مدارات الکتریکی این قطعات رخ دهد و باعث عبور جریان از مقدار اسمی شود، فیوزهای مربوطه عمل می‌کنند و سلامت مدار تضمین می‌شود.
حرف آخر
در کل شما می‌توانید با استفاده از راهنمای جعبه فیوز رانا، به راحتی این فیوزها را شناسایی کرده و نسبت به تعویض آن‌ها در مواقع لزوم اقدام نمایید. توجه داشته باشید که عدم رسیدگی به موقع به فیوزهای آسیب دیده خودرو، می‌تواند آسیب‌های جدی به سیستم سیم کشی خودرو شما وارد کند، چرا که با توجه به آنچه که گفته شد، این فیوزها هستند که از رسیدن بار اضافی جریان الکتریکی به مقصد جلوگیری می‌کنند.
در صورتی که پایه‌های فلزی فیوز رانا یا در کل هر فیوزی از خودرو سوخته باشند، منبع برق از بقیه مدار جدا می‌شود. پس اگر می‌خواهید مدار به درستی کار کند، لازم است تا نسبت به تعویض فیوزها اقدام نمایید.
