معرفی انواع کمربند ایمنی خودرو

قطعا همهٔ شما با کمربند ایمنی خودرو آشنا هستید؛ ابزار بسیار مهمی که طراحی شده تا سلامت سرنشین وسایل حمل و نقل را در برابر حرکات خطرناکی که در اثر برخورد و یا ترمز ناگهانی حفظ کند. این وسیله با عملکرد خود می‌تواند از آسیب بسیار جدی و یا حتی مرگ سرنشین خودرو یا هر وسیله نقلیه دیگری جلوگیری کند.

در این مطلب از کیان باتری قصد داریم کمی بیشتر با کمربند ایمنی و انواع آن آشنا شویم.با ما همراه باشید!

اجزای کمربند ایمنی

همانطور که در تصویر زیر مشاهده می کنید، کمربندهای ایمنی مرسوم که در خودروها به کار می رود، از دو تسمه بالایی و پایینی تشکیل شده و این دو تسمه در سه نقطه به اتاق خودرو متصل می شوند که با شماره های یک تا سه نشان داده شده است. در نقطه سه، کمربند ثابت، در نقطه دو کمربند قابلیت قفل شدن دارد و در نقطه یک کمربند کش آمده و قابلیت افزایش طول خواهد داشت، این سه نقطه را در نظر داشته باشید چون در ادامه مطلب از مفهوم این سه نقطه استفاده خواهد شد.

نقش کمربند ایمنی

به شکل زیر نگاه کنید، همانطور که مشخص است هنگامی که خودرو ناگهان متوقف شود (در ترمزهای ناگهانی و تصادفات جلو ) سرنشینان به سرعت به جلو پرتاب می شوند. کمربند وظیفه دارد، مانع از پرتاب سرنشینان به جلو شود.

اگر راننده ای کمربند ایمنی را نبسته باشد و از جلو تصادف کند، حتی در سرعت های خیلی کم، به جلو پرتاب خواهد شد و پس از برخورد شدید سر او با شیشه جلو، شیشه جلو را شکسته و به بیرون خودرو پرتاب خواهد شد، با توجه به اینکه حساس ترین قسمت بدن انسان سر او می باشد، احتمال زنده ماندن در اثر چنین برخوردی تقریبا غیرممکن می باشد.

حتی اگر سرعت خودرو بسیار کم باشد ( مثلا 30 کیلومتر بر ساعت) و راننده به بیرون پرتاب نشود، در اثر برخورد سر راننده با شیشه جلو، احتمال آسیب شدید به جمجمه و مغز انسان وجود دارد.

تا اینجا با وظیفه و اهمیت کمربند ایمنی برای سرنشینان جلو حتی در سرعت های کم آشنا شدید، اما آیا برای سرنشینان عقب خودرو کمربند ضرورت دارد؟ در ادامه مطلب پاسخ این سوال را خواهید دانست.

مقاله پیشنهادی: مراحل قاونی شکایت در انواع تصادف رانندگی

اهمیت بستن کمربند ایمنی برای سرنشینان عقب

عده ای تصور می کنند از آنجایی که سرنشینان عقب در جلوی خود شیشه ای ندارند، نیازی به بستن کمربند ندارند و در صورت تصادف، نهایتا به صندلی های نرم و منعطف جلو برخورد می کنند و برخورد با صندلی جلو، آسیبی در پی نخواهد داشت.

اما تصاویر و فیلم های تست های تصادف خلاف این تصور را نشان می دهند، بر طبق مستندات این تست ها و آزمایشات، چنانی که در شکل بالا می بینید، سرنشینان عقب خودرو در صورت نبستن کمربند ایمنی، از جای خود بلند شده و از بالای سر سرنشینان جلو گذشته، به شیشه جلو برخورد می کنند و پس از شکستن آن از جلوی خودرو به بیرون پرتاب می شوند.

در آزمایش های دیگری ( چنانی که در شکل زیر می بینید ) سرنشینان عقب ( خصوصا وقتی سنگین وزن باشند یا برخورد خودرو به جلو با زاویه خاصی همراه باشد ) با برخورد شدید به صندلی های جلو، سرنشینان جلوی خودرو را بین صندلی و داشبورد خودرو پرس کرده و باعث واردشدن آسیب شدید به آنها می شوند.

آسیب های کمربند ایمنی

اکنون که با ضرورت استفاده از کمربند ایمنی برای سرنشینان جلو و عقب خودرو آشنا شدید، لازم است به آسیب شناسی کمربند ایمنی بپردازیم، سوال اینجاست، آیا کمربند ایمنی تماما خیر است و هیچ آسیبی نمی رساند ؟

در شکل زیر فردی را مشاهده می کنید که کمربند ایمنی بسته بوده و تصادف کرده، کبودی ناشی از فشار تسمه بالایی کمربند ایمنی در بدن او کاملا مشهود است، اگر چه این فرد، در صورتی که کمربند نبسته بود، احتمالا دچار ضربه مغزی شده بود و اکنون زنده نبود ولی به هر حال، کمربند ایمنی به بدن او آسیب جزئی وارد کرده است.

کمربند ایمنی بیشترین آسیب را به محدوده شانه و کتف انسان وارد می کند چون کمربند، بیشترین فشار را به این ناحیه وارد می کند.

کاهش آسیب کمربند ایمنی

برای کاهش آسیب های استفاده از کمربند ایمنی می بایست این دو کار انجام داد.

1. کمربند ایمنی را به درستی استفاده کرد و تنظیمات آن را در ایمن ترین حالت قرار داد.
2. با طراحی و نصب سیستم هایی چون کمربند پیش کشنده و کمربند محدودکننده نیرو، توسط مهندسان و طراحان صنعت خودرو، آسیب های کمربند ایمنی را کاهش داد.

ابتدا به بررسی شیوه درست و صحیح بستن کمربند ایمنی بپردازیم.

نحوه بستن صحیح کمربند ایمنی

در شکل زیر روش صحیح بستن کمربند ایمنی به طور کامل با شماره های 1 تا 3 نشان داده شده، رعایت نکات شماره 2 و 3 خصوصا برای خانم های باردار بسیار ضروریست چون در اثر رعایت نکردن این دو نکته، احتمال آسیب به جنین  در تصادفات افزایش می یابد.

همچنین رعایت نکته 1 باعث می شود آسیب به گردن وارد نشود چون گردن، عضوی آسیب پذیرتر و حساس تر از کتف می باشد، به غلاوه در ادامه متوجه ضرورت نکته اول این تصویر خواهید شد.

در شکل زیر روش اشتباه بستن کمربند ایمنی را می بینید، شماره یک، عبور تسمه بالایی کمربند از روی گردن را نشان می دهد، در صورت تصادف، گردن کودک به شدت آسیب خواهد دید و شماره دو، عبور تسمه پایینی کمربند از روی شکم را نشان می دهد، در صورت تصادف، وسط شکم که بسیار آسیب پذیر می باشد آسیب جدی خواهد دید، باید تسمه پایینی طبق شکل بالا در پایین ترین قسمت ممکن قرار بگیرد تا از معده و روده ها فاصله بگیرد.

یکی از علل استفاده از صندلی مخصوص کودک اینست که به علت جسه کوچک کودکان، معمولا امکان بستن کمربند ایمنی به شیوه صحیح برای آنها ممکن نیست و حتما باید از صندلی مخصوص استفاده شود، در شکل زیر این مطلب به خوبی نمایان است. سمت راست تصویر شیوه صحیح کمربند ایمنی با صندلی مخصوص و سمت چپ تصویر، شیوه اشتباه کمربند ایمنی را مشاهده می کنید.

یکی دیگر از اشتباهات رایج در بستن کمربند ایمنی، عبور تسمه بالایی کمربند، از زیر بغل می باشد (چنانی که در شکل زیر سمت چپ مشاهده می کنید) در این حالت در صورت تصادف اولا تسمه بالایی به علت سطح اتکای کمتر، فشار بیشتری را به بدن وارد می کند، دوما این فشار یه نواحی حساس و بدون حفاظی چون روده و معده وارد می شود، سوما به علت فاصله داشتن تسمه بالایی از سر فرد، کمربند نمی تواند به خوبی فرد را مهار کند.

و در هنگام تصادف، سر او مقدار بیشتری به سمت جلو می رود که در این صورت آسیب بیشتری به گردن فرد وارد می شود و احتمال برخورد سر او به صندلی، در و قسمت های دیگر خودرو و حتی سرنشینان خودرو وجود دارد.

یکی دیگر از اشتباهات رایج پیچ خوردن کمربند می باشد که باعث آسیب بیشتر به بدن فرد می شود، باید با تنظیم درست کمربند مانع از پیچیدن آن شد.

تجهیزات کاهش آسیب کمربند ایمنی

علاوه بر استفاده درست از کمربند، می توان با نصب تجهیزاتی، آسیب کمربند را کاهش داد، بعضی از این تجهیزات بسیار ساده و ارزان قیمت می باشند به طوری که در هر خودرویی قابلیت استفاده دارند ولی بعضی دیگر از تجهیزات کمکی کمربند ایمنی می بایست فقط توسط تولیدکنندگان خودرو قرار داده شود، در ادامه از ارزان ترین روش تا پیشرفته ترین تجهیزات کمکی کمربند ایمنی که جهت کاهش آسیب کمربند استفاده می شوند را معرفی می کنیم.

کاور کمربند ایمنی

یکی از ارزان ترین تجهیزات کاهش آسیب کمربند، کاور کمربند می باشد که از جنس نرم تر و با عرض بیشتر از کمربند در روی کتف و سینه قرار می گیرد و فشار کمربند را بهتر توزیع می کند و در تصادفات، آسیب به ناحیه کتف، شانه و سینه را کاهش می دهد.

در شکل بالا یک مدل کاور کمربند نشان داده شده است، کاور کمربند خوب، می بایست ضخیم، عریض باشد و از جنس نرم و قابل انعطافی ساخته شده باشد.

کمربند مسابقه ای خودرو

روش دیگر کاهش فشار کمربند، استفاده از تسمه های بیشتر برای توزیع بهتر نیرو در بدن می باشد، همانطور که می دانید کمربند خودروهای سواری دارای دو تسمه بالایی وپایینی می باشند، استفاده از تعداد بیشتر تسمه ها، فشار کمربند را کاهش می دهد، در شکل زیر کمربندی را مشاهده می کنید که به جای دو تسمه از 5 تسمه استفاده می کند، این مدل کمربندها در خودروهای مسابقه ای استفاده می شود که احتمال و شدت تصادف بیشتر است و در خودروهای سواری، به علت به هم زدن زیبایی اتاق خودرو استفاده نمی شود.

کمربند ایمنی چگونه عمل می کند؟

کمربندهای معمولی طوری ساخته می شوند که در صورت وارد آمدن ضربه، به راننده اجازه می دهند مقداری جلو برود (نقطه شماره 1 تسمه بالا مقداری کش آمده ) و سپس ناگهان قفل می شود، این قفل شدن ناگهانی و خود جلو آمدن راننده باعث ایجاد مشکلاتی می شود.

قفل شدن ناگهانی کمربند، همانطور که قبلا اشاره شد باعث ایجاد فشار زیاد در کتف، سینه، شکم، پایین شکم و. . . می شود و آن نقاط دچار کبودی و بعضا دچار زخم و خونریزی می شوند.

جلو آمدن راننده در بدو تصادف نیز باعث ایجاد چند مشکل می شود.

اول اینکه باعث خارج شدن راننده از حالت صحیح بسته بودن کمربند می شود به طوری که حتی اگر راننده، کمربند ایمنی را به شیوه صحیح بسته باشد، باز هم در بدو تصادف، راننده یا سایر سرنشینان از جای خود تکان خورده و از تنظیم خارج می شوند، در نتیجه آسیب می بینند.

دوم اینکه جلو آمدن راننده باعث می شود کیسه های هوا نتوانند وظیفه خود را به خوبی انجام دهند چون بهترین عملکرد کیسه های هوا وقتی ممکن می شود که سرنشین کاملا به صندلی چسبیده باشد.

مکانیزم‌های ساخت انواع کمربند ایمنی خودرو

انواع کمربندها دارای سیستم خاصی برای نحوه باز و بسته شدن و همچنین میزان راحتی سرنشینان دارند که در واقع، هر یک از مکانیزم خاصی استفاده می‌کنند.

کمربند جمع‌ کننده اضطراری

همانطور که از اسم کمربند ایمنی جمع کننده اضطراری مشخص است؛ در این نوع سیستم، سرنشینان هنگام رانندگی عادی برای حرکت کردن، آزادی بیشتری دارند. اما زمان حادثه، بند آن که به یک سیستم قفل وصل بوده، جمع‌تر می‌شود و به عبارتی، شخص را به صندلی می‌چسباند.

کمربند ایمنی پیش کشنده چیست؟

این مدل کمربند به گونه ای طراحی شده که قبل از عمل کردن کیسه های هوا یعنی چند هزارم ثانیه بعد از تصادف و یا در برخی خودروها قبل از ایجاد تصادف ( یعنی هنگامی که سنسورهای خودرو احتمال ایجاد تصادف را بدهند ) سرنشین را به صندلی می چسباند، یعنی با جمع کردن تسمه کمربند باعث محکم شدن راننده به صندلی می شوند، در این حالت، سرنشین در موقعیت درست خود قرار گرفته و کیسه های هوا به درستی وظیفه خود را انجام می دهند.

برای درک بهتر به شکل زیر نگاه کنید. هنگامی که خودرو تصادف کند، بر طبق تصویر شماره یک (سمت چپ تصویر پایین ) ابتدا کمربند پیش کشنده با نیروی شماره یک جمع می شود و راننده را به صندلی محکم می کند ( فلش آبی رنگ)، پس از آنکه راننده به صندلی محکم شد، کیسه های هوا عمل می کند ( تصویر شماره 2 ) سپس کمربند آزاد شده و راننده به سمت جلو حرکت می کند و به کیسه هوا برخورد می کند ( تصویر شماره 3 )، تمامی این اعمال در کسری از ثانیه اتفاق می افتد.

ارتقا این نوع از کمربند ها همچنان ادامه دارد بطوریکه در برخی خودروهای مدرن که به رادار و سیستم های جلوگیری از تصادف مجهز هستند، پیش از اینکه تصادف رخ دهد سنسور های کمربند های پیش کشنده را فعال می نمایند. این سیستم در زمانی که خودرو تشخیض می دهد که فاصله با مانع جلویی کم است و احتمال ترمز شدید وجود دارد وارد عمل می گردد تا بدون تصادف هم بدن راننده را محافظت نماید.

مقاله پیشنهادی: علت لرزش خودرو هنگام حرکت و ترمز

 کمربند ایمنی محدود کننده نیرو چیست؟

در تصادف ‌های شدید که خودرو با سرعت بسیار زیاد دچار سانحه می ‌شود، اینرسی سرنشینان بسیار زیاد است. درنتیجه باید نیروی بسیار بزرگی صرف غلبه بر اینرسی شود.

این میزان از نیرو در این شرایط به آن معنی است که کمربند ایمنی برای حفظ سرنشین در جای خود باید نیروی زیادی به بدن او وارد کند. اندازه‌ این نیرو به ‌قدری است که در وضعیت خاص می ‌تواند خسارات جبران ‌ناپذیر جسمی و حتی مرگ در پی داشته باشد.

به‌ همین ‌دلیل، بعضی از کمربندهای ایمنی به مکانیزم‌ هایی مجهز شده ‌اند که می ‌توانند حداکثر نیروی اعمالی کمربند ایمنی را کنترل کنند. به این وسیله میزان آسیب های ناشی از بستن کمربند ایمنی به‌ حداقل می رسد.

در این مدل کمربندها پس از تصادف، کمربند ناگهان قفل نمی شود، بلکه با ایجاد محدودیت حرکت و کشش در تسمه کمربند، باعث می شود کمربند به تدریج قفل شود و فشار کمربند تدریجا به بدن راننده وارد شود تا آسیبی به بدن فرد وارد نشود.

برای درک بهتر به شکل زیر نگاه کنید در تصویر سمت راست، توقف ناگهانی راننده در اثر قفل شدن ناگهانی کمربند را مشاهده می کنید که باعث کبودی قسمت هایی از بدن فرد می شود که در زیر کمربند قرار دارند، در تصویر سمت چپ، توقف تدریجی راننده را مشاهده می کنید که به لطف قفل شدن تدریجی کمربند اتفاق می افتد و به علت قفل شدن تدریجی کمربند و فشار مرحله به مرحله بر بدن راننده، آسیب به بدن فرد به حداقل ممکن می رسد.

انواع کمربند ایمنی خودرو

کمربند ایمنی استفاده شده در اتومبیل‌های مختلف با هم دارای تفاوت‌هایی هستند و خصوصیات جزئی مختص خودشان را دارند که در این بخش به تمام آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1- کمربند کمری یا دو نقطه‌ای

نخستین نسل از کمربندهای ایمنی ماشین، نوع کمری یا به اصطلاح دو نقطه‌ای است. این مدل محبوب و پرطرفدار، بند آن را از دو نقطه مستقیم به هم وصل می‌کند.

2- کمربند Sash

این نوع که در دهه ۶۰ میلادی وارد بازار اتومبیل شد؛ در خط تولید محصولات خودروسازان، جا خوش کرد و توانست نوع کمری که پیش از این، تنها کمربند ایمنی محبوب بود را کنار بگذارد. Sash شامل یک بند است که شخص برای بستن آن، باید بند را از روی قفسه سینه خود عبور دهد تا به سگگی که در کنار صندلی قرار گرفته، وصل کند.

3- کمربند سه نقطه‌ای

کمربند ایمنی سه نقطه‌ای شامل یک بند است که به صورت همزمان از سینه و همچنین دور کمر عبور کرده و نهایتا به یک سگک وصل می‌شود. این نوع کمربند از لحاظ ظاهری Y شکل بوده و همچنان جز پرکاربرد‌ترین‌ها شناخته می‌شود.

4- کمربند اتوماتیک

این مدل از کمربند‌های ایمنی همزمان با روشن شدن موتور، به صورت اتوماتیک‌وار به سمت جلو حرکت می‌کنند؛ البته این ویژگی تنها در بندهای بخش بالایی بدن انسان وجود دارد و اگر بندی برای محافظت پا یا ران‌ها باشد، به صورت دستی باید بسته شود.

کمربند اتوماتیک برای کودکان زیاد مناسب نیستند و با وجود کیسه هوا، استفاده از این ویژگی دیگر ضرورتی ندارد؛ به همین دلیل تقریبا از آن‌ها استفاده نمی‌شود.

5- کمربند متصل به صندلی

این نوع کمربند ایمنی همان نوع سه نقطه‌ای است که تنها تفاوت آن، اتصال بند شانه به پشت پشتی صندلی است؛ در حالی که در مدل قبلی به ستون اتومبیل وصل می‌شد.

ماشین‌های مجهز به این مدل، امنیت بیشتری را به خصوص در زمان واژگونی وسیله نقلیه فراهم می‌کنند. ناگفته نماند که کمربند متصل به صندلی در سال ۱۹۷۰ با اتومبیل رنج روور کلاسیک، پا به دنیای قطعات خودرو گذاشت.

6- کمربند پنج نقطه‌ای

از این نوع کمربند بیشتر برای صندلی کودک استفاده می‌شود. زیرا تمام بخش‌های بدن مانند قفسه سینه، کمر و دو بازو را با کمک چند بند محافظت می‌کند؛ به همین دلیل از آن با نام پنج نقطه‌ای یاد می‌شود.

7- کمربند شش یا هفت نقطه‌ای

اما جدیدترین و امن‌ترین نسل کمربندهای ایمنی ماشین، نوع شش یا هفت نقطه‌ای است که بیشتر در هواپیماها یا اتومبیل‌های مسابقه که سرعت در آن‌ها، بسیار بالا است؛ استفاده می‌شوند. در این مدل، علاوه بر مواردی که در نوع قبلی به آن‌ها اشاره شد؛ محافظت از پاها با کمک یک یا دو بند دیگر هم انجام می‌شود.