اگر شما هم به حوزه تیونینگ خودرو علاقه‌مند هستید، حتما به واژه‌های زیادی مانند رول بار (Roll Bar)، آنتی رول بار ( Anti-roll bar )، رول کیج، استرس بار ( Stress Bar ) یا استرات بار به گوشتان رسیده است. که در این مقاله از کیان باتری در مورد هر کدام و کاربردشان توضیح خواهیم داد. با ما همراه باشید.
یکی از مهمترین نکاتی که در برگزاری مسابقات خودرویی مد نظر قرار می‌گیرد، ایمنی راننده و سرنشین حین مسابقه است که به این منظور، قوانین و استانداردهای خاصی مد نظر قرار می‌گیرد. اما از آنجایی که معمولا خودروها، نمونه‌های تقویت‌شده از نظر موتوری برای شرکت در مسابقه هستند و در ساختار بدنه، تفاوت چندانی با نمونه‌های تولید انبوه ندارند، نیاز است تا ایمنی بدنه و اتاق نیز مورد تغییر و تحول قرار بگیرد.
یک اتاق برای اینکه به تولید انبوه برسد، باید حداقل استانداردهای ایمنی تعیین شده را بگذراند، اما در مصارف خاص ممکن است نیاز به بـاﻻ بـردن ایــن قابلیـت بـه صـورت عمـده باشــد.
بــه طـور مثـال بــرای مصـارف مسابقات سرعت Race و یا رالی Rally. از جمله این اقدامات نصب رول بــار Roll Bar و یـا رول کیـج Roll Cage است.
رول بار چیست؟
رول بار عبارتست از مجموعه لوله هایی که در داخل اتاق برای باﻻ بردن استحکام آن نصب می شـود. این لوله ها با پیچ و مهره به هم متصل می گردد و نحوه طراحی این مجموعه به این صـورت اسـت کـه ضــربات ناشی از تصادفات و یا واژگون شدن اتومبیل را به خود جذب کرده و مانع از له شـدن اتـاق و رسـیدن صــدمه بــه سرنشینان می شود.
کاربرد رول بار
یشتر در خودروهای شاسی‌بلند و برای مسابقات آفرود به کار می‌رود، آهن‌کشی دور اتاق از بیرون است که به آن رول بار گفته می‌شود. رول بار ها اقسام مختلفی دارند و بسته به نوع اتومبیل و نحوه استفاده و مـیزان امنیــت مورد نیاز، قطعات آن اضافه می شود.
قسمتی برای حفاظت از قسمت میانی اتومبیل (ستون بین درهای جلو و عقب )که از پایین ستون یک سمت شروع شده و در امتداد ستون باﻻ می رود، خم شده و در امتداد سـقف به سمت ستون دیگر پیش رفته و مجددا در امتداد ستون دوم تا کف اتومبیل پـایین مــی رود. ایــن قسمــت را U میانی می نامند که عمدتا به صورت یک لوله یک تکه است که در دو قسمت خم شده اسـت.
بــه دو انتهـای U میانی دو صفحه Plate جوش داده می شــود و بــه کـف اتومبیـل پیــچ مـی شـود. ســپس بــا توجــه بــه مــورد استفاده و سطح امنیت مورد نظر، قطعات دیگری به آن افزوده می شود.
مقاله پیشنهادی: آموزش تکنیک های رانندگی آفرود
رول کیج چیست؟
وظیفه ای همانند رول بار دارد. با این تفاوت که قطعات رول بار به وســیل پیــچ و مهــره بـه هـم متصـل می شوند ولی قطعات رول کیج به هم جوش داده می شوند و بصورت یک قفــس ایمـنی یکپارچـه در مــی آیــد. معموﻻ از رول بار در اتومبیل های شهری و از رول کیج در اتومبیل های مسابقه استفاده مــی شـود.
رول کیج یا قفس لوله‌ای، یک راه تقویت شاسی و بدنه اتومبیل است که معمولا به لوله‌کشی درون کابین، رول‌کیج گفته می‌شود و بر اساس نوع خودرو و مسابقه، ممکن است متفاوت باشد. رول کیج به نحوی طراحی و نصب می‌شود که در صورت چپ شدن خودرو و حتی آسیب شدید به عقب و جلو خودرو، کمترین تغییر حالت در قسمت سرنشینان رخ دهد.
طراحی و ساخت رول بار
طراحي يك رول بار براي كلاس خاص مستلزم محاسبه نيروهاي وارده بر اتاق خودرو است. شلوغ بودن يك رول بار دليل بر مقاوم بودن و حرفه اي بودن آن نيست. طراحي رول بار با توجه به نيروهايي كه روي كف اتاق، سقف و گوشه هاي اتاق اعمال مي شود انجام مي گيرد از اين رو تعداد لوله هاي بيش تر مبني بر تحمل بالاتر رول بار نيست
تفاوت کاربردی رول بار و رول کیج در چیست؟
تفاوت کاربردی رول بار و رول کیج در این است که رول کیج داخل اتاق قرار دارد تا مقاومتی در برابر هوا در حین حرکت نداشته باشد و به همین خاطر در خودروهای مسابقات سرعت کاربرد دارد. اما رول کیج در بیرون اتاق و برای خودروهای شاسی‌بلند استفاده می‌شود تا هم نمای با ابهت‌تری به آنها بدهد و هم در صورت چپ شدن خودرو، کمترین آسیب به بدنه وارد شود.
آنتی رول بار چیست؟
آنتی رول بار یک میله فلزی است که به ساختار عقب سیستم تعلیق خودرو متصل می‌شود و باعث می‌شود پایداری اتومبیل در سر پیچ‌ها حفظ شود. همانطور که میدانید اتومبیل‌ها به طور طبیعی در زمان حرکت و در هنگام پیچیدن، مایل هستند که به سمت خارج پیچ خم شوند؛
در خودروهای مسابقه ای یا تیونینگ شده شهری، بخش پایینی نیز از زیر به هم توسط آنتی رول بار یا به عبارتی استرس بار زیر وصل می شود. این قطعه نیز کمک بسیار زیادی به تعادل خودرو ( افزایش مقاومت پیچشی ) و حفظ پایداری آن در پیچ های تند می کند و می تواند در ترکیب با موارد ذکر شده قبلی، لیمیت پیچیدن ماشین و همچنین تعادل را باز هم بالاتر از قبل ببرد.
کاربرد آنتی رول بار
این امر باعث می‌شود در زمان پیچیدن خودرو فنر‌ها به شکل هماهنگ باهم عمل کنند و در جهت‌های مشابه فشرده شوند. در واقع آنتی رول بار نحوه فشرده شدن فنر‌ها را تعیین می‌کند تا شاسی و سیستم تعلیق خودرو در زمان پیچش دچار کمترین ارتعاش شوند و خودرو پایداری خود را در سر پیچ‌ها حفظ کند.
همچنین این میله فلزی باعث می‌شود ارتعاشات وارد شده به سیستم تعلیق اتومبیل در زمان بالا و پایین آمدن پیکره خودرو تا حد زیادی کم شود. آنتی رول بار در هر ناهمواری با دو حرکت خنثی قادر است مقدار زیادی از ارتعاشات وارد شده به شاسی را کاهش دهد؛ از همین رو سرنشینان خودرو در هنگام حرکت اتومبیل در جاده‌های ناهموار، ارتعاشات و لرزش کمتری احساس خواهند کرد.
استرس بار
شاسی و بدنه هر اتومبیلی مقداری انعطاف پذیر است و وقتی ماشین در حال پیچیدن است نیروهای وارده کمی باعث پیچش در شاسی می شوند، هر چه سرعت پیچیدن خودرو بالاتر باشد بالطبع این پیچش شاسی هم بیشتر می شود و برای داشتن کنترل بهتر در این زمان، باید این میزان انعطاف را تا حدامکان کاهش دهیم.
مهمترین وسیله ای که برای کم کردن این پیچش استفاده می شود، استرس بار ( Stress Bar ) یا ( Shock Tower Bar ) نام دارد که در فاصله بین دو کمک نصب می شود. استرس بار در انواع و اشکال مختلفی وجود دارد که می تواند از آهن و یا آلمینیوم ساخته شده باشد و در هر دو محور جلو و عقب بسته به نوع طراحی محل قرار گیری کمک ها می تواند استفاده شود.
استرس بار از بالا، سر دو کمک اتومبیل را به هم وصل می کند و بسته به محل قرارگیری می تواند صاف و یا خمیده باشد. این قطعات معمولا طوری طراحی می شوند که امکان نصبی بسیار ساده دارند و تنها با باز و بسته کردن چند پیچ در محل خود قرار میگیرند. این وسیله در کشورمان بسته به نوع اتومبیل، کیفیت و مارک سازنده بین 40 تا 300 هزار تومان قیمت دارد.
استرات بار چیست؟
اگر در جایی اسامی استرات بار (Strut bar)، استرات بریس (Strut brace) و استرات تاور (Strut tower) را دیدید، تعجب نکنید! اینها نام های دیگر استرس بار می باشند. خب حتما میدانید که بیشتر وسایل نقلیه، به ویژه ماشین های مسابقه، از یک سیستم تعلیق مک فرسون استفاده می کنند.
این بدان معنی ست که استرات بخشی از فرمان خودرو می باشد. یکی از معایب این سیستم این است که سیستم فنر و کمک فنر، بار خود را از طریق یک استرات تاور انتقال می دهد. این مسئله میتواند موجب خمیدگی شاسی اتومبیل شود و در نتیجه باعث عدم ثبات خودرو می شود. به همین دلیل در این سیستم از یک استرس بار استفاده می شود!
کار استرس بار چیست؟
استرس بار چیست و چگونه عمل می کند؟ خب در واقع استرس بار به یک میله تعادل گفته می شود که روی دو سمت بالای کمک فنر نصب می شود. این میله به صورت عرضی زیر کاپوت جلو قرار می گیرد و دو سر کمک فنر ها را به هم متصل می کند و باعث ایجاد ثبات می شود.
وقتی خودرو با سرعت در حال عبور از پیچ های تند باشد، به یکی از کمک ها فشار وارد می شود و چرخ ماشین از زمین کنده می شود. استرس بار این فشار وارده را بین دو کمک تقسیم می کند و باعث ثبات خودرو می شود. در نتیجه سرعت، هدایت و ترمز گرفتن را آسان می کند.
مزایای استرس بار
براساس آنچه که درباره نحوه عملکرد استرس بار گفته شد، اصلی ترین مزیت آن را می توان توزیع یکسان ضربات وارد به چرخ ها در همه سیستم تعلیق عنوان کرد، که این خود عامل محافظت از چرخ ها، شاسی لاستیک فنر و کمک می باشد.
- تقسیم فشار بین کمک ها: استرات بار موجب شود فشار کمتری هنگام پیچیدن خودرو به یک سمت را احساس کنید. در واقع این قطعه به خودرو کمک می کند تا به نیروی جاذبه غلبه کند و از متمایل شدن خودرو به چپ یا راست جلوگیری می کند.
- جلوگیری از متمایل شدن خودرو به طرفین: خودروهایی که از استرات بار استفاده می کنند، کمتر دچار نوسان و تاب خوردن می شود. در واقع وزن به طور مساوی بین دو طرف چپ و راست تقسیم می شود. استرس بار باعث می شود تا لاستیک ها ارتباط خود با جاده را حفظ کنند. در نتیجه در پیچ ها، شما کنترل بیشتری روی خودرو دارید.
- کاهش تاثیر مرکز ثقل بالا: در برخی از خودروها به دلیل ارتفاع زیاد مرکز ثقل، خطر واژگونی وجود دارد. هنگامی که با سرعت زیاد در پیچ های تند هستید، میل تعادل ماشین را ثابت نگه میدارد.
- جلوگیری از فرسودگی قطعات خودرو: استرات بار از وارد شدن فشار بر سایر قطعات خودرو جلوگیری می کند. بنابراین نیازی به تعویض زود هنگام قطعات نیست.
- استفاده از استرات بار در قسمت عقب خودرو: برخی ماشین های اسپرت، در بخش عقب هم استرات بار دارند. نصب استرس بار عقب، اجباری نیست ولی تا حد زیادی میتواند از فشارها بکاهد.
معایب استرس بار
- سفت شدن خودرو: گاهی عملکرد استرس بار و خودرو همگام نیست. در چنین شرایطی، ثبات بیش از حد باعث انتقال انرژی به طرفین می شود. خودرو سفت می شود و هندل کردن آن کار آسانی نیست.
- فابریک نبودن استرات بار: برخی وسایل نقلیه به طور فابریک به استرس بار مجهز نیستندو باید بعد از خرید ماشین، روی آن نصب شود. باید سعی کنید استرس بار مناسب با سال و ساخت خودروی خود خریداری کنید.
- اضافه وزن وسیله نقلیه: در واقع استرات بار، باعث افزایش وزن جزئی خودرو شما می شود. این مسئله میتواند بر مصرف سوخت خودرو تاثیرگذار باشد. بهتر است از استرات بار فلزی استفاده کنید. این قطعه فلزی محکم است و به راحتی نصب می شود. اگر قیمت استرات بار برای شما مهم نیست، جنس فیبر کربنی را انتخاب کنید، چرا که سبک تر از استرات بار فلزی می باشد.
نحوه نصب استرس بار
برای نصب استرس بار باید پیچ های سر کمک را باز کرده و حلقه انتهایی استرس بار را روی کمک بگذارید. همین کار را برای سر کمک دیگر انجام دهید. توجه نمایید که با چرخاندن خود میله استرس بار باید طول آن را طوری تنظیم کرد که سر سوراخ های استرس بار روی کمک ها قرار بگیرد. اکنون پیچ ها را بسته و آن ها را محکم کنید.
این میله معمولاً زیر کاپوت وصل شده و سر فنرهای طرفین خودرو را به یکدیگر متصل می کند. در خودروهایی که از سیستم تعلیق مستقل بهره می برند، این میله در زیر بازوها نصب می شود. بسیاری از خودروهای امروزی، در قسمت جلو دارای استرس بار (میله تعادل) هستند و برخی از خودروهای اسپرت نیز، در قسمت عقب نیز از میله تعادل بهره می برند.
البته استرس بارهایی که در بازار وجود دارند، از استحکام بیشتری نسبت به نمونه های استاندارد نصب شده روی خودروها برخوردارند. در ادامه کمی بیشتر به اهمیت وجود میله های تعادل می پردازیم.
استرات بار در مقایسه با قطعاتی که به صورت افتر مارکت نصب می شوند، نصب آسانی دارد، به گونه ای که دو طرف آن تنها با استفاده از پیچ و مهره مناسب، در بالای توپی سرکمک های جلو، نصب می شود. البته باید درنظر داشت که فضای زیر کاپوت به اندازه کافی باشد. این قطعه می تواند در صندوق و یا زیر خودرو هم نصب شود که رایج نیست و بسیار کم اتفاق می افتد.
لوله های استرات بار می توانند به دو صورت دایره ای و مستطیلی باشند که باتوجه به موقعیت قرارگیری آن، به صورت های مختلف به هم جوش می شوند.
البته استرات بار ممکن است دو تکه باشد و هر قسمت یک طرف از شاسی را به صورت جداگانه به بدنه متصل کند.
رول بار ایمنی پراید
اگر خودرویی با شاسی و بدنه ضعیف (همچون پراید) را به مجموعه‌ای کامل از استرات بارها و ROLL CAGE مجهز کنید، می‌توانید انتظار بهبود چشمگیر ایمنی را در کنار بهبود محسوس هندلینگ داشته باشید، اما استرات بار به تنهایی برای خودروهای شهری چندان تاثیر محسوسی ندارد و صرفا قطعه ایست که میتواند برای خودروهای تیون شده، مجهز به رینگ و تایر‌های پهن و سنگین وزن کارایی داشته باشد.
البته که نصب استرات بار به راستی هیچ ضرری هم ندارد و برای برخی افراد که بیشتر درگیر تیونینگ ظاهری خودرو هستند، می تواند کاربرد زیبایی و تزیینی هم داشته باشد!
سخن پایانی
اکنون که با نحوه عملکرد استرس بار بیشتر آشنا شدیم، شاید این سوال پیش بیاید که چرا استرس بار بصورت فابریک توسط کارخانه روی خودرو قرار داده نمی شود؟ جواب این سوال ساده است! زیرا این محصول جزو قطعات تیونینگ خودرو می باشد و در همه فروشگاه های تیونینگ در دنیا برای خودروهای مختلف عرضه می شود.
بجزمیل تعادل، قطعات بسیار دیگری هستند که شما می توانید به خودرو خود اضافه کنید و آن را هم از جنبه زیبایی و هم عملکرد ارتقا داد. برای این منظور مقاله زیر را مطالعه نمایید:
