استپر موتور یکی از قطعات موتور خودرو است که با وجود کوچک‌بودن، وظایف بسیار مهمی برعهده دارد و اطلاع از دلایل و علائم خرابی استپر موتور خودرو و همچنین شیوه نگهداری و تعمیر مناسب آن، امری حیاتی است.
خرابی یا عدم عملکرد صحیح این قطعه، لذت رانندگی را از شما سلب خواهد کرد. بنابرای با کیان باتری همراه باشید تا در مقاله پیش رو با این قطعه مهم بیشتر آشنا شوید. در این مقاله قصد داریم راجع به استپر و علائم خرابی آن اطلاعاتی را ارائه دهیم.
استپر موتور چیست؟
استپر قطعه‌ای مهم در موتور خودرو است که روی دریچه گاز خودروها نصب میشود. زمانی که پدال گاز فشرده نباشد، استپر که قطعه‌ای الکترونیکی-مکانیکی است، وظیفه تنظیم میزان هوای ورودی به دریچه گاز و همچنین روشن‌نگه‌داشتن ماشین را بر عهده دارد. استپر به‌همراه سنسور دریچه گاز، با دریافت و ارسال اطلاعات به ECU، مانع از خاموش‌شدن خودرو در دورهای پایین موتور میشود.
به علت وجود این قطعه در قسمت ورودی دریچه گاز، امکان آلودگی و کثیف‌شدن آن با ذرات معلق و دوده روغن وجود دارد. آلودگی استپر، موجب اختلال در عملکرد آن میشود و باید برای تمیزکردن این قطعه اقدام کرد تا آسیب جدی به موتور وارد نشود.
مقاله پیشنهادی: مزایا و معایب دریچه گاز برقی و سیمی
کار استپر موتور در ماشین چیست؟
همان‌طور که در ابتدای مقاله به آن اشاره شد، مهم‌ترین وظیفه این قطعه، روشن‌نگه‌داشتن خودرو در دورهای آرام است؛ اما استپر، وظایف دیگری نیز بر عهده دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
ازجمله وظایف استپر موتور خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استوپر موتور کار ساسات را نیز انجام میدهد. در هنگامی که خودرو سرد است سوزن آن طوری تنظیم میشود که خودرو با اولین استارت روشن شود. کار دیگر استوپر موتور، تنظیم هوای مورد مصرف سیلندرها در زمان رهاکردن گاز است.
- این قطعه، دور موتور را در زمان گرفتن بار اضافی تنظیم میکند؛ به‌عنوان مثال، هنگامی که در هوای گرم کولر خودرو را روشن می‌کنید، عملا در حال تحمیل بار اضافی به موتور هستید؛ در این زمان، باید دور موتور افزایش یابد تا پاسخ‌گوی این بار اضافی باشد که این امر، بر عهده استپر است.
- اگر سنسور ضربه نیز نصب شده باشد استوپر موتور وظیفه گسترده تری دارد، در این حالت استوپر موتور باید در هر لحظه سوزن ژیگلور مربوطه را طوری عقب و جلو می کرد تا ضربه حس شده توسط سنسور ضربه، ناشی از احتراق ناقص سوخت، به گونه مناسبی جبران شده ویا بهبود یابد.
- یکی دیگر از وظایف استوپر، تنظیم سوخت و هوا در دور پایین است. منظور از دورهای پایین در خودرو، معمولا بین 900 تا 1100 دور در دقیقه است. زمانی‌که خودرو در حال پارک است و موتور خودرو به صورت درجا و نرمال کار میکند، تنظیم سوخت و هوای ورودی توسط استپر انجام میشود.
- در زمان تعویض دنده‌ها، این قطعه سرعت خودرو را تنظیم میکند. وقتی که راننده هنگام تعویض دنده پای خود را از روی پدال گاز برمی‌دارد، استپر با جلوگیری از بسته‌شدن سریع مسیر هوا، سرعت را تنظیم میکند. شایان ذکر است که این موضوع در مواقعی نیز که راننده پای خود را به‌صورت ناگهانی از روی پدال ترمز بردارد، رخ میدهد.
اجزای استپر موتور خودرو
این قطعه نیز همانند هر قطعه الکترونیکی دیگر، از اجزای مختلفی تشکیل میشود که هماهنگی تک‌تک این اعضا در کنار هم، باعث عملکرد بی‌نقص این قطعه میشود. ازجمله مهم‌ترین اجزای تشکیل دهنده استپر موتور، می‌توان به موتور الکتریکی، فنر نگه‌دارنده، بوش جداکننده، شفت استپر و کلاهک اشاره کرد.
استپر موتور خودور چگونه کار میکند؟
همان‌طور که گفته شد، این قطعه روی دریچه گاز نصب و توسط کامپیوتر خودرو یا همان ECU کنترل میشود. استپر با حرکت رو به جلو و عقب، مقدار ورودی هوا را کنترل میکند که این حرکت، به‌واسطه 4 ترانزیستور کنترل میشود.
ECU با دریافت دمای موتور و سایر شرایط خودرو، فرمان لازم را به ترانزیستورها ارسال میکند و در نتیجه، دریچه استپر باز و بسته میشود. درواقع، با افزایش دمای موتور، دریچه آن باز میشود و پس از آن‌که دمای موتور کاهش یافت و به‌حد نرمال رسید، مجددا دریچه بسته میشود. همچنین اگر پدال گاز فشرده نباشد، به‌علت نیاز موتور به هوا، دریچه باز میشود تا هوای موردنیاز موتور تامین شود.
علائم رایج خرابی استپر موتور
حال وقت آن رسیده است که به علائم خرابی استپر بپردازیم. مهم‌ترین وظیفه استپر، جلوگیری از خاموش شدن خودرو در دورهای پایین است؛ به‌عبارتی، سرعت موتور در دورهای پایین توسط این قطعه تنظیم میشود؛
لذا خرابی آن در دورهای پایین، قابل تشخیص است و اغلب هنگام درجا کارکردن موتور، دور موتور پایدار نیست و مدام تغییر میکند. تشخیص خرابی استپر موتور با علائم دیگری نیز همراه است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد:
- افزایش دور موتور بلافاصله پس از روشن‌کردن خودرو
- خاموش‌شدن خودرو با رهاکردن پدال گاز
- کاهش دور موتور در بارهای اضافی نظیر روشن‌بودن کولر
- عدم پایداری دور موتور هنگام درجا کارکردن
- گازخوردن بی‌دلیل خودرو پس از روشن‌شدن خودرو
- افزایش دور موتور با افزایش دمای موتور
- بد روشن شدن خودرو در هوای سرد
- گیر کردن گاز و گاز نخوردن خودرو
1- تغییر دور موتور
از آنجایی که این قطعه می بایست دور آرام موتور خودرو را تنظیم نماید، وجود مشکل در آن سبب تغییر دور موتور خواهد شد. در این حالت حین درجا کار کردن موتور، خودرو بدون دلیل گاز خورده و دور موتور مرتبا تغییر خواهد کرد، لحظه ای بسیار آرام و لحظه دیگر بسیار زیاد! شما به راحتی می توانید با نگاه کردن به درجه صفحه پشت آمپر، تغییر درجه دور موتور را ببینید.
2- روشن شدن چراغ چک خودرو از علائم خرابی استپر موتور
هرگاه کوچک ترین مشکل یا مشکلی در ارتباط با موتور وجود داشته باشد، چراغ چک در صفحه چراغ های پشت آمپر روشن خواهد شد. مطمئناً یک استپر موتور خراب می تواند یکی از دلایل روشن شدن این چراغ باشد.
اگر تعداد چرخش موتور در دقیقه برای واحد کنترل آن عجیب به نظر برسد، با روشن کردن چراغ چک خودرو به شما هشدار می دهد. البته موارد دیگری هستند که سبب روشن شدن چراغ چک می شوند. در هر صورت با روشن شدن این چراغ، می بایست به تعمیرگاه های مجاز مراجعه کرده و نسبت به عیب یابی خودرو، اقدام نمایید.
3- سخت کار کردن موتور از علائم خرابی استپر موتور
نتیجه یک استپر موتور سالم، درجا کار کردن موتور آن هم به شکل نرم و نرمال است. در صورتی که اگر این قطعه خراب باشد، موتور به سختی به شکل درجا کار می کند و شاهد لرزش هایی در خودرو هم خواهید بود. از آنجا که هوای کمتری در طول درجا کار کردن وارد موتور خواهد شد، خودرو با لرزش زیاد واکنش نشان می دهد.
4- خاموش شدن موتور
نقص فنی در استپر موتور، می تواند سبب خاموش شدن موتور و از دست دادن کنترل خودرو شود. بعد از کمی کار کردن خودرو، موتور اتومبیل در هر دقیقه خاموش خواهد شد. در این حالت بهتر است خود را به نزدیک ترین مکانیکی برسانید. به طور مثال، در این حالت حین رانندگی، هنگامی که راننده پای خود را از روی پدال گاز بر می دارد، اتومبیل به طرز ناگهانی خاموش می شود و این یعنی افزایش احتمالات تصادفات!
5- افزایش بار موتور اتومبیل از علائم خرابی استپر موتور
گاهی ممکن است که شما با روشن کردن بخاری و یا کولر خودرو، شاهد کشیده شدن فرمان به سمتی شوید. در این حالت بار موتور افزایش یافته که از علائم خرابی استپر است.
برای رفع موقت این مشکل می بایست سیستم های سرمایشی و یا گرمایشی خودرو را خاموش کرده و چند لحظه صبر کنید تا موتور خنک شود. البته پس از آن بهتر است به تعمیرگاه مراجعه نمایید تا مشکل به شکل اساسی برطرف شود.
تمامی نشانه های خرابی استپر موتور، مرتبط با نحوه عملکرد خود استپر هستند؛ چراکه دریچه آن به‌درستی باز و بسته نمی‌شود و در نتیجه، میزان هوای ورودی به موتور مختل شده و موارد فوق ظاهر خواهند شد.
دلایل خرابی استپر موتور ماشین
عوامل خرابی استپر موتور به شرح زیر است:
- خاموش کردن خودرو در دور پایین
- کثیف شدن قطعه
- فرسودگی یا شکستن آن
- خراب یا خورده شدن محل نصب این قطعه
نحوه شستن استپر موتور
برخی از علائمی که در بالا عنوان شد، به دلیل کثیفی قطعه استپر رخ میدهد که بدون مراجعه به مکانیکی می‌توانید آن را تمیز کنید. در ادامه، نحوه شستن استپر موتور را ذکر خواهیم کرد.
- خودرو را خاموش کنید و اجازه دهید که موتور به اندازه کافی خنک شود.
- اول برای انجام این کار دستکش کار بپوشید بعد بسط مثبت باتری ماشین را جدا نمایید تا برق خودرو قطع شود.
- محل استپر را شناسایی کنید. برای این کار، از راهنمای خودرو کمک بگیرید.
- پیچ‌های مربوطه را باز کنید و سیم‌ها و سایر اتصالات را از موتور جدا سازید.
- قطعه استپر را به‌دقت بشویید. برای این کار، می‌توانید از گازوئیل یا اسپری انژکتور استفاده کنید.
- آن را با استفاده از هوای فشرده خشک کنید.
- دریچه استپر را چک و از بازوبسته‌شدن آن اطمینان حاصل کنید.
- آن را به محل خود بازگردانید، اتصالات سیم‌ها را برقرار کنید و پیچ‌ها را ببندید.
راه اندازی استپر موتور خودرو
سوئیچ را به مدت ۱۵ ثانیه روی برق قرار داده، سپس ۱۵ ثانیه از حالت برق خارج کنید و این عمل را ۳ مرتبه تکرار نمایید. (این عمل جهت هماهنگی استوپرموتور با کامپیوتر (ECU) باید حتما انجام شود و باید قبل از اینکه استارت انجام شود. بعد از انجام این عملیات، استارت بزنید…
پس از شستن و نصب مجدد استپر، چند روزی رانندگی کنید؛ چنانچه علائم خرابی این قطعه را که در این مقاله ذکر شد، مشاهده نکردید، یعنی مشکل از کثیفی استپر بوده است. اگر دوباره با علائم خرابی مواجه شدید، مشکل از جای دیگری است و برای یافتن ریشه مشکل و تعمیر آن، باید به یک مکانیک ماهر مراجعه کنید.
تعمیر و تعویض استپر موتور
با وجود علائم خرابی ای که برای استپر بیان شد، نباید یکسره به سراغ تعویض این قطعه برویم. درست است که می توان از دستگاه دیاگ کمک گرفت، اما خوب است بدانید که قبل از تعویض استپر موتور، خوب است از سلامت قطعات زیر و عملکرد صحیح شان مطمئن شوید:
- عملکرد صحیح سنسور موقیعت دریچه گاز
- عملکرد صحیح سیستم جرقه زنی
- انژکتورها و پاشش صحیح سوخت
- سیستم ورودی هوا و و عدم نشت هوا
چنانچه نقصی در این قطعات و عملکردشان نبود، با اطمینان به سراغ تعمیر یا تعویض استپر موتور بروید. نکته ی دیگری که باید به آن توجه داشت، تمیزکاری استپر است. چرب شدن این قطعه و یا وجود جرم و دوده روی آن، ممکن است باعث باز شدن دریچه ی استپر موتور شود؛ بارها پیش آمده است که بعد از تمیزکاری آن، مشکلات موجود در عملکرد آن برطرف شده است.
سوالات متداول استپر موتور
در ادامه برخی از سوالات متداول که در این زمینه مطرح شده است را پاسخ خواهیم داد. اگر در رابطه با استپر سوال دارید از قسمت کامنت‌ها با ما و دیگر دوستان به اشتراک بگذارید.
شایع‌ترین علامت خرابی استپر چیست؟
اغلب هنگام درجا کار کردن موتور، دور موتور پایدار نبوده و مدام تغییر میکند.
آیا کثیف بودن استپر دلیلی برای خراب بودن آن است؟
بله برخی از علائم خرابی استپر به دلیل کثیفی این قطعه رخ میدهد. تمیز کردن آن کار چندان پیچیده‌ای نبوده و شما به‌تنهایی و بدون مراجعه به مکانیکی نیز می‌توانید آن را تمیز کنید که در این مقاله به آن پرداختیم.
سخن پایانی
استپر همانند بسیاری از قطعات موتور، از اهمیت بالایی برخوردار است و در صورت خرابی، می تواند خسارات سنگین و گاه جبران ناپذیری را به بار آورد. لذا بهتر است در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق، به سرعت به تعمیرگاه مراجعه کرده و عیب سیستم را تشخیص داده و مشکل را برطرف سازید.
