آشنایی با ترموستات خودرو و نشانه های خرابی آن

یکی دیگر از قطعات داخلی خودرو که بسیار پرکاربرد و با اهمیت می باشد، ترموستات می باشد. در حقیقت ترموستات خودرو ابزاری است که باعث تنظیم درجه حرارت موتور شده و دمای موتور را معمولا در حدود 85 درجه حفظ می نماید.

تعادل دمای موتور یکی از مهمترین مقوله ها در بحث نگهداری خودرو می باشد. دمای پایین موتور موجب غلظت بیش از حد روغن و دمای بالای آن موجب رقیق بودن بیش از حد روغن می گردد که هر دو عامل باعث خوب کار نکردن موتور و افزایش استهلاک خودرو می گردد. در این مطلب کیان باتری قصد داریم در رابطه با ترموستات خودرو مطالبی را ارائه کرده و نحوه کار این قطعه حیاتی در موتور خودرو را شرح دهیم.

مقاله پیشنهادی: روش های کاهش استهلاک خودرو

ترموستات خودرو چیست؟

همانطور که اشاره شد، ترموستات در حقیقت ابزاری است که باعث تنظیم دمای موتور می گردد. در هنگامی که موتور سرد می باشد، ترموستات کمک می کند تا دمای موتور افزایش یابد و در مواقعی که خودرو گرم شده باشد، ترموستات کمک می کند تا موتور خودرو خنک بماند.

در حقیقت ترموستات تعیین کننده این است که چه زمانی سیستم خنک کننده موتور خودرو وارد مدار شود و شروع به کار نماید. این عمل در واقع با تنظیم شدت جریان آب توسط ترموستات انجام می گیرد. ترموستات ها انواع مختلفی دارند که بر اساس حد آستانه دمایی، دسته بنده شده اند. هرچه دمای یک ترموستات کمتر باشد، موتور خودرو درجه حرارت کمتری داشته و سیستم خنک کننده زودتر وارد مدار می گردد.

نکته قابل توجه در کاربرد این قطعه درون موتور این است که این قطعه در حقیقت خنک کننده محسوب نشده و در واقع یک تنظیم کننده دمای موتور می باشد. و حذف این قطعه درون موتور باعث دیرتر گرم شدن موتور و در نتیجه فرسایش بیش از حد موتور خواهد شد. در حقیت ترموستات نوعی شیر قطع کن می باشد که در یک دمای خاص درجه حرارت خودرو را تنظیم می کند.

 ترموستات ماشین چگونه عمل میکند؟

هنگامی که موتور تازه شروع به کار می کند و اصطلاحا موتور سرد می باشد، این قطعه ورودی آب به درون رادیاتور را می بندد و نمیگذارد که آب به درون رادیاتور برگردد. این عمل موجب می شود که آب فقط به دور سیلندرها گردش کند تا دمایش به حد نصاب تعیین شده برسد.

هنگامی که درجه حرارت موتور به حد استاندارد رسید، ترموستات مسیر ورود آب به رادیاتور را باز کرده و باعث گردش آب به رادیاتور و خنک شدن آن می شود. این امر باعث می شود که دمای آب ورودی به موتور دوباره کاهش یافته و دمای موتور بالاتر از حد نصاب نرود. هنگامی که دمای موتور کاهش یابد، دوباره عملیات بستن و باز کردن ورودی آب به رادیاتور صورت می پذیرد تا دمای موتور در حد نصاب باقی بماند.

اگر ترموستات نباشد چه می شود؟

اگر ترموستات نباشد، موتور برای اینکه به دمای مطلوب خود برسد باید کار بیشتری کند. گاهی ممکن است در نبود ترموستات دمای موتور به هیچ وجه بالا نرود. در صورت پایین بودن دمای موتور، بلبرینگ ها، رینگ پیستون ها و دیگر اجزا هنوز از نظر سایز منبسط نشده اند و به دیگر قطعات فلزی موتور بیشتر ضربه می زنند.

هم  چنین در صورت حذف ترموستات خودرو، زمانی که بعد از سر بالایی به سرعت وارد سرازیری می شوید موتور به صورت ناگهانی خنک می شود، زیرا سرعت گردش آب زیاد است. در این صورت سرسیلندرها تاب بر می دارند.

با این توضیحات نتیجه می گیریم که با نصب ترموستات با دمای استاندارد، مصرف سوخت کاهش می یابد، کارکرد موتور افزایش می یابد و فرسایش موتور نیز کمتر می شود.

بهترین درجه ترموستات ماشین چند است؟

درجه ترموستات خودرو اهمیت زیادی دارد. ترموستات بعضی از خودروها در دمای 75 درجه باز می شود. برخی از خودروها نیز در دمای 83 درجه سانتی گراد، ترموستاتشان باز می شود. ترموستاتی که برای خودرویی خاص طراحی شده است و به طور فابریک روی آن نصب می شود از هر لحاظ برای آن خودرو مناسب می باشد و طبق ویژگی های همان خودرو طراحی شده است.

نصب ترموستاتی با دمای پایین تر به جای ترموستات فابریک مشکلاتی را برای خودرو به وجود می آور که به طور مختصر توضیح داده شد.  همان طور که می دانید برای برخی از خودروها چندین نوع ترموستات خودرو در بازار وجود دارد.

نصب ترموستات با درجه پایین تر چه مشکلی دارد؟

کارخانه سازنده خودرو دمای مشخصی را برای ترموستات در نظر می‌گیرد و هنگام تعویض نیز باید ترموستات با دمای مشخص شده را نصب کنید. در غیر این صورت موتور سریع‌تر از حد معمول گرم می‌شود ولی به دمای مورد نیاز خود نمی‌رسد.

• افزایش مصرف سوخت
• مصرف بالای روغن و پایین آمدن غلظت آن
• استهلاک سریع سیلندرها و پیستون‌ها
• فرسودگی سریع قطعات خودرو

هنگامی که از ترموستات استاندارد استفاده نکنید اتفاقاتی که در بالا اشاره شد برای خودرو رخ می‌دهد پس بهتر است هرگز ریسک نکنید و ترموستات متناسب را روی خودرو نصب کنید.

اگر ترموستات با دمای بالاتر کار کند؟

اما اگر ترموستات نتواند درجه حرارت موتور را تنظیم نماید و در دمای بالاتری از حد معمول شروع به کار نماید ممکن است خسارات سنگینی را به موتور وارد نماید. این امر موجب جوش آوردن خودرو و در نهایت سوختن واشر سر سیلندر و در موارد جدی تر گیرپاژ و از کار افتادن کل خودرو گردد.

بالا رفتن دمای خودرو معمولا باعث روشن شدن چراغ های آمپر و چک خودرو توسط ECU می گردد. به همین دلیل لازم است که حتما خودرو در شرایط معمول خود و در دمای تنظیم شده کار نماید تا از بیشترین کارآمدی برخوردار باشد.

انواع ترموستات خودرو

ترموستات ها انواع مختلفی دارند که برخی از آن عبارتند از:

• ترموستات الكترونيكي: ترموستات الکترونیکی، قطع و وصل جریان الکتریکی را با انتقال فرمانی که از سنسور دمایی دریافت کرده است به یک رله مینیاتوری، توسط جریان الکترونیکی انجام می دهد.
• ترموستات الكترومكانيكی: ترموستات الکترومکانیکی مدار الکتریکی را با استفاده از فرمان حسگر حرارتی توسط يكسری رابط مكانيكی به ميكروسوئيچ قطع و وصل می کند.

از کجا بفهمیم ترموستات خودرو خراب است؟

اگر ترموستات خراب باشد، موتور ماشین سرد کار می کند و فشار زیادی به خودرو وارد می شود. هم چنین خراب بودن ترموستات سبب می شود تا مصرف سوخت نیز افزایش یابد. خراب شدن ترموستات خودرو هم چنین سبب فرسوده شده سیلندرها، کاهش غلظت روغن و فرسایش قطعات خودرو خواهد شد.

برخی از نشانه های خرابی ترموستات خودرو عبارتند از:

• بالا رفتن بیشتر از حد مجاز دمای موتور
• جوش آوردن خودرو چند دقیقه بعد از روشن شدن
• تغییرات مداوم و نا منظم درچه آمپر
• مصرف بیش از حد روغن موتور
• نشت کردن آب رادیاتور از قسمت های مختلف خودرو
• افزایش بیش از حد مصرف سوخت

اگر این نشانه‌ها را مشاهده کردید باید ترموستات خودرو را مورد بررسی قرار دهید و در صورت نیاز آن را تعویض کنید.

عوامل خرابی ترموستات خودرو

1- نشت از هوزینگ

علت ایجاد این مشکل نصب نادرست ترموستات یا استفاده نادرست از مهر و موم، واشر یا درزگیر است. در مورد ترموستات جدیدی که اخیراً نصب شده، ترموستات را با دقت برداشته، بررسی کرده و مجدداً نصب کنید.

اطمینان حاصل کنید که مهر و موم ها یا واشرها در وضعیت مطلوبی قرار دارند و به درستی نصب شده اند. اگر درزگیر را باید عوض کنید، رینگ ها و سطح نصب را تمیز کرده و درزگیر جدید را متناسب با لبه ها نصب کنید. اگر نشتی از ترموستات جدیدی که  نادرست نصب شده نباشد، فوراً باید ترموستات تعویض شود.

2- زنگ زدگی و خوردگی

علت ایجاد این مشکل میتواند خنک کننده آلوده، خنک کننده ناسازگار یا مخلوطی از مایع­های خنک کننده با ترکیب شیمیایی مختلف باشد. یکی دیگر از دلایل احتمالی ممکن است درپوش فشار معیوب باشد که باعث ایجاد حباب هوا و تسریع روند زنگ زدگی شود.

برای رفع این مشکل، ترموستات را تعویض کنید. قبل از نصب ترموستات جدید، سیستم خنک کننده را کاملاً شستشو داده و سیستم را با خنک کننده توصیه شده توسط کارخانه سازنده دوباره پر کنید. درپوش فشار را بازرسی کرده و در صورت نقص جایگزین کنید.

3- جمع شدن رسوب در داخل ترموستات

تجمع رسوبات در داخل ترموستات، باعث گرفتگی آن شده و عملکرد مناسب اجزای آن را مختل می کند. علت ایجاد این مشکل نیز میتواند خنک کننده آلوده، خنک کننده ناسازگار یا مخلوطی از مایع­های خنک کننده با ترکیب شیمیایی مختلف باشد.

برای رفع این مشکل نیز باید ترموستات را تعویض کنید. قبل از نصب ترموستات جدید، سیستم خنک کننده را کاملاً شستشو داده و سیستم را با خنک کننده توصیه شده توسط کارخانه سازنده دوباره پر کنید.

مشکلات احتمالی یکسره کردن ترموستات

• آسیب دیدن قطعات داخلی موتور خودرو
• پایین یا بالا رفتن دمای موتور
• کاهش راندمان موتور
• تاب برداشتن سرسیلندر
• خنک شدن ناگهانی موتور
• فرسایش قطعات موتور

آموزش تعویض ترموستات ماشین

1. ابتدا محفظه فیلتر هوا و لوله خرطومی آنرا باز نمایید.
2. شلنگ متصل به ترموستات را از جای خود در آورید.
3. ترموستات قدیمی را باز نمایید.
4. شلنگ پایینی متصل به رادیاتور را نیز از جای خود در آورید.
5. اجازه دهید مایع خنک کننده کاملا تخلیه شود. برای سهولت می توانید درب مخزن را باز نمایید.
6. با آب معمولی و از طریق مخزن، موتور و رادیاتور را شستشو دهید.
7. ترموستات جدید را در جای خود ببندید.
8. مخزن را از 2 لیتر مایع ضد یخ و ضد جوش و 2 لیتر آب مقطر پر کنید.
9. در حین پر کردن، در صورتیکه سطح مایع پایین نمی رفت، با استفاده از پیچ های کناری ترموستات و ورودی بخاری، هوای موجود در سیستم را تخلیه نمایید. (هوا گیری)
10. استارت زده و اجازه دهید تا دمای آب به 89 درجه برسد.
11. تمامی پیچها و بست ها را کنترل نمایید تا نشتی نداشته باشند.
12. در صورت کم کردن آب، به میزان لازم مخزن را تا علامت حداکثر پر نمایید.

تذکر 1: موتورهای TU3، TU3A و TU5 از ترموستات 89 درجه استفاده می کنند.

تذکر 2: در بعضی از مدلهای 206، ترموستات با پوسته پلاستیکی استفاده شده است.

تذکر 3: برای باز کردن بست ها از انبر قفلی می توانید استفاده نمایید.

تذکر 4: در هنگام این کار موتور کاملا سرد باشد.

تذکر 5: بعد از پابان کار، دما باید روی 89 درجه ثابت بماند

نکته پایانی

ترموستات دمای مورد نیاز موتور را به خودرو می‌دهد. توجه به این قطعه مکانیکی را در بررسی‌های دوره‌ای جدی بگیرید چراکه معیوب بودن آن می‌تواند آسیب‌های سنگینی به خودرو وارد کند. همچنین باورهای غلط درباره ترموستات را نادیده بگیرد و هرگز این قطعه را از خودرو حذف نکنید.